चुनाव सारेकोमा मेधेसी जनता दुःखी

 बर्दिबास : जेष्ठ-असारको प्रचण्ड घामसंगैको अत्याधिक गर्मीले मधेसको तापमान ४२ डिग्रीमा पुगेको मापन गरिदै थियो । प्रचण्ड गर्मीको तापले यहाँका बासिन्दाको जनजीवन तातेको थियो । असार १४ मा हुने भनिएको स्थानीय तहको दोस्रो चरणको निर्वाचनले तराईका जिल्लाहरुमा चुनावी सरगर्मी ह्वातै बढेको थियो । बीस बर्षपछि हुन लागेको स्थानीय चुनावले मतदाताहरु देशले निकास र जनताले विकास पाउनेमा ढुक्क थिए । मधेसमा चुनावको उल्लास छाउँदै थियो । निर्वाचन कार्यालयले टोलटोलमा मतदाता शिक्षा दिइरेहका थिए । तर एकाएक चुनाव सारेपछि मतदाता रुष्ट भएका छन् ।

घरको दैलोमा अग्लो बासको भाँटा गाडेर आफु समर्थित दलका चुनावी झण्डा फहराइरहेका महोत्तरीको गौरीबासका ६५ बर्षीय कृष्णप्रसाद चौलागाईले भन्नुभया ,‘ अब साँच्चिकै असार १४ मा चुनाव हुन्छ । बैसाख ३१ मा भएन अब हुन्छ ।’ प्रमुख राजनीतिक दलले कडा कसरतकाबीच करीब करीब आफ्ना उम्मेदवारहरुको छनौट गरिसकेका थिए । अन्तिम तयारी गरेर निर्वाचन कार्यालयबाट मनोनय दर्तापत्र ल्याएर दलका उमेदवारहरु फारम पनि भइसकेका थिए । कृष्णप्रसाद चौलागाईको घर नजिकै बर्दिबास नगरपालिकोको निर्वाचन कार्यालयबाट चुनावी तयारीको गतिविधी थाहा पाएर दंग थिए । तर बिहीबार प्रदेश नम्बर २ को चुनाव सारेर असोज २ मा गर्ने निर्णय सरकारले ग¥यो, तब चुनावको मुडमा रहेका चौलागाई मात्र होइन प्रमुख राजनिति दलका उमेदवार, कार्यकर्ता र मतदाताहरु आक्रोसित भएका छन् ।

चुनावी गतिविधी रोकेर अब फेरी असारमा चुनाव नहुने भन्दै चुनाव प्रचार प्रसारमा हिँडेका कार्यकर्ताहरु घर फर्किए । आन्दोलनमा रहेका राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) नेपालका नेता कार्यकर्ता र यसका समर्थित मतदाताहरु अब संविधान संसोधनको हुन्छ की अपेक्षा गरे । देउवा सरकारले संविधान संशोधन गर्छ भनेर विश्वस्त हुन सकेका छैनन् । राजपाका केन्द्रीय नेताहरुले ‘मधेसभरि चुनाब स्थगित गर्न हामीले माग गरेका थियौं । मधेस भनेको प्रदेश नं. २ मात्र होइन । अब हाम्रो सम्पूर्ण शक्ति झापा, मोरङ, सुनसरी र पाँच नम्बर प्रदेशको चुनाब बिथोल्न केन्द्रित हुन्छ,’ भन्दै अरु प्रदेशमा असार १४ मै हुन लागेको निर्वाचन बिथोलन केन्द्रित भएका छन् । चुनाव सरे पनि मधेश अशान्त नै छ । राजपाको बन्दहडतालले यहाँको जनजीवन ठप्प नै भयो ।
‘नेताहरु चुनाव सार्छन । यसको पीरमार्का तल्लो स्तरका कार्यकर्ताहरुले भोग्नु परेको छ,’ नेपाली कांग्रेसका क्रियाशील महोत्तरीका नेता बिनोद बरालले भन्नुभयो । राजपा नेपाल पिपरा गाउँपालिकाका संयोजक रमणकुमार ठाकुरले चुनावको मिति सारेर समस्याको समाधान नहुने भन्दै कडा टिप्पणी गर्नुभयो । ‘सरकारले संविधान संसोधन गर्दैन् । चुनाव सारेको सारै गर्छ । यो समस्याको समाधान होइन्,’ उहाँले भन्नुभयो,‘सरकार न चुनाव गराउन चाहन्छ, न त संविधान संशोधन गर्न तयार छ, बरु मधेसी जनतालाई झुक्याइ रहेका छन् ।’

