चुनावमा तेस्रोलिंगी अपेक्षा 

दुई दशकपछि हुन लागेको स्थानीय तहको चुनावको लहरले सबैलाई छोएको छ । लामो समयको अन्तरालपछि हुन लागेको यो चुनावले केही न केही राम्रो परिवर्तन ल्याउने अपेक्षासहित जनता उत्साहित छन् । राजनीतिक अस्थिरता, भ्रष्टाचार र अराजकताबाट वाक्क भएका जनता यी कुराबाट मुक्ति चाहन्छन् । सबै वर्ग र क्षेत्रमा जस्तै तेस्रोलिंगी समुदायमा पनि चुनावी रौनक छाएको छ । यस चुनावमार्फत उनीहरू कस्तो परिवर्तन चाहन्छन् त ? यस विषयमा केही प्रतिनिधि तेस्रोलिंगीसँग भएको कुराकानीः

समलिंगी विवाह वैधानिक होस
पिंकी गुरुङ, अध्यक्ष : ब्लु डायमन्ड सोसाइटी
यो स्थानीय चुनावमा पनि ट्रान्सजेन्डर समुदायलाई छुटाइएको छ । सरकारले अल्पसंख्यकलाई कोटाको प्रावधान बनाए पनि त्यो दलित र धार्मिक अल्पसंख्यकको हकमा मात्र लागू गरेको छ । हामी सदियौंदेखि परिवार तथा राज्यबाट बहिष्कृत भए तापनि हामीलाई सरकारले उचित स्थान दिएको छैन । हाम्रो वास्तविक जनसंख्या कति हो भनेर सरकारले आँकडा निकाल्न सकेको छैन । तर पनि कुल जनसंख्याको ०.०५ प्रतिशतभन्दा कमलाई अल्पसंख्यकका रूपमा चिनिएको छ । स्थानीय चुनावमा अगाडि आउनका लागि आर्थिक, बौद्धिक रूपमा लडाइँ गर्नुपर्छ तर तेस्रोलिंगीहरू उचित वातावरणको अभावमा अगाडि आउन सकेका छैनन् । सरकारले त्यसका लागि वातावरण मिलाउनुपर्छ ।

हुन त पहिलाको चुनावमा झनै दयनीय अवस्था थियो तेस्रोलिंगीको । भोटिङ अधिकारका बारेमा केही थाहा थिएन, सरकारले अझै पनि यसको बारेमा सचेत गर्न कञ्जुस्याइँ गरेको छ । हाम्रा धेरै साथीको चाहेर पनि मतदाता नामावलीमा नाम परेको छैन र उम्मेदवारी दिनबाट उनीहरू वञ्चित भएका छन् । यसपटक नयाँ शक्तिले मात्रै घोषणापत्रदेखि सांगठनिक संरचनामा हामीलाई समावेश गरेको छ तर अन्य ठूला दलले चासो देखाएका छैनन् । संविधानमा लेखिएबमोजिम कानुन बनाउनु पर्‍यो । तेस्रोलिंगीहरू इच्छाविपरीत सम्बन्ध राख्न बाध्य भएका छन् । हामीले बनाएको सम्बन्ध खुला देखाउन पाइयोस् ।

सक्षम व्यक्तिलाई जिताऔं
सोफी सुनुवार, मेकअप आर्टिस्ट
रामेछाप स्थायी घर भएकी सोफी सुनुवारले कहिल्यै मतदान गरेकी छैनन् । कारण, तेस्रोलिंगीका लागि नागरिकता बनाउन अझै झन्झटिलो छ । यही झन्झटका कारण पनि पहल नगरेको उनी बताउँछिन् । तर, चुनाव हुनु नै राम्रो उपलब्धि मान्छिन् उनी । उनको अपेक्षा छ, यो चुनावमा पहिलाका गल्तीहरू नदोहोरिऊन् । यो चुनावले सबै क्षेत्रका सबै खालका मानिसलाई अधिकार दिनेछ । उनी आग्रह गर्छिन्, ‘टोलदेखि नै विकास गर्ने उम्मेदवारलाई चुन्नुपर्छ । सानासाना विकासका काम गरेमात्रै ठूला विकास सम्भव हुन्छ ।'

तेस्रोलिंगी समुदायमा निकै समस्या छन् । राज्यले हेला गर्नुभन्दा दिनुपर्ने अधिकार सेवासुविधा उपलब्ध गराउनुपर्छ । राज्यले आफ्नो दायित्व पूरा गर्न सक्नुपर्छ । यो चुनावमा ठूलाठूला राजनीतिक दलहरूले तेस्रोलिंगीका लागि खासै स्थान दिएका छैनन् । यसपटक नयाँ शक्तिले मात्र अलिकति स्थान दिएको छ । पछिल्लो समय लोडसेडिङ हटाउन सफल भएका कारण माओवादीको काम अलि राम्रो लागेको उनी बताउँछिन् । जुन पार्टीलाई भोट दिए पनि जनताले सुखशान्ति पाउनुपर्छ । भोट दिँदा अलिकति सक्षम, काम गर्ने खालको व्यक्तिलाई दिनुपर्छ ताकि उसले समस्या हल गर्न सकोस्, प्रतिनिधिका रूपमा राम्रो काम गरोस् । मलाई लिंग, जातजाति हेर्नुभन्दा सक्षमलाई नै जिताउनुपर्छ भन्ने लाग्छ । सरकारी काम गर्ने सिलसिलामा लामो झन्झटिलो प्रक्रिया नबनाइयोस् । साानतिना समस्या स्थानीयस्तरबाट हल होस्, केन्द्रसम्म जानु नपरोस् ।

