‘इम्बोस्ट नम्बर प्लेट' जडानको मूल्य निर्धारण

काठमाडौं :  सरकारले सवारीसाधनमा जडान गरिने उच्च प्रविधिको ‘इम्बोस्ड नम्बर प्लेट' को लागत मूल्य निर्धारण गरेको छ । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयले गठन गरेको मूल्य सिफारिस समितिको सुझावका आधारमा इम्बोस्ड नम्बर जडान गर्दा सवारीधनीले तिर्नुपर्ने मूल्य निर्धारण गरिएको हो । यातायात व्यवस्था विभागका महानिर्देशक रुपनारायण भट्टराईले न्यूनतम २५ सयदेखि अधिकतम ३६ सय रुपैयाँ मूल्य निर्धारण गरिएको जानकारी दिनुभयो । समितिले तीन तहको मूल्य सिफारिस गरेको थियो । उहाँका अनुसार मोटरसाइकल तथा स्कुटर धनीले इम्बोस्ड नम्बर जडानमा २५ सय रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ । यसैगरी कार/जिप/भ्यान र ट्र्याकटरले इम्बोस्ड नम्बर जडानमा ३२ सय रुपैयाँ तिर्नुपर्नेछ ।

यसबाहेकका सबै ठूला सवारीसाधनमा सवारीधनीले इम्बोस्ड नम्बर जडान गर्दा ३६ सय रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने हुन्छ । समितिले तय गरेको मूल्य सवारी ऐन २०४९ को अनुसूचीमा समावेश गरेर संशोधन गर्ने तयारी मन्त्रालयले गरेको छ । पाँच वर्षभित्र देशभरका सबै सावरीसाधनमा इम्बोस्ड नम्बर जडानका लागि अनुमति पाएको बंगलादेश र अमेरिकन संयुक्त कम्पनी डेकाटुर टाइगरले प्लेटको नमुना तयार गरिसकेको छ । विभागले तयारी नमुना प्लेट जडान गर्ने तयारी गर्दै गर्दा कानुनी अड्चन आएपछि अनुसूची संशोधनका लागि मन्त्रालयसँग सहकार्य गरेको थियो ।

मोटरसाइकल/स्कुटरका लागि २५ सय -कार/जिप/भ्यान तथा ट्र्याक्टरका लागि ३२ सय -ठूला र अन्य सबै प्रकारका सवारीका लागि ३६ सय

विभागले अब अनुसूची संशोधन भएर आएको एक साताभित्रै सरकारी सवारीसाधनबाट इम्बोस्ड नम्बर प्लेट जडानको काम अगाडि बढाउने भट्टराईले जानकारी दिनुभएको छ । सरकारी सवारीसाधनसँगै निजी र सार्वजनिक सवारीसाधनमा समेत इम्बोस्ड नम्बर प्लेट जडानको काम सुरु हुने उहाँको भनाइ छ । इम्बोस्ड नम्बर प्लेट जडानसँगै सवारीचालकको समस्या अन्त्य हुनेछ । लामो समयदेखि करको दायराभन्दा बाहिर रहेका सवारीसाधन पनि करको दायरामा आउने उहाँको भनाइ छ ।

एउटा सवारीसाधनमा अगाडि र पछाडि दुई ठाउँमा इम्बोस्ड नम्बर प्लेट जडान हुन्छ । त्यही प्लेटमा प्रयोग भएको स्टिकरलाई ‘आरएफआईडी स्टिकर' भनिन्छ । यही स्टिकरलाई आरएफआईडी ट्र्याकिङ गेटमा प्रयोग भएको ‘रेडियो फ्रिक्वेन्सी आइडन्टिफिकेसन डिभाइस' ले क्याप्चर गरेर सम्पूर्ण विवरण हेर्ने हो । यसका माध्यमबाट सवारीसाधन कहाँ बनेको, कसको सवारीसाधन हो, कसले प्रयोग गरिरहेको छ, कुन ठाउँको कहाँ पुगेको छलगायत सबै तथ्य यातायात व्यवस्था कार्यालय अथवा ट्राफिक कक्षमा बसेर थाहा पाउन सकिन्छ ।

सवारीसाधनमा इम्बोस्ड नम्बर प्लेट प्रयोग गरिसकेपछि ५ देखि १० वर्षसम्म परिवर्तन गर्नुपर्दैन । परिवर्तन गर्नुपरेमा प्लेट कसेको लक नै काट्नुपर्ने हुन्छ । सवारीसाधन दुर्घटनामा परेर टुट्फुट भएमा मात्र प्लेट परिर्वतन गर्न सकिन्छ । सरकारले कुल ३८.७५० मिलियन अमेरिकी डलर खर्चंदै देशभरका सवारीसाधनमा नम्बर प्लेट जडान गर्न लागेको हो ।

नेपाल राष्ट्रिय यातायात व्यवसायी महासंघले भने यसको विरोध गरेको छ । महासंघका महासचिव सरोज सिटौलाले अवैज्ञानिक, अव्यवहारिक र हचुवाको भरमा मूल्य तय भएको आरोप लगाउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘आम यातायात व्यवसायीले मात्रै नभइ सर्वसाधरणले समेत कुन आधारमा मूल्य तोकिएको हो त्यसको जानकारी पाउनुपर्छ ।' सरकारले सरोकारवालासँग छलफल नै नगरी मूल्य तोकेको उहाँको दाबी छ ।