प्रदूषणबाट जाेगाअाैं आँखा 

हाम्रो आँखा शरीरको संवेदनशील र महत्वपूर्ण अंगमध्ये एक हो । हामीलाई संसार देखाउने भएकाले शरीरमा भएको अरू अंगभन्दा आँखाको विशेष महत्व रहेको छ । गर्मी मौसम बढेसँगै काठमाडौंमा धूलो र धुवाँले वातावरण नै प्रदूषित बनाउने गरेको छ ।

झन् अहिलेको वातावरणीय तापक्रमको वृद्धि, सहरी क्षेत्रमा मोटरगाडीको चाप, काठमाडौंको सडक विस्तार तथा मेलम्ची परियोजनाको कामले जताततै सडक खन्ने काम भइरहेकोले हावामा धूलो र धुँवाको मात्रा निकै नै बढिरहेको छ । यसले मानिसमा विभिन्न किसिमका समस्या देखा पर्न थालेको छ । अहिले बढिरहेको वातावरण प्रदूषणले आँखा पनि अछुतो छैन । अहिलेको धुवाँ र धूलोले मानिसको स्वास्थ्यसँगै आँखालाई पनि असर गरिरहेको छ । प्रदूषणले आँखामा विभिन्न किसिमका समस्या देखा पर्न थालेको छ ।

सामान्य रूपमा आँखाको परेलामा आँसु निकाल्ने साना ग्रन्थीहरू हुन्छन् । धूलोको कारणले गर्दा आँसु निक्लिने बाटो बन्द हुन भई आँखा सुक्खा हुन जान्छ । त्यसैगरी धूलो र धुवाँको मात्रा बढी हुनाले आँसु चाँडै बाफ बनेर जाने हुँदा पनि आँखा सुक्खा हुने गर्दछ । यसले आँखा चिलाउने, पोल्ने बिझाउने, रातो हुनेजस्ता समस्या देखा पर्छन् । अहिले धेरै मानिसमा आँखाको सेतो भागमा मासु पलाउने समस्या देखा पर्न थालेको छ । यो पनि बढिरहेको वातावरणीय प्रदूषणकै एक प्रभाव हो ।

धेरै धूलो र धुवाँ लामो समयसम्म आँखामा जम्मा भयो भने त्यसले एलर्जी हुन्छ । यसका कारण आँखा सुन्निने, कचेरा लाग्ने, आँखा माड्न मन लाग्ने, रातो हुने, उज्यालोमा हेर्न गार्हो हुने, आँखा मैलोजस्तो देखिने हुन्छन् । कहिलेकाहीँ धेरै बढेर आँखाको नानीमा समेत सेतो दाग देखा पर्न सक्छ जसका कारण नानीमा संक्रमण भई दृष्टि नै जान सक्ने सम्भावना हुन्छ । धेरै प्रदूषणले हाम्रो आँखाको सामान्य अवस्थामा पनि आँखामा कीटाणुको संक्रमणको ज्यादै खतरा हुन जान्छ । यसले आँखा पाक्नेजस्ता समस्या बढाउँदै गएको छ ।

सुरुमा आँखाको सबैभन्दा बाहिरी झिल्ली रातो भएर आउने र पछि आँखाबाट आँसु धेरै बग्ने, कचेरा लाग्ने र दुख्ने हुन्छ । अहिले काठमाडौंका आँखा अस्पतालहरूमा यस्ता किसिमका समस्या भएका बिरामीहरू निकै नै बढिरहेको पाइन्छ । गर्मी समयमा हुने यस्ता किसिमका रोगहरू अहिलेको यो प्रदूषणले झनै बढिरहेको छ । प्रदूषणले आँखामा बाहिरी वस्तुपर्ने सम्भावना धेरै नै हुन्छ, समयमै उपचार हुन सकेन भने आँखामा फुलो परी अन्धोसमेत बनाउन सक्छ ।

कसरी आँखा जोगाउने

रोग लागेर उपचार गर्नुभन्दा रोग नैलाग्न नदिनु सबभन्दा बुद्धिमानी हुन्छ । त्यसैले प्रदूषणबाट आँखालाई स्वस्थ्य राख्न हामी सधैंभरि सचेत रहनुपर्छ । आँखामा देखिने कुनै पनि समस्यालाई सामान्य रूपमा लिनु हुँदैन । अझ आँखामा चस्माको सट्टा कन्ट्याक लेन्स लगाउने मानिसले झन् धेरै विशेष सावधानी अपनाउनुपर्छ ।

माथि बताइएका विभिन्न किसिमका समस्या आउन नदिन बाहिर घाम र धूलोमा निस्किँदा अनिवार्य रूपमा आँखालाई शीतल राख्न मद्दत गर्ने सनग्लासहरू लगाउनु पर्दछ । यसले गर्दा बाहिरी वातावरणबाट घर आएपछि नियमित चिसोपानीले आँखा सफा गर्नुपर्छ । विशेषगरी सुक्खा आँखाको उपचारको लागि कृत्रिम आँसुहरू नियमित रूपमा प्रयोग गर्दा पनि धेरै नै फाइदा हुन्छ । कुनै किसिमको एलर्जी छ वा अरू कुनै विशेष समस्या देखिएमा डाक्टरको सल्लाहबमोजिम उपचार गराउनुपर्छ ।
(लेखक चाबहिल दृष्टि आँखा उपचार केन्द्रमा कार्यरत दृष्टि विशेषज्ञ हुन् ।)