वसन्तपुर नौतले दरबार चीनले जीर्णोद्धार गर्दै

काठमाडौं : दुई वर्ष तीन महिनाअघि भूकम्पले जीर्ण बनाएको वसन्तपुरस्थित नौतले दरबार चीनले जीर्णोद्धार गर्ने भएको छ । पाँचौं तलासम्म खासै ठूलो क्षति नपुगेको उक्त दरबारको माथिल्ला चार तलामा बढी क्षति पुगेको छ । चीनले १६ करोड रुपैयाँ खर्चिएर दरबारलाई मौलिक शैलीमै निर्माण गर्ने भएको हो ।

नेपाल भ्रमणमा रहेका चिनियाँ उपप्रधानमन्त्री वाङ याङ र उपप्रधान तथा परराष्ट्रमन्त्री कृष्णबहादुर महराले नौतले उक्त दरबारको मंगलबार जीर्णोद्धारका लागि संयुक्त रूपमा शुभारम्भ गरेका हुन् । पुरानै शैलीमा मौलिकता जोगाएर जीर्णोद्धार गर्न मंसिरबाट काम गर्ने गरी भन्दै चीन सरकारले नेपाल सरकारसँग कात्तिकमै सम्झौता गरेको थियो । सम्झौतामा पुरातत्व विभागका महानिर्देशक भेषनारायण दाहाल र चिनियाँ दूतावासका अर्थ तथा व्यापार कन्सुलर पेङ वीबीच हस्ताक्षर भएको थियो । चिनियाँ विज्ञको टोलीले एक महिना लगाएर नौतले दरबारको अध्ययन गरिसकेको जानकारी दिँदै महानिर्देशक दाहालले अन्नपूर्णसँग भने, 'दरबारको भित्र र बाहिर दुवैतिर परम्परागत कला र शैलीको प्रयोग गरी मौलिकता झल्कने हिसाबमा जीर्णोद्धार गर्ने सहमति भएको छ ।'

विभागमा पेस गरेको प्रतिवेदनमा चिनियाँ टोलीले दरबार रहेको क्षेत्रको माटो परीक्षण गरेको थियो । विभिन्न १० स्थानमा ३५ मिटरसम्म गहिरो ड्रिल गरेको र यसबारे थप अध्ययन गर्न ड्रोन क्यामेरासमेत प्रयोग गरेको थियो । शुभारम्भ समारोहमा संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री जितेन्द्रनारायण देवले परापूर्वकालदेखि अस्तित्वमा रहेका सम्पदाले पर्यटन क्षेत्रलाई आकर्षित गरेको र दुई देशबीच रहेको सांस्कृतिक सम्बन्धले सम्पदा जