सोराइसिस के हो ?

सोराइसिस एक प्रकारको अटोइम्युन डिसअर्डर हो । यस रोगमा शरीरको रक्षा प्रणाली नै शरीरका विरुद्ध काम गर्न थाल्छ । आधुनिक चिकित्सामा यसको भरपर्दो उपचार छैन । यो रोग एक असंक्रामक दीर्घकालीन (क्रोनिक) छाला रोग हो । सामान्यतया यो अति मन्द स्थितिको हुन्छ ।

विस्तारैविस्तारै एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा फैलिँदै जान्छ । यसका कारण छालामा रातो-रातो खस्रो, बाक्लो गोलो दाग बन्दै जान्छ । यो दीर्घकालीन छाला विकार हो । यसको लक्षण वर्षौंवर्ष रहन्छ । जीवनभरि नै यसका लक्षणहरू आउने जाने भइरहन्छन् । यो रोग महिला, पुरुष दुवैमा समान रूपले हुन सक्छ।

कारण : सोराइसिस रोगको कारण यही हो भनेर ठोकुवा गर्न सक्ने अवस्था छैन । अझैसम्म पनि यसको कारण अज्ञात छ । भनिन्छ, यो रोग शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतासँग सम्बन्धित छ । चिकित्साविद्हरूका अनुसार निम्न कुरालाई यसको कारण मान्न सकिन्छ ।
- शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुनु
- अन्तस्रावी ग्रन्थीमा गडबडी हुनु
- छाला अत्यन्त संवेदनशील हुनु
- चर्को घामले छाला डढ्नु
- खानपानको राम्रो सन्तुलन नहुनु
- एलर्जीको समस्या हुनु
- मानसिक तनाव हुनु
-वंशानुगत पूर्ववृत्ति

लक्षण :
- छालामा पहिला रातोरातो
- गोलो फुस्रो दाग जस्तो देखिन्छ
- दाग सेतो पाप्रोले ढाकेको हुन्छ
- नङले कोट्याउँदा सेतो पाप्रो झर्छ
- दाग भएको ठाउँमा रगत पनि आउँछ
- दाग बढ्दै जान्छ
- चिलाउनुका साथै जलन पनि हुन्छ

हत्केला र खुट्टाको पैतालालाई छोडेर बाँकी शरीरको जुनसुकै भागमा यो हुन सक्छ । यो प्राय:जसो हात तथा खुट्टाको पछाडिपट्टिको भाग, कुहिनो, कानको पछाडि, गर्धन, टाउँको, घुडाँको छेउछाउबाट सुरु हुन्छ । पछि विस्तारै मन्द गति बढ्दै जान्छ । एक दिन पूरै शरीरमा फैलिएर जान्छ । कहिलेकाहीँ चिलाउँछ पनि । यस रोगबाट प्रभावित भएको भाग प्राय: सुक्खा हुन्छ । सुरुको अवस्थामा चाया सम्झेर धेरैले वास्ता गर्दैनन् ।
के यो सरुवा रोग हो : सोराइसिस छालाको जटिल समस्या हो । यो संक्रामक रोग होइन । रोगीको छालालाई छँुदैमा यो रोग सर्दैन । एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा सर्दैन । यो समस्या लामो समयसम्म रहिरहने हुनाले व्यक्तिको शारीरिक सौन्दर्यलाई भने बिगार्न सक्छ । लामो समयसम्म उपचार गराउँदा पनि निको नहुदाँ सोराइसिसको रोगी मानसिक रूपले हतास, निराश भई डिप्रेसनमा जान सक्छ ।

रोकथाम
- छालालाई चर्को घामबाट बचाउने
- घाममा निस्किन सीमित गर्ने
- मद्यपान तथा धूमपान नगर्ने ।
- स्थितिलाई अझ बिगार्ने किसिमले जे पायो त्यही औषधि लगाउने वा सेवन नगर्ने
- तनाव नियन्त्रणमा राख्ने
- सफाइमा ध्यान दिने ।
- छालामा कुनै प्रकार चोटपटक वा स्क्रेच नहोस् भन्नेमा ध्यान दिने
- छालाको सम्पर्कमा रहँदा पनि हानी नपुर्‍याउने लुगा लगाउने

उपचार : समस्याको उचित सामाधानका लागि एलोप्याथिक उपचारभन्दा खानपिनमा सुधार गर्दै अन्य वैकल्पिक चिकित्साअन्तर्गतको प्राकृतिक चिकित्सा, आयुर्वेदिक, होमियोप्याथी, युनानीको उपचारमा जानु बुद्धिमानी ठानिन्छ । आधुनिक चिकित्सामा यसको भरपर्दो उपचार छैन ।

सोराइसिस छालाको जटिल समस्या हो । यो धेरै गहिरो किसिमको रोग हो । अनेकौं उपचार गर्दा पनि ठीक हुन गाह्रो हुन्छ । सोराइसिसको रोगी उपचारका क्रममा लामो समय खर्चिंदा पनि आफूले सोचेजस्तो परिणाम नपाउँदा मानसिक रूपले एकदमै हतास हुन्छ ।

खानपिन : कुनै पनि रोगको उपचारमा खानपानले पनि महत्ववपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको हुन्छ । समयअनुसारको उचित खानपिन गर्नु रोगलाई निको पार्नमा सहायक भूमिका निभाउनु हो । खानामा हरियो सागपात, काउली, बन्दा, प्याज, च्याउ, पालुंगो, गोलभेँडा समावेश गर्नुपर्छ । सिजनअनुसारका फलफूल आँप, मेवा, स्याउँ, सुन्तला, मौसमी खानुपर्छ । सलादमा चुकुन्दर, गाँजर, काँक्रो, ब्रोकाउली आदि लिन सकिन्छ ।

निषेध : यो समस्याबाट पीडितले मैदा, चिनी, चिया, कफी, रक्सी, धूमपान, फास्टफुड आदि सेवन भरसक गर्नु हुँदैन ।
होमियोप्याथिक उपचार: प्रायजसो सबैलाई थाहा, होमियोप्याथीमा कुनै पनि रोगलाई जरैबाट निर्मूल गर्ने क्षमता छ भनेर । होमियोप्याथीमा रोगको भन्दा रोगीको उपचार गरिन्छ । रोगीसँग उसको जीवनसँग सम्बन्धित सबै कुरा सोध्ने गरिन्छ । त्यसपछि मात्र उचित औषधि चयन गरिन्छ । रोगीको केश हिस्ट्री लिँदा एक ढेड घन्टा लाग्न सक्छ । होमियोप्याथीमा सोराइसिसको उपचार सम्भव छ । असाध्य रोग मानिने यो छालाको रोगको उपचारमा दुईदेखि तीन वर्ष समय लाग्छ । उपचारपछि फेरि रोग बल्झिने सम्भावना कमै रहन्छ ।