नेपालका एकल महिलाको प्रगति देखेर हौसिए विदेशी

काठमाडौं : इटालीकी मारिया भर्जिनिया पिसबिन नेपालका एकल महिलाको सफलताबाट निकै हौसिनुभएको छ । नेपालमा दुई दिन आयोजित अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा फ्रान्सेली संस्था वुमन नेटवर्क फर चेन्जका तर्फबाट इरानको प्रतिनिधित्व गर्दै भाग लिन आइपुग्नुभएकी उहाँले इरानी एकल महिलाको समस्यालाई प्रस्तुत गर्नुभयो ।

उहाँका अनुसार इरानमा ३० लाखभन्दा बढी परिवार एक्लो अभिभावकले धानेको र त्यसमा पनि करिब ७० प्रतिशत परिवारको जिम्मेवारी एकल महिलाको काँधमा छ । यद्यपि, सरकारले कुनै पनि किसिमको सहयोग नगर्ने यथार्थ उहाँले सुनाउनुभयो । नेपालको स्थानीय तहमा निर्वाचित एकल महिला विश्वमै उदाहरणीय रहेको उहाँको धारणा छ ।

साउथ एसियन नेटवर्क फर विडोज इम्पावरमेन्ट इन डेभेलपमेन्ट (सेनवेड) सचिवालय मानवअधिकारका लागि महिला एकल महिला समूहको आयोजनामा राजधानीमा दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय गोष्ठी भएको हो । गोष्ठीमा १८ मुलुकका एकल महिला सहभागी थिए । विदेशी पाहुनाले नेपालमा एकल महिलाले हासिल गरेका उपलब्धिबाट धेरै सिक्न सकिने प्रतिक्रिया दिएका हुन् ।

पाकिस्तानको औरत फाउन्डेसनका अध्यक्ष डा. मासुमा हसनले नेपाल सरकारले एकल महिलाका हकहितमा धेरै काम गरेको उल्लेख गर्दै पाकिस्तानमा भने यस्तो अवस्था नरहेको गुनासो गर्नुभयो । उहाँका अनुसार पाकिस्तान सरकारले महिलालक्षित थुप्रै कानुन बनाए पनि एकल महिलाका लागि कुनै कानुन बनेको छैन । ‘महिलालाई इज्जतका साथ बाँच्नका लागि समाज र राष्ट्रले कुनै पनि किसिमको साथ दिँदैन’, उहाँले भन्नुभयो । सेनवेडमार्फत सार्क क्षेत्रका एकल महिलाका लागि सुरक्षा र अधिकारको व्यवस्था गर्न सम्बन्धित देशका सरकारलाई पहल गर्न सकिने उहाँले बताउनुभयो ।

सार्क राष्ट्रमा पनि श्रीलंका महिला अधिकारको क्षेत्रमा अग्रणी देखिन्छ । ‘सार्वजनिक यातायातमा कुनै एउटी महिला चढिन् भने बसिरहेको मानिस उठेर उनलाई सिट छाड्ने गर्छन्’, अल्हाकुन युबीले भन्नुभयो । श्रीलंकामा एकल महिलालाई पुनर्विवाह गर्न समाज र कानुनले रोक्दैनन् । यद्यपि, प्रायःजसो पुनर्विवाह गर्न मन पराउँदैनन् ।

मंगलबार सकिएको गोष्ठीमा एकल महिलाको मुद्दालाई सम्बोधन गर्ने ‘कोलम्बो घोषणापत्र’लाई हरेक राष्ट्रबाट कसरी सम्बोधन गर्ने भन्ने विषयमा छलफल भएको सेनवेडका महासचिव लिली थापाले बताउनुभयो । नेपाल सरकारले सन् २०११ मा भएको जनगणनामै एकल महिलाको तथ्यांकलाई समेटेको छ । एकल महिलालाई सामाजिक सुरक्षा भत्ता, सम्पत्तिमा अधिकार, पुनर्विवाहको अधिकार, आकस्मिक कोषको स्थापना, सम्पत्ति किन्दा ३५ प्रतिशत कर छुट, राष्ट्रपति उत्थान कार्यक्रममा उद्यमशीलताको अवसरलगायत थुप्रै नीतिगत व्यवस्था लागू भएको छ ।

त्यसैगरी सम्मेलन उद्घाटन कार्यक्रममा भारतको स्त्री शक्ति नामक संस्थाकी अध्यक्ष रेखा मोदीले एकल महिला समूहकी संस्थापक अध्यक्ष लिली थापालाई दयावती मोदी स्त्री शक्ति अवार्डबाट सम्मानित गर्नुभयो । महिलाको क्षेत्रमा लिलीले पु¥याउनुभएको योगदानको कदर गर्दै पहिलो पटक यो सम्मान कुनै विदेशीलाई दिइएको पनि मोदीले जानकारी दिनुभयो ।