उदीयमान चिनियाँ नेता भ्रष्टाचार छानबिनमा

बेइजिङ : उदीयमान वरिष्ठ चिनियाँ नेता सुन झेङकाईविरुद्ध भ्रष्टाचारको आरोपमा छानबिन सुरु भएको छ । कुनै बेला उनलाई चीनको केन्द्रीय नेतृत्व सम्हाल्ने दावेदार नेताका रुपमा लिइन्थ्यो । सुन चीनका प्रमुख चार महानगरमध्ये चर्चित चोङकिङमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी प्रमुख थिए । केही दिनअघि मात्र भएको फेरबदलमा उनलाई चोङकिङको पार्टी प्रमुखबाट हटाइको थियो । त्यहाँबाट हटाइनु अघिसम्म उनलाई चीनको राज्य सञ्चालनमा शक्तिशाली सात सदस्यीय पार्टी स्थायी समितिको सदस्यका प्रबल दाबेदार मानिन्थे । तर अहिले चीनको भ्रष्टाचारविरोधी निकायले उनीविरुद्ध अनुशासन गम्भीर उल्लंघनको छानबिन भइरहेको जनाएको छ ।

आउँदो शरदमा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको महत्वपूर्ण बैठकमा राष्ट्रपति सि चिनफिङ र प्रधानमन्त्री लि खछियाङका सम्भावित उत्तराधिकारीबारे अनुमान गर्न सकिन्छ । चीनमा प्रायः १० वर्ष (दुई कार्यकाल) सत्ता सञ्चालन गरेपछि प्रमुख नेता (राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री) सत्ताबाट बाहिरिने परम्पराजस्तै छ । राष्ट्रपति सि र प्रधानमन्त्री लि दुवै जनाको सन् २०२२ मा दुई कार्यकाल पूरा हुन्छ । तर राष्ट्रपति सिले भने अहिलेसम्म दुई कार्यकाल पूरा भएपछि पनि सत्ता छाड्ने वा आफ्नो उत्तराधिकारी अघि बढाउने गरेको देखिएको छैन । अहिलेसम्म पनि उनको उत्तराधिकारी को हो भन्ने कसैले भेउ पाएका छैनन् ।

सुन पार्टीको पोलिटब्युरोका सबैभन्दा कान्छा सदस्य हुन् । चिनियाँ कम्युस्टि पार्टीको पोलिटब्युरोमा २५ सदस्य हुन्छन् । पोलिटब्युरोभन्दा माथि सात सदस्यीय स्थायी समिति मात्र हुन्छ र यो समिति शासन सञ्चालनमा सबैभन्दा शक्तिशाली मानिन्छ । यसअघि चोङकिङकै प्रभावशाली र उदाउँदा पार्टी प्रमुख बो सिलाई पनि भ्रष्टाचार र एक बेलायती व्यापारीको हत्या अभियोगमा मृत्युदण्डको सजाय पाएका थिए । बोलाई हत्या र भ्रटाचारको आरोपमा सन् २०१३ मा सुनाइएको मृत्युदण्ड पछि निलम्बित गरी जन्मकैदमा परिवर्तन गरिएको थियो । बोपछि यसरी भ्रष्टाचार छानबिनमा तानिने उनी पहिलो पोलिटब्युरो सदस्य हुन् ।

चोङकिङ पार्टी प्रमुखबाट सुनलाई हटाएर राष्ट्रपति सिनिकट चेन माइनरलाई नियुक्त गरिएको थियो । सन् २०१२ मा राष्ट्रपति नियुक्त भएलगत्तै सिले भ्रष्टाचारविरुद्ध व्यापक अभियान सुरु गरेका थिए । कारबाही अभियान खासगरी पार्टीमा र प्रशासनमा ठूला ओहदा ओगटेकामाथि लक्षित थियो ।
सुनविरुद्ध छानबिन किन सुरु भयो वास्तविक कारण नखुलेको बेलायती सञ्चारमाध्यम बीबीसीले जनाएको छ । बीबीसीका अनुसार नेतृत्वको होड बाहिर देखिएजस्तो सहज नभएको र चीनको राजनीतिमा आधिकारिक रुपमा कुनै घोषणा नहुन्जेलसम्म जे पनि हुन सक्छ ।

सुनविरुद्ध सुरु छानबिनलाई राष्ट्रपति सिले पार्टीको आगामी बैठकअघि आफ्नो शक्ति बढाउन उपयोग गरेको अनुमान गरिएको छ । बीबीसीका अनुसार चीनमा अब हुने एक महत्वपूर्ण निर्वाचन बन्द कोठाभित्र हुँदैछ । अब केही महिनाभित्रै चीनले आगामी नेतृत्व लिने नयाँ पुस्ताका नेता अगाडि सार्ने अनुमान छ । एक साताअघि सम्म पनि सुन नयाँ पुस्ताका नेतामध्येमै पर्ने अनुमान गरिन्थ्यो । तर उनले एक्कासी पद गुमाए र भ्रष्टाचारको छानबिनमा परेका छन् ।

यसको केही साताअघि उनले सार्वजनिक रुपमा नै राष्ट्रपति सिप्रति आफू बफादार भएको देखाएका थिए । राष्ट्रपतिले उनको बफादारितामा शंका गरे वा अरु नै कुनै राजनीतिक षडयन्त्र भयो जसले उनलाई छानबिनमा पुर्‍यायो सञ्चारमाध्यमहरूले उल्लेख गरेका छन् ।उनी सन् २०१२ नोभेम्बरमा चोङकिङको पार्टी प्रमुखमा नियुक्त भएका थिए । त्यसअघि उनी जिलिन प्रान्तको पार्टी सेक्रेटरी थिए भने सन् २००६ देखि २००९ सम्म कृषि मन्त्री भएका थिए ।