रेलमा सम्भावनाको खोजी

 काठमाडौं : भारतीय सीमानासँग जोडिने रेलमार्गमा ७० प्रतिशत प्रगति भएको छ । भारत सरकारको सहयोगमा प्रथम चरणमा निर्माण भइरहेको बथनाहा-कटहरी १८ किमि र जयनगर-जनकपुर-विजलपुरा-बर्दिवास खण्डको ६९ किमिको रेलमार्ग निर्माणमा ७० प्रतिशत काम सम्पन्न भएको आइतबार सार्वजनिक आर्थिक सर्वेक्षणमा उल्लेख छ ।

यो सर्वेक्षण अनुसार नौ सय ४५ किलोमिटरको पूर्व-पश्चिम रेलमार्गमध्ये ३७२ किलोमिटर रेल्वे लाइनको विस्तृत आयोजना प्रतिवेदन (डीपीआर)पनि बनिसकेको छ । डीपीआर सकिएर निर्माण चरणमा जान तयार रहेको रेलमार्गमध्ये १०८ किमीको सिमरा-बर्दिवास, १२७ किमिको सिमरा-तम्सरिया, ६५ किमिको तम्सरिया-बुटवल, २८ किमिको सिमरा-वीरगन्ज र ४४ किमिको बुटवल-भैरहवा-लुम्बिनी खण्ड पनि भएको उल्लेख छ ।

सिमरादेखि बर्दिवास खण्डको १०८ किमिमध्ये बर्दिवासदेखि लालबन्दीसम्मको ३० किमि खण्डमा रेलमार्ग बनाउन रेल विभागले ठेक्का लगाइसकेको छ । यसमध्ये पनि नौ किमि खण्डमा भने रेल्वे ट्र्याक वेड, कल्भर्ट तथा पुलको निर्माण नै सम्पन्न भएको रेल विभागको प्रतिवेदनलाई आर्थिक सर्वेक्षणमार्फत प्रस्तुत गरिएको छ ।

सर्वेक्षण अनुसार बर्दिवासदेखि काकडभिट्टा खण्ड र ईटहरी- बिराटनगर खण्डको २६२ किमी रेलमार्गको डीपीआर तयार हुने क्रममा रहेको छ । बुटवलदेखि गड्डाचौकीसम्मको ४२१ किमी खण्डको पनि डीपीआर बनाउन परामर्शदाता छनोटको तयारी चरणमा रहेको छ । यस्तै निजगढबाट हेटौडा- भरतपुर हुँदै नवलपरासी जोड्ने १३५ किमी खण्डको पनि सम्भाव्य अध्ययन भएको उल्लेख । रसुवागढीबाट काठमाडौंहुँदै पोखरा-लुम्बिनी जोड्ने रेलमार्गको पनि दुई वर्ष भित्रै डीपीआर तयार हुने भएको छ ।

जम्मा १३२ किमि सडक कालोपत्रे

चालू आर्थिक वर्षको पहिलो ८ महिना अर्थात साउनदेखि फागुनसम्ममा जम्मा १३२ किमि सडक कालोपत्रे भएको छ । यो अवधिमा ३१२ किमि नयाँ सडक बनेको भएपनि त्यसको तुलनमा कालोपत्रेको दुरी भने आधा भन्दा पनि निकै कम हो । यस अविधिमा मर्मत भएका सडकको दुरी जम्मा ८५ किमि रहेको छ । ग्राभेल भएका सडकको दुरी ४०५ किमि छ । विभिन्न सडकमा ८५ वटा पुल बनाएको छ ।

सडक विभागबाट मर्मत भएका देशभित्रका सडकमा जम्मा ४२ प्रतिशतको प्रगति देखिएको छ । सडक विभागले देशैभर चालू आर्थिक वर्षको आठ महिनासम्ममा १२ हजार ३०५ किमि सडक कालोपत्रे गरेको छ ।

डोल्पा र हुम्ला अझै सडक पहुँचबाट बञ्चित

देशका ७३ जिल्ला सदरमुकाम सडक सञ्जालले जोडिसकेको भएपनि कर्णालीका दुई जिल्ला डोल्पा र हुम्ला अझै सडक सञ्जालमा जोडिएको छैन् । सडक पहुँच पुगको जिल्लाध्ये पनि अझै ६ वटाको जिल्ला सदरमुकामसम्म जोड्ने सडक कच्चि नै रहेको छ । सडक पहुँच पुगेका जिल्लामध्ये ६७ जिल्लाको जिल्ला सदरमुकामसम्मको सडक मात्रै कालोपत्रे भएको छ । यी जिल्लाका सडकमा १९ सय ५२ वटा गाडी दौडाउन सकिने पुल निर्माण भएको पनि सडक विभागको तथ्यांकलाई सर्वेक्षणमार्फत सार्वजनिक भएको छ ।

यो सडक पहुँचमध्ये सडक विभागले निर्माण गरेका हालसम्मको सडकको दुरी २९ हजार १५७ किलोमिटर पुगेको छ । राष्ट्रिय महत्वका रणनीतिक सडक सञ्जाल अन्र्तगत पर्ने यी सडकमध्ये १२ हजार ३०५ किमि सडक हालसम्म कालोपत्रे भएका छन् । ग्राभेल भएका सडकका दुरी ६ हजार ८६५ किमी र कच्चि सडकको दुरी ९ हजार ९८७ किमी रहेको पनि भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयले उपलव्ध गराएको तथ्यांक सर्वेक्षणमा राखिएको छ । स्थानीय निकायबाट निर्माण भएका ग्राणिम सडकको अवस्थामा भने हालसम्म ५७ हजार ६३२ किमी रहेको उल्लेख छ । यो सडकमध्ये जम्मा २ हजार किमि सडक मात्रै कालोपत्रे भएको छ भने १२ हजार ८२३ किमी ग्राभेल र ३८ हजार ९४० किमी सडक कच्चि रहको पनि तथ्यांकले देखाएको छ ।

सडक पहुँचमा ३ नम्बर प्रदेश अगाडि

प्रदेश अनुसार सडक निर्माणको सडक पहुच विस्तारको गति हेर्ने हो भने प्रदेश नम्बर ३ अगाडि रहेको छ । यो प्रदशेमा जम्मा १४ हजार ८४२ किमि सडक बनेको छ । त्यसपछि प्रदेश एकमा ११ हजार ८ सय किमि सडक निर्माण भएको छ । यो प्रदेशमा कुल १० हजार ९१९ सडक किमि सडक निर्माण भएको छ । पाँच नम्बरमा आठ हजार ५५१ किमी, ६ नम्बरमा २५ सय २७ र सात नम्बर प्रदेशमा ३६ सय २६ किमीसडक रहेको पनि आर्थिक सर्वेक्षणमार्फत सार्वजनिक भएको छ ।