भूकम्पपीडितले पाएनन् बिमा भुक्तान

काठमाडौं : भूकम्प गएको दुई वर्ष बित्दा पनि भूकम्पपीडितले बिमा भुक्तानी पाएका छैनन् । बिमा कम्पनीमा दाबी परेको बिमामध्ये तीन अर्ब ८१ करोड ६८ लाख रुपैयाँ भुक्तान हुन बाँकी छ । आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ असार मसान्तसम्म भूकम्पको क्षतिका कारण १६ अर्ब ४३ करोड ३० लाख रुपैयाँ दाबी बिमा परेको छ । निर्जीवन बिमा कम्पनीले असार अन्तिमसम्म परेको दाबी बिमामध्ये साढे ७६ प्रतिशत अर्थात् १२ अर्ब ११ करोड ३६ लाख रुपैयाँ भुक्तान गरेका छन् । अझै दाबी बिमाको २४ प्रतिशत अर्थात् तीन सय ७१ वटा दाबी बिमाको भुक्तान भएको छैन ।

कम्पनीहरूले भूकम्पपीडितको साना दाबी बिमा भुक्तान गरिसकेको बिमा समितिका अध्यक्ष चिरञ्जीवी चापागाईँले बताए । भुक्तान हुन बाँकी दाबी बिमा ठूला बिल्डिङ र व्यापारिक कम्प्लेक्सको भएको उनको भनाइ छ । रातो र हरियो स्टिकरका कारण ठूला अपार्टमेन्ट र होटलको दाबी बिमा भुक्तान हुन नसकेको होे । ‘यस्ता भवनको हिसाबकिताब मिलान हुन समय लाग्छ', उनले भने, ‘सानो दाबी बिमाको भुक्तान भइसकेको छ ।' बाँकी रहेकालाई भुक्तान दिन समितिले पहल गरिरहेको उनले बताए । कसैले भने वास्तविकभन्दा बढी दाबी गरेकाले पनि यसमा अलमल भएको छ ।

‘एभरेस्ट होटल तथा होराइजन अपार्टमेन्टलगायत ठूला व्यवसायी कम्प्लेक्सको बिमा भुक्तान हुन नसक्दा रकम धेरै देखिएको नेपाल सर्वेयर संघका अध्यक्ष जोशीले बताए । एभरेस्ट होटलका लगानीकर्ताबीचको विवादका कारण दाबी बिमा भुक्तान हुन नसकेको हो भने होराइजन अपार्टमेन्ट निर्माण गर्दा नै सरकारी स्वीकृति विवादित देखिएको छ ।

यसका साथै अपार्टमेन्टका अधिकांश लगानीकर्ता बाहिर छन् र होइराइजका प्रवद्र्धक र फ्ल्याटकर्ताको दोहोरो दाबी परेका कारण दाबी भुक्तान हुन नसकेको हो । ‘दोहोरो दाबीका कारण अलमल भएको हो', उनले भने । कतिपय बिमा कम्पनी भने सर्वेयरले गरेको सम्पत्ति मूल्यांकनमा चित्त नबुझाएर पुनःमूल्यांकन गर्न लागिरहेका छन् । अझैसम्म पनि सर्वेयरले दुई सय ५५ वटा बिमाको क्षति मूल्यांकन गरी बिमा कम्पनीलाई बुझाएका छैनन् । बिमा समितिको तथ्यांकअनुसार करिब २६ महिनाको यस अवधिमा अझै छ हजार तीन सय ७१ वटा दाबी बिमाले भूकम्पको क्षतिको भुक्तान पाउन सकेका छैनन् । यस अवधिमा १७ हजार आठ सय दाबी बिमा परेकामा ११ हजार ६ सय ३४ वटाको दाबी भुक्तान भएको छ ।

विभिन्न निर्जीवन बिमामा हालसमम जम्मा पाँच खर्ब ४४ अर्ब ६ करोड रुपैयाँको बिमांक भएको छ । बिमा कम्पनीले पुनर्बिमा कम्पनीमा जोखिम सारे पनि भुक्तानी भने ढिला गरिरहेका छन् । कम्पनीले हालसम्म पुनर्बिमा कम्पनीबाट सात अर्ब ६७ करोड रुपैयाँ प्राप्त गरेका छन् ।

अग्नि बिमा दाबी बढी

भूकम्पका कारण क्षति भएको निर्जीवन बिमामा सबैभन्दा बढी दाबी अग्नी बिमा परेको छ । उक्त अवधिमा विभिन्न निर्जीवन कम्पनीमा १५ हजार दुई सय ३० वटा दाबी बिमा परेकामा नौ हजार पाँच सय ५७ वटा दाबी बिमा पाउने देखिएको छ । यसमध्ये गएको आवको अन्त्यसम्म नौ हजार दुई सय ५९ वटा दाबी बिमाको भुक्तान भएको छ । अग्नि बिमातर्फ हालसम्म आठ अर्ब १६ करोड ३३ लाख दाबी भुक्तान भएको छ । अग्नि बिमातर्फ ३८ वटा दाबी बिमांकले ५८ करोड १६ लाख रुपैयाँ पेस्की लगेका छन् ।

बिमा कम्पनीमा दाबी परेको बिमामध्ये तीन अर्ब ८१ करोड ६८ लाख रुपैयाँ भुक्तान हुन बाँकी छ ।

अग्नि बिमापछि दोस्रो इन्जिनियरिङ बिमामा दुई अर्ब ७८ करोडको दाबी बिमा परेको छ । उक्त शीर्षकअन्तर्गत एक ५७ वटा इन्जिनियरिङ दाबी बिमा परेकामा एक सय तीन वटाले क्षति बिमा पाउने भएकामा त्यस अवधिसम्म जम्मा ५९ वटाको मात्र दाबी भुक्तान भएको छ । भुक्तानका लागि बिमा कम्पनीले जम्मा ३० करोड १७ लाखमात्र भुक्तान गरेका छन् । यो बिमाअन्तर्गत एक खर्ब २० अर्ब ९९ करोड बिमांक भएको छ । कम्पनीहरूले उक्त शीर्षकमा पुनर्बिमा कम्पनीबाट १७ करोड ५३ लाख भुक्तान भएको छ ।

भूकम्पयता मोटर बिमातर्फ दाबी परेका नौ सय ८७ बिमा दाबीमध्ये आठ सय १८ दाबी बिमाले १७ करोड ६७ लाख रुपैयाँ भुक्तान पाएका छ भने तीनवटा दाबी बिमाले ११ लाख पेश्की लगेका छन् । उक्त शीर्षकअन्तर्गत २१ करोड ९३ लाख भुक्तान गर्नुपर्ने मूल्यांकन भएको छ ।
सामुद्रिक बिमा जम्मा चारवटाको मात्र क्षति दाबी बिमा परेको छ । उक्त बिमाका लागि १२ लाख रुपैयाँ दाबी बिमा परेकामा तीन वटाको आठ लाख रुपैयाँ भुक्तान भएको छ ।

निर्जीवन बिमामा विविध शीर्षकमा कुल एक खर्ब ३४ अर्ब १६ करोड बिमांक गरिएकामा तीन अर्ब ५३ करोडको दाबी बिमा परेको छ । त्यस अवधिसम्ममा एक हजार एक सय ४२ वटा दाबी बिमा लागि तीन अर्ब ४९ करोड भुक्तान भएको छ । यो शीर्षकमा भएको क्षति भुक्तान गर्न पुनर्बिमा कम्पनीबाट तीन अर्ब ४७ करोड ५२ प्राप्त भएको बिमा समितिले जानकारी दिएको छ ।