प्रदेश नं.२ मा स्थानीय तहको निर्वाचन तेश्रो चरणमा धकेलिएपछि मधेसका मतदाता अन्यौलमा परेका छन् । प्रदेश नम्बर २ मा महोत्तरी, धनुषा, सर्लाही, रोत्तहट सहितका ८ जिल्लाका १२७ स्थानीय तहमा २६ लाख ६४ हजार ७९२ मतदाता छन् । चुनाव सारेको सारै गरेर नेताहरुले स्थानीय तहको चुनावको माहौललाई गन्जागोल बनाएकोमा धनुषाको मिथिला नगरपालिकाका गमबहादुर विश्वकर्माले असन्तुष्टि व्यक्त गर्नुभयो । पूर्व—पश्चिम राजमार्ग भन्दा उत्तर तिरेको भागमा महोत्तरी, धनुषा, सर्लाही लगायतका जिल्लामा चुनावी गतिविधीले उमेदवार, नेता कार्यकर्ता र मतदातालाई छपक छोइसकेका थिए । टोल टोलमा रंगिचंगी चुनावी झण्डाले चुनावको माहौल तताई सकेको थियो । बर्दिबास नगरपालिका स्तरीय निर्वाचन कार्यालयका निर्वाचन प्रमुख पशुपतिबाबु पुरीका अनुसार, यहाँका उमेदवारहरुले असर १ गते बिहान सम्ममा निर्वाचन कार्यालयबाट १ हजारको हाराहारीमा मनोनयन पत्र लगिसकेका थिए ।

‘राजनीतक दल र जनताहरु सबै निर्वाचन हुनेमा ढुक्क थिए । सबै चुनावको लागि तयारीमा थिए,’ एकिकृत नेकपा मओवादी केन्द्रका बर्दिबास नगरपालिका १ का उमेदवार चुडामणी पोखरेलले भन्नुभयो,‘२—४ दिनपछि धक्लेर चुनाव गराएको भए राम्रो हुन्थ्यो । प्रदेश नम्बर २ फरक खालका भएकाले फेरी पनि चुनाव नहुनेमा आशंका छ ।’ सरकारले मधेसको समस्या समाधान नगरेको र मधेस केन्द्रित दल राजपाको आन्दोलनको कारण मिति सर्दा जनतामा व्यापक असन्तुष्टि बढेको छ ।

यसअघि तेस्रोपल्ट सारेर प्रदेश नम्बर १, २, ५ र ७ मा असार १४ मा चुनाव मिति निर्धारण गरिएको थियो । संविधान संशोधन र स्थानीय तहको संख्यामा असन्तुष्टि जनाउँदै आएको राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) को विरोधले सरकारले प्रदेश नम्बर २ को चुनाव तेस्रो चरणमा असोज २ गते गर्ने घोषणा गरेको छ । १, ५ र ७ मा भने असार १४ मै गर्ने भनेको छ । दोश्रो चरणमा चार वटा प्रदेस मध्ये प्रदेश नं. २ को निर्वाचन आगामी असोज २ गतेको लागि सार्ने पुनः सरकारले निर्णय गरेपनि राजपाले असहमति जनाउँदै आन्दोलन जारी राखेको छ । राजपाले आफुहरुको माग चुनाव भन्दा पहिला संविधान संशोधन गर्नु पर्ने र प्रदेश नं. २ को मात्रै नभएर अन्य प्रदेशको निर्वाचन हाललाई स्थगन गर्नु पर्ने माग राखेको छ ।

चुनाव हुने वा नहुनेमा ठोस कुरा नहँुदा सरकार र आन्दोलनरत्त पक्षप्रति जनताको वितृष्णा बढ्दै गएको छ । आन्दोलन र चुनावप्रति पनि मधेशका जनता दुई कित्तामा उभिएका छन् । एकाथरी जनताले पटक पटक चुनाव सारेकोमा आपति प्रकट गरिरहेका छन् भने अर्कोथरीले चुनाव सार्नु वा नसार्नुमा भन्दा संविधान संशोधनलाई प्राथमिकता दिनु पर्ने पक्षमा छन् । तर, मधेसको अधिकांश जनता भने चुनावकै पक्षमा छन् । भोट खसाल्न र जनप्रतिनिधि छनोट गर्न आतुर रहेका जनतामा झनै निराशा बढेको छ ।

