जीडीपीमा कृषिको योगदान घट्दै

 काठमाडौं : चालू आर्थिक वर्षको कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) मा कृषि क्षेत्रको योगदान घट्ने भएको छ । आर्थिक वर्ष ०७२/७३ को तुलनामा चालू आव ०७३/७४ मा कृषि क्षेत्रको हिस्सा २.२ प्रतिशतले घट्ने सरकारले प्रक्षेपण गरेको छ ।

सरकारले आइतबार प्रकाशन गरेको आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार यो वर्ष जीडीपीमा कृषिको योगदान २८.९ प्रतिशतमा सीमित रहने उल्लेख छ । अघिल्लो आर्थिक वर्ष जीडीपीमा कृषिको योगदान ३१ प्रतिशत थियो । अघिल्लो आर्थिक वर्षको भूकम्प र त्यसपछिको नाकाबन्दीका कारण जीडीपीमा कृषि क्षेत्रको हिस्सा घट्दै गएको हो । प्रतिवेदनले मौसमी अनुकूलतामा हुने नेपालको कृषि क्षेत्रको वृद्धिदर पछिल्लो १० वर्षमा सन्तोषजनक नभएको उल्लेख गरेको छ ।

चालू आवमा कृषि तथा गैरकृषि क्षेत्रको उत्पादन भने वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ । कृषि क्षेत्रको ५.२९ र गैरकृषि क्षेत्रको ७.७४ प्रतिशतले उत्पादन वृद्धि हुने सरकारको दाबी छ । चालू आवमा जीडीपीमा कृषिको योगदान घट्ने अनुमान गरिए पनि अनुकूल मौसम, मल, बिउ र कृषि औजारको सहज उपलब्धताले खाद्यान्न उत्पादनमा वृद्धि भएको हो । जसअनुसार चालू आवमा खाद्यान्न (धान, गहुँ, मकै, कोदो, जौ, फापर) उत्पादन ९७ लाख ४१ हजार मेट्रिक टन पुग्ने अनुमान छ । गत वर्षको तुलनामा १३.० प्रतिशतले उत्पादनमा वृद्धि भएको हो । अघिल्लो आवमा ८६ लाख १४ हजार मेट्रिक टन खाद्यान्न उत्पादन भएको थियो ।

चालू आर्थिक वर्षको समीक्षा अवधिमा सबैभन्दा बढी २१.६ प्रतिशतले धानको उत्पादनमा वृद्धि भएको छ । नेपालको इतिहासमा यो वर्ष अत्यधिक धान उत्पादन भएको थियो । मकैको उत्पादनमा पनि अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा ३.९७ प्रतिशतले वृद्धि भई २३ लाख २० हजार मेट्रिक टन हुने अपेक्षा गरिएको छ । यसैगरी, गहुँको उत्पादनमा पनि ६ प्रतिशतले वृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ ।

कोदोतर्फ १.२६ प्रतिशतले वृद्धि भई तीन लाख ६ हजार मेट्रिक टन र फापरतर्फ २.९१ प्रतिशतले वृद्धि भई ११ हजार नौ सय मेट्रिक टन उत्पादन हुने प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ । यो वर्ष दलहन (मुसुरो, चना, अरहर, मास, भटमास, गहतलगायत) उत्पादनमा पनि वृद्धि हुने अपेक्षा छ । यो वर्ष तीन लाख ५३ हजार मेट्रिक टन उत्पादन हुने लक्ष्य राखिएको छ । दलहनमा योगदान पुर्‍याउने दालमध्ये दुई तिहाइ हिस्सा मुसुरो दालले ओगटेको छ । उता, अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा ०.२८ प्रतिशतले वृद्धि भई नगदेबालीको उत्पादन पनि बढ्नेछ । दुई लाख १२ हजार मेट्रिक टन हाराहारीमा उत्पादन हुने सरकारको प्रक्षेपण छ ।

