पौने नौ खर्ब पुँजी निर्माण

काठमाडौः चालू आर्थिक वर्ष आठ खर्ब ७८ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ स्थिर पँुजी निर्माण भएको छ । यो परिमाण गएको आर्थिक वर्षको तुलनामा दुई खर्ब ३१ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ बढी हो । सरकारी निजी दुवै पक्षबाट भएको पुँजी निर्माण कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) को एक तिहाइ हो । गत वर्ष सरकारी र निजी दुवै क्षेत्रको योगदानबाट ६ खर्ब ४७ अर्ब २९ करोड रुपैयाँ पुँजी निर्माण भएको थियो ।

यस वर्ष नेपालको जीडीपी २५ खर्ब ९९ अर्ब रुपैयाँ पुग्ने अनुमान गरिएको छ । गएको वर्ष नेपालको जीडीपी २२ खर्ब ४७ अर्ब थियो । पूर्वाधार, कृषि, उद्योग, शिक्षा, स्वास्थ्य, पर्यटनलगायत समग्र क्षेत्रको उत्पादकत्व बढेका कारण पुँजी निर्माणमा वृद्धि भएको हो । देशभित्र रोजगारी सिर्जना हुँदा नेपालीको प्रतिव्यक्ति आय (जीएनआई) गएको वर्षको तुलनामा करिब ११ हजारले बढेको छ ।

यस वर्ष एक नेपालीको कमाइ ९१ हजार चार सय ८८ रुपैयाँ पुग्ने अनुमान केन्द्रीय तथ्यांक विभागले गरेको छ । गएको वर्ष यस्तो आय ८० हजार पाँच सय २५ रुपैयाँमात्र थियो । यस वर्ष प्रतिव्यक्ति आय आठ सय ६२ डलर पुग्ने अनुमान गरिएको छ । गएको वर्ष अमेरिकी डलरमा प्रतिव्यक्ति आय सात सय ६७ थियो । पुँजी निर्माण भएका कारण नेपालको जीडीपी र जीएनआई दुवै बढेको हो ।

विगतका वर्षको तुलनामा बन्द-हडताल कम हुँदै जानु, निर्माण सामग्रीको उत्पादन बढ्नु सोहीअनुरुप सरकारी र निजी दुवै क्षेत्रको आयोजना तथा भवन निर्माण बढ्नुले उत्पादित समान खपत भई पुँजी निर्माणमा करिब सवा दुई खर्बभन्दा बढी वृद्धि भएको हो ।

पूर्वाधार, कृषि, उद्योग, शिक्षा, स्वास्थ्य, पर्यटनलगायत समग्र क्षेत्रको उत्पादकत्व बढेका कारण पुँजी निर्माणमा वृद्धि भएको हो ।

पछिल्लो समय सरकारले देशलाई आत्मनिर्भर बनाउन पुँजी निर्माणलाई प्राथमिकता दिँदै उत्पादकत्व बढ्ने, रोजगारी सिर्जना गर्ने परियोजनालाई प्राथमिकता दिएको छ । निजी क्षेत्र पनि उद्योगमैत्री वातावरण बनेको भन्दै लगानी गर्न हौसिएको छ । ‘नयाँ उद्योगधन्दा स्थापना हुने क्रम बढ्दो छ भने विद्युत्को सहज आपूर्तिपछि पुराना उद्योग पनि पूर्णक्षमतामा सञ्चालनमा आएका छन् ।

कुल पुँजी निर्माणमा सरकारभन्दा निजी क्षेत्रको योगदान बढी छ । यस वर्षको पुँजी निर्माणमा निजी क्षेत्रको योगदान ७८.४५ प्रतिशत र सरकारी क्षेत्रको योगदान २१.५५ प्रतिशत छ । पछिल्ला वर्ष उद्योगमा श्रम समस्या समाधान हुनुका साथै विद्युत् आपूर्ति तथा कच्चा पदार्थको सहजताले उद्योग पूर्णक्षमतामा सञ्चालन हुन थालेका छन् । यसै कारण उत्पादन बढ्न गएको र बढेको उत्पादनले पुँजी निर्माण गर्न सहयोग पुगेको विभागका निर्देशक डा.जिष्णुमोहन भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।

यस वर्ष निजी क्षेत्रबाट भएको लगानीले ६ खर्ब ८९ अर्ब ३१ लाख पुँजी निर्माण गरेको छ । गएको वर्ष निजी क्षेत्रको लगानीबाट चार खर्ब ८६ करोड ७९ लाख पुँजी निर्माण गरेको थियो । राजनीतिक वातावरण तथा भूकम्पले खल्बलिएको अर्थतन्त्रमा आएको सुधार पुँजी निर्माणको संकेत भएको भट्टराईले बताउनुभयो । पछिल्लो समय निजी क्षेत्रबाट पनि ठूला उद्योगधन्दा स्थापना भएका छन् । भएका उद्योगको पनि उत्पादकत्व बढ्न थालेको छ ।

‘सरकारका तर्फबाट माथिल्लो तामाकोसी, मेलम्ची खानेपानी, हुलाकी राजमार्ग, विमानस्थल सिँचाइलगायत ठूला परियोजना निर्माणले लिएको गतिका कारण पुँजी निर्माण वृद्धि गर्न सघाएको हो', विभागका निर्देशक भट्टराईले भन्नुभयो । सरकारी ठूला परियोजना निर्माणले लिएको गति र साना परियोजनासमेत ठेक्कामा लागेकाले सरकारले गरेको खर्चबाट यस वर्ष एक खर्ब ८९ अर्ब २९ करोड पुँजी निर्माण भएको छ । सरकारले भूकम्पपछि व्यवस्थित बसोबासका लागि विशेष योजना ल्याएको छ । सडक, यातायात र पूर्वाधारका क्षेत्रमा लगानीलाई विशेष ध्यान पुर्‍याउन तथा राष्ट्रिय गौरवका आयोजनालाई छिटो सक्ने गरी बजेटको व्यवस्था गरेको छ ।

संसद्को बैठकमा आगामी आव २०७२/७३ को बजेटमाथिको पूर्वछलफलमा सांसदहरूले विकासको नमुना कस्तो बनाउने र कुन क्षेत्रलाई प्राथमिकता दिएर बजेट निर्माण गर्ने भन्नेबारेमा राजनीतिक दलहरूले एउटा स्पष्ट खाका र कार्ययोजना ल्याउन आवश्यक रहेको सुझाव दिइएका छन् । राष्ट्रिय पुँजी निर्माण गर्ने लक्ष्यसहित बजेट बनाउन र बजेट बनाउँदा सन्तुलन पक्षलाई विशेष ध्यान दिन सरकारलाई विकास साझेदारले पनि सुझाव दिएका थिए । रोजगारी सिर्जना गर्ने, सिँचाइ, पर्यटन र कृषि क्षेत्रको विकासलाई प्राथमिकतामा राखेर निर्वाचन क्षेत्र विकास कार्यक्रममा समेत बजेट बढाउन उनीहरूले अर्थमन्त्रीलाई सुझाव दिएका छन् ।

पाँच वर्षको पुँजी निर्माण अवस्था (रुमा)आव पुँजी निर्माण
२०७३/७४ ८ खर्ब ७८ अर्ब ६० करोड
२०७२/७३ ६ खर्ब ४७ अर्ब २९ करोड
२०७१/७२ ५ खर्ब ९५ अर्ब ८२ करोड
२०७०/७१ ४ खर्ब ६२ अर्ब १ करोड
२०६९/७० ३ खर्ब ८२ अर्ब ९७ करोडस्रोतः केन्द्रीय तथ्यांक विभाग