तेस्रोलिंगीलाई समान अवसर दियोस
मेघना लामा, रेस्टुरेन्ट व्यवसायी
दमकबाट अघिल्लो चुनावमा भोट हालिसकेकी मेघनाको विचारमा पनि स्थानीय चुनाव अपरिहार्य छ । गाउँ, ठाउँ र नगरको विकासका लागि शिक्षा, स्वास्थ्य र आर्थिक विकासको क्षेत्रमा सबै क्षेत्रका मानिसले अवसर पाउनका लागि पनि चुनाव हुनुपर्छ । यो चुनावले आफ्नो समुदायका लागि समान अवसर दियोस् । लिंगका आधारमा कसैलाई पनि भेदभाव नगरियोस् भन्ने लागेको छ । आफ्नो समुदायमा केही राम्रो प्रयास गरेका कारण नेपाली कांग्रेसलाई समर्थन गर्न चाहेको उनले बताइन् । भन्छिन्, कांग्रेसले तेस्रोलिंगी समुदायका मानिसका लागि एउटा प्लेटफर्म दिएको छ । नेपाली कांग्रेसको नेतृत्वमा नै तेस्रोलिंगीको अधिकारका लागि संविधानमा केही प्रावधान समेटिएका छन् । त्यसैले म कांगे्रसलाई समर्थन गर्छु । तर, पहिलाको चुनावमा मैले भोट दिएको छैन ।

सुरक्षित भएर हिँड्न पाइयोस
एनी लामा, मिस पिंक
एनीको असन्तुष्टि नागरिकतामा छ । तेस्रोलिंगीलाई ‘अन्य' भनेर छुट्याएको उनलाई चित्त बुझेको छैन । नागरिकता लिएको छैन, यसैका कारण भोट हाल्न पनि उनले पाउँदिनन् । यस्ता समस्याको समाधान यो चुनावले दियोस् । एनी भन्छिन्, ‘स्थानीय चुनाव प्रत्येक पाँच वर्षमा हुनुपर्छ । धेरै वर्षको ग्याप भयो भने राजनीतिक अस्थिरता बढ्ने रहेछ ।' स्थानीय तहको चुनावमा जनताले आफ्नो नेता आफैं छान्न पाउने हुँदा उनले यसलाई राम्रो अवसरका रूपमा लिएकी छिन् । तर, नेता छान्दा सही र सक्षमलाई रोज्नुपर्छ । उनीहरूले समाजमा गरेको योगदान कस्तो हो हेर्नुपर्छ ।

उम्मेदवारले जनताको आवाज सुन्नुपर्छ, हाम्रो समाजमा के परिवर्तन दिन सक्छन्, त्यो हेर्नुपर्छ । तेस्रोलिंगी समुदायका मानिसलाई खासै केही स्थान दिइएको छैन अहिलेसम्म । तर, नयाँ शक्तिले यसपटक हामीलाई स्थान दिएको छ, नयाँ शक्ति पार्टीलाई मेरो पूर्ण समर्थन हुनेछ ।

अबको यो चुनावले तेस्रोलिंगीमा हुने भेदभाव हटोस् र भेदभाव गर्नेलाई कडाभन्दा कडा सजायको व्यवस्था गरियोस् । बाटोमा हिजडा, छक्का भनेर विशेषगरी केटाहरूले हाम्रा संवेदनशील अंगमा छुने कोसिस गर्छन्, यो हेपाहा प्रवृत्ति हो । हामी यो समाजमा सम्मानका साथ बस्न चाहन्छौ । यस्ता कुराको परिवर्तन गर्नलाई आधारभूत कानुनहरू बनाउनुपर्छ । समाजमा मानिसको सोचाइमा परिवर्तन गर्नुपर्छ । हरेक बाटो र गल्लीमा सुरक्षित भएर हिँड्ने वातावरण बनाइनुपर्छ । यसका लागि कडा कानुन आवश्यक छ ।

नागरिकताको समस्या हल होस

दिपेशसिंह भण्डारी
कार्यकारी निर्देशक : यौनिक तथा अल्पसंख्यक महासंघ
संघीय समाजवादी फोरम नयाँ शक्ति पार्टीबाट काठमाडौं–११ मा उठेका दिपेशसिंह भण्डारी यति बेला चुनाव प्रचारप्रसारमा व्यस्त छन् । यौनिक तथा अल्पसंख्यकका लागि पहिलेदेखि नै वकालत गर्दै आएका उनी यसपटक स्वतन्त्र पुरुषतर्फबाट चुनावमा उठेका हुन् । उनका अनुसार यसपटक कुनै पनि ट्रान्सजेन्डरहरू उठेका छैनन् । ०.०५ प्रतिशतभन्दा कम जनसंख्यालाई अल्पसंख्यकका रूपमा राखिन्छ । नेपालमा जम्मा एक सय ६४ जना तेस्रोलिंगीले मात्रै मतदाताका रूपमा मतदान गर्न पाउनेछन् । विभिन्न कानुनी समस्या र कागजी झन्झटका कारण मतदान अधिकारबाट वञ्चित भएका छन् तेस्रोलिंगी । पहिलादेखि नै तेस्रोलिंगीको वकालत गर्दै आएको हुनाले आफू उठेको र तेस्रोलिंगी समुदायका मानिस उठेर चुनाव जितेमा पक्कै पनि फाइदा हुने विश्वास लिएका छन् उनले । उनी भन्छन्, ‘मैले चुनाव जितेँ भने नागरिकता, राहदानीजस्ता विषयको समस्या हल गर्छु । समलिंगी विवाहका लागि पहल गर्नेछु ।' ठूला दलहरूले तेस्रोलिंगीका लागि उदारता नदेखाएको उनको आरोप छ ।