यसै आर्थिक वर्षमा आलु र तरकारीबालीको उत्पादनसमेत वृद्धि हुने सर्वेक्षणले देखाएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको तुलनामा ८ प्रतिशतले वृद्धि भई २७ लाख ५५ हजार मेट्रिक टन आलु र ९ प्रतिशतले वृद्धि भई ४१ लाख ६४ हजार मेट्रिक टन तरकारी उत्पादन हुने अपेक्षा छ । फलफूलतर्फ ३.३ प्रतिशतले वृद्धि भई १० लाख २५ हजार मेट्रिक टन र महतर्फ १६.६ प्रतिशतले वृद्धि भई तीन हजार पाँच सय मेट्रिक टन उत्पादनको प्रक्षेपण छ ।

निर्यातजन्य बाली चिया र कफीमध्ये चियाको उत्पादनमा ६.५ प्रतिशतले वृद्धि भई चिया २४ हजार सात सय मेट्रिक टन र कफीमा २४.८ प्रतिशतले वृद्धि भई पाँच सय ७९ मेट्रिक टन उत्पादन हुने लक्ष्य छ । प्रतिवेदनले मौसम, उन्नत प्रविधि, प्राकृतिक प्रकोप, रासायनिक मल र प्रविधि अभावका कारण उत्पादनमा प्रभाव पार्ने गरेको उल्लेख छ ।

माछा, मासु र अन्डा पनि बढ्यो

चालू आर्थिक वर्षमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा १२ प्रतिशतले माछाको उत्पादन वृद्धि हुने भएको छ । यो वर्ष ५४ हजार तीन सय मेट्रिक टन उत्पादन हुनेछ । यो वर्षमा गाईगोरु ०.८९ प्रतिशत, भेडाभेडी ०.०९ प्रतिशत, हाँस ०.६ प्रतिशत, बाख्रा, बोका र खसी १.४९ प्रतिशत, सुंगुर बंगुर २.४ प्रतिशतले उत्पादनमा वृद्धि हुनेछ । यसैगरी, मासु ३.९ प्रतिशतले वृद्धि भई तीन लाख ३० हजार, अन्डा (फुल) ३.९८ प्रतिशतले वृद्धि भई एक अर्ब २५ करोड ६१ लाख ४४ हजार गोटा पुग्ने अनुमान छ । त्यसैगरी, दूध उत्पादनमा ३.८ प्रतिशतले वृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ ।

झन्डै १४ लाख हेक्टरमा सिँचाइ पूर्वाधार

सर्वेक्षण प्रतिवेदनले नेपालको २६ लाख ४१ हजार हेक्टर कृषियोग्य जमिनमध्ये १३ लाख ९२ हजार एक सय ७७ हेक्टरमा सिँचाइको पूर्वाधार निर्माण भएको उल्लेख छ । यसमध्ये सतह सिँचाइमार्फत सात लाख ७५ हजार हेक्टर, भूमिगत सिँचाइबाट चार लाख नौ हजार १३ हेक्टर, नयाँ प्रविधिमा आधारित सिँचाइबाट पाँच हजार आठ सय ६५ हेक्टर र कृषि कुलो सुधारबाट दुई लाख दुई हजार दुई सय ९९ हेक्टरमा पूर्वाधार विस्तार गरिएको छ । कुल क्षेत्रफलको ४० प्रतिशत जमिनमा मात्रै १२ महिना सिँचाइ सुविधा उपलब्ध छ । जसमध्ये सतह सिँचाइबाट पाँच हजार आठ सय हेक्टर, भूमिगत सिँचाइबाट १७ हजार चार सय ६३ हेक्टर र नयाँ प्रविधिबाट एक हजार २८ हेक्टर गरी २४ हजार दुई सय ९१ हेक्टरमा थप सिँचाइको पूर्वाधार निर्माण भएको छ । यो वर्षको आठ महिनामा नौ हजार सात सय ७५ हेक्टरमा सिँचाइ सुविधा पुगेको छ ।