एकजना दुव्र्यसनी प्रवीण खत्रीलाई पक्राउका क्रममा ‘इन्काउन्टर' गरेपछि प्रहरीको यो कारबाही शैलीमाथि गम्भीर प्रश्न उठेको छ । खत्रीलाई पक्राउ गर्न खोज्दा उनी आफैंसँग भएको पेस्तोलले आफैंलाई गोली हानेको दाबी प्रहरीले गरेको छ । यद्यपि परिवारजनले घरभित्रै छिरेर ‘इन्काउन्टर' गरेको प्रहरीमाथि आरोप लगाएको छ ।
प्रहरीले यस घटनालाई ‘इन्काउन्टर' नभएको पुष्टि गर्ने प्रयास गरे पनि खत्रीको पृष्ठभूमि र घटनाको प्रकृतिले यसलाई रहस्यमय बनाएको छ । यसअघि २१ साउन ०७१ मा गुन्डा नाइके दिनेश अधिकारी ‘चरी' र भदौ २०७२ मा अर्का डन कुमार श्रेष्ठ ‘घैंटे' प्रहरी ‘इन्काउन्टर' मा मारिएका थिए । प्रहरी ‘इन्काउन्टर' को सिलसिला बढ्दै जाँदा नेपाली समाजमा यसप्रति आश्चर्यजनक मौनता देखिनु विडम्बना हो ।
निश्चय पनि ‘इन्काउन्टर' मा मारिएका व्यक्ति नकारात्मक छवि र पृष्ठभूमिका थिए । खत्री लागूऔषध दुव्र्यसनी थिए भने ‘घैंटे' र ‘चरी' आपराधिक पृष्ठभूमिका थिए । तर के यसखाले चरित्र भएका व्यक्तिहरूले ‘इन्काउन्टर' मै मारिनुपर्ने हो ? प्रहरीलाई ‘इन्काउन्टर' का नाममा गोली दाग्ने छुट हुन्छ र ? प्रहरीले आत्मरक्षाको लागि गोली चलाउन पाउँछ, तर नियोजित रूपमा ‘इन्काउन्टर' को नाममा गोली चलाउने छुट छैन । लागूऔषध वा आपराधिक पृष्ठभूमिका व्यक्ति पक्रेर कानुनतः सजाय दिन सकिन्छ तर ‘इन्काउन्टर' को नाममा गोली हान्दै जाने हो भने विधि र कानुनको उपहास हुनेछ ।
प्रहरीले अपराध नियन्त्रण गर्नुपर्छ र त्यसको लागि आपराधिक चरित्र भएका व्यक्तिलाई निरुत्साहित गर्न कानुनी कारबाही गर्नुपर्छ । तर ‘इन्काउन्टर' को गलत अभ्यासलाई बढावा दिनु हुँदैन । यसले प्रहरीलाई स्वेच्छाचारी मात्र बनाउने नभई कानुनी व्यवस्था पनि कमजोर हुँदै जान्छ । त्यसकारण पछिल्लो ‘इन्काउन्टर' घटनाको गम्भीर छानबिन हुन आवश्यक छ । प्रहरीले अनावश्यक र अनुचित ढंगले गोली चलाएको पुष्टि भए त्यसलाई कानुनी दायरामा ल्याइनुपर्छ ।
हामी समाजमा ‘डन' र दुव्र्यसनी प्रवृत्तिले टाउको उठाउन नहुनेमा सचेत छौं, तर सँगसँगै प्रहरीको ‘इन्काउन्टर' कारबाही शैलीमा पनि लगाम लगाउनुपर्छ । यो लोकतान्त्रिक व्यवस्था भएको मुलुक हो । यहाँ सबैखाले नागरिकको बाँच्न पाउने अधिकार छ । आपराधिक पृष्ठभूमिका व्यक्तिलाई पनि बाँच्ने अधिकार छ । यद्यपि तिनलाई कानुनी व्यवस्थाअनुसारको सजाय हुनुपर्छ । त्यस प्रकारका चरित्र भएका व्यक्ति पनि अनाहकमा मारिनु हुँदैन ।
खत्रीकै सन्दर्भमा पनि उनलाई पक्राउ गरेर कानुनी कारबाहीको दायरामा ल्याउने ठाउँ थियो । किन कारबाहीको यो शैली अख्तियार गरियो ? ठूलाठूला हत्याकाण्डका दोषीलाई पक्राउ गर्दा कारबाहीको यसखाले शैली नअपनाएको प्रहरीले खत्री पक्राउमा किन यो शैली अपनायो ? प्रश्न उब्जेको छ । दुइटा बन्दुक बोकेर शान्तिसुरक्षामा खलल पारेको प्रमाणित हुँदा उनलाई कानुनी कारबाही प्रक्रियामा लैजान सकिने आधार थियो । यो सबै विधि र प्रक्रियाभन्दा बाहिर गएर भएको ‘गैरन्यायिक हत्या' ले मानिसको मानवअधिकार र बाँच्न पाउने अधिकारमा सीधै धावा बोलेको छ । यसप्रति समाजमा देखिएको मौनता अझ डरलाग्दो छ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