ठुला तीन दल नेपाली काँग्रेस, नेकपा एमाले, नेकपा माओवादी केन्द्र, नयाँ शाक्ति पार्टी नेपाल र संघीय समाजवादी फोरम लगायतको दल समर्थित मधेसका जनता चुनावकै पक्षमा छन् । अहिले पनि प्रदेश नं. २ को जिल्लाहरुमा ठुला तीन दलको राम्रो पक्कड रहेको छ । तर मधेको मुद्दामा भावनात्मक हिसाबले अन्य दल समर्थित जनता नत विरोधमा उत्रेका छन् नत समर्थनमा ।

‘पटक पटक चुनाव सर्दा अन्योलता छायो । कहिले चुनाव आउँला, भोट खसाउला र जनप्रतिनिधी छनोट गरि अफ्नो गाउँको विकासलाई अगाडी बढाउँला भनेर चुनाव कुरेर हामी बसेका छौं । पटक पटक चुनाव सारेपछि जनतामा सरकारप्रतिको विश्वास घट्दै गएको छ,’ धनुषा बटेश्वर गाउँपालिकाका कृष्णकुमार महतोले भन्नुभयो,‘मधेसको समस्यालाई समयमै सुल्झाएर ठोस रुपमा मिति तय गरि चुनाव गर्नु आवश्यक छ ।’

प्रदेस नम्बर २ को मात्रै चुनाव सर्नु दुर्भाग्य भएको नेकपा एमाले बर्दिबास नगरको मेयर पदका उमेदवार सुरेश बहादुर राउतले चिन्ता व्यक्त गर्नुभयो । ‘ उमेदवार तय गरेर मनोनय पत्र पनि ल्याएइसकेका थियौं । चुनावै सरिदियो,’उहाँले भन्नुभयो,‘चुनाव सरेको सारै गरेकाले उमेदवारहरुमा आर्थिक भार बढेको छ । हामी अहिले पनि असर १४ मै चुनाव हुनुपर्छ भन्ने पक्षमा छौं ।’

के भन्छन् स्थानीय

निर्वाचन सारेर विकासको दृष्टिकोणले पछिपरेको मधेसका जिल्लाहरुलाई झनपछि धकेलिएको भन्दै जनकपुर उपमहानगरपालिका —९ का रविन्द्र मण्डलले सरकारको चुनाव सार्ने निर्णय प्रति आपति जनाउनुभयो । ‘अन्य प्रदेशहरुमा चुनाव भइसक्यो । केहीमा हुदैंछ । जहाँ जहाँ जनप्रतिनिधि निर्वाचित हुन्छ त्यहाँ विकास हुन्छ । तर प्रदेश नं. २ को निर्वाचन अन्योलमा राखेर सरकारले विभेद गर्न खोजेको छ ।’ मधेसको मुद्दाको बिषयमा पहिलेदेखि नै आन्दोलन भईरहँदा पनि सरकारले त्यसलाई समाधान गर्न ध्यान नदिनु प्रदेश नं. २ लाई सरकारले गरेको एक किसिमको विभेद नै गरेको मण्डलको कथन छ ।

महोत्तरी बथनाहाका हरिनन्दन ठाकुरले संविधान संशोधनबिना पहिले चुनाव हुनु नहुनुको कुनै अर्थ नरहेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो,‘सरकारले संविधान संशोधन गरेर मधेशको मुद्दा सम्वोध गर्नुपर्छ ।अनि मधेसी जनता उत्साहपूर्वक चुनावमा भाग लिन्छन् । चुनावलाई ओझेलमा पार्नु भन्दा सरकारले त्यसको निदान खोज्नु उचित हुन्छ ।’

चार चार पटक चुनाव सारिदा चुनावका मुडमा रहेका दलहरु नेता र तीनका उम्मेदवारका आकंक्षीहरु तनावमा छन् । पहिलो पटक स्थानीय तहको चुनावको मिति तय गरेदेखि नै पार्टी भित्र उम्मेदवार छनोटमा भिडेका नेता र टिकट पाउने दौडधुपमा रहेका उम्मेदवारका आकंक्षी सरकारको यस्तो कदमले रुष्ट छन्।