चैतेधानमा आकर्षण

 लमही : जिल्लाका किसान असारेखेतीमा लागिरहेका बेला दाङको देउखुरी क्षेत्रमा भने चैतेधान झुल्न थालेको छ । असारे धान रोप्ने बेलामा चैतेधानले बगर पूरै रमणीय बनाएको छ । जिल्लाका अधिकांश क्षेत्रका किसानको चैतेधानप्रति आकर्षण बढ्दा खेतबगर चैतेधानले भरिएको हो ।

जिल्ला कृषि विकास कार्यालय दाङले पछिल्लो दुई वर्षयता दाङमा चैते धानबालीतर्फ किसानको आकर्षण बढ्दै गएको जनाएको छ । बर्खेबालीभन्दा चैतेबालीमा १० प्रतिशतले उत्पादन वृद्धि हुने हुनाले किसान चैतेबालीतर्फ उन्मुख हुँदै गएको कार्यालयका बाली संरक्षण अधिकृत पिताम्बर बस्नेतले जानकारी दिनुभयो । सिञ्चित क्षेत्रमा बर्खे धानभन्दा चैतेधानको उत्पादन १० प्रतिशत बढी हुने भएकाले देउखुरी क्षेत्रका किसान थोपा सिँचाइका माध्यमबाट भए पनि बर्खेधान रोपाइँमा आकर्षित बन्दै गएको उहाँको भनाइ छ ।

सरकारले चैतेबाली अनुदानतर्फ किसानलाई प्रतिहेक्टर पाँच हजारका दरले प्रोत्साहन रकम वितरण गर्दै आएकाले पनि किसान चैतेधानबालीतर्फ आकर्षित बन्दै गएको उहाँले बताउनुभयो । चैतेधान र बर्खेधान रोपाइँले एक वर्षमै दुईबाली भित्राइ खाद्यबालीमा दाङलाई आत्मनिर्भर बनाउने उद्देश्यले किसानलाई उत्साहित गर्न चैतेधान उत्पादनमा प्रोत्साहन स्वरूप रकम वितरण गर्दै आएको कार्यालयको भनाइ छ ।

कार्यालयका माटो विज्ञ दिगम्गर यादवले यो वर्ष चैतेधानको रोपाइँ तीन हप्ता ढिलो गरी सुरु भएकाले समयमा बाली भित्र्याउन समस्या परेको बताउनुभयो । गत वर्ष असार ८÷१० मै चैतेबाली भित्र्याइसकेको भए पनि यस वर्ष ढिला हुँदा वर्षातमा बाली भित्र्याउनु परेको उहाँले बताउनुभयो । यो वर्ष असार सकिन लाग्दासमेत बाली स्याहार्न नपाउँदा असारे झरीले किसानलाई थप दुःख दिएको उहाँले बताउनुभयो ।

दाङमा यस वर्ष चैतेधान प्रतिहेक्टर ५१ क्विन्टल २५ केजी उत्पादन हुने अनुमान गरिएको छ । गत वर्ष दाङमा ८० हेक्टर क्षेत्रफलमा चैतेधान लगाइएको थियो । प्रतिहेक्टर ४० क्विन्टल २५ केजी उत्पादन भएको यादवले जानकारी दिनुभयो । यस वर्ष चैतेधान प्रतिहेक्टर १० प्रतिशत उत्पादन वृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ । देउखुरीको लमही नगरपालिका र गढवा गाउँपालिकामा मात्रै रोपाइँ ढिलो भएकाले बाली भित्र्याउन समस्या भए पनि अन्य क्षेत्रमा चैतेबाली भित्र्याइसकेको बताउनुभयो । बंगलाचुलीमा १२ हेक्टर, गढवा गाउँपालिकामा १२ हेक्टर, बबई गाउँपालिकामा २५ हेक्टर र राजपुरको गुरुङ र रनसिंह खोलामा ३४ हेक्टरमा चैतेधान लगाइएको थियो ।

बर्खेभन्दा चैतेधानबाली उत्पादन १० प्रतिशत बढी हुने हुनाले किसान चैतेधानखेतीतर्फ उन्मुख हुँदै गएका हुन् ।

१०÷१२ दिनयता दाङमा लगातारको वर्षाले किसानलाई चैतैधान भित्र्याउने चिन्ता परेको छ । चैतेधान भित्र्याइ बर्खे धान रोप्ने बेलामा लगातार पानी आउँदा केही समस्या भएको किसानको भनाइ छ । लमही ३ फल्कापुरका रामला पौडेलले चैतेधान भित्र्याउने समयमा पानीले समस्या परेको बताउनुभयो, ‘थोपा-थोपा जम्मा गरी चैतेबाली लगायौं, भित्र्याउने बेलामा पानीले समस्या पार्दै गएको छ ।' उहाँले थप्नुभयो, ‘पानी परिरहेको छ, बाली झर्न लाग्यो ।

तर बाली भित्र्याउन सकिएको छैन । वरीपरी सबैले बर्खेबाली रोपी सके, ‘तर वर्षातले बाली भित्र्याउन मुस्किल परिरहेको छ ।' उहाँले चैतेधान भित्र्याउने बेलामा पानीले असर गरेको र दुःख गरी लगाएको बाली त्यत्तिकै खेर जाने होकी भने चिन्ता लागेको छ । किसान भक्तिराम घिमिरेले पनि चैतेधान पाकिसक्दा पनि भित्र्याउन नपाएको बताउनुभयो । ‘बाली भित्र्याउने बेलामा बाली काट्न नदिने गरी पानी परेको छ', उहाले भन्नुभयो , ‘धान सबै झरीले झारिसक्न लाग्यो । पाकेको बाली काट्ने बेलाको पानीले सतायो ।

‘चारैतिर बर्खे बालीको रोपाइँ सुरु भइसक्यो । तर हामीले यसपाला चैतेबाली नै भित्र्याउन सकेका छैनौं ।' यसैबीच जिल्ला कृषि विकास कार्यालय दाङले देउखुरी क्षेत्रको चैतेधान र मत्स्यपालन क्षेत्र अनुगमन गरेको छ । वार्षिक कार्य तालिकाका अनुसार मत्स्य विकास कार्यक्रमअन्तर्गत माछापालन क्षेत्र तथा धानबाली विकास कार्यक्रमतर्फ चैतेधान ब्लक क्षेत्रको अनुमगन गरिएको हो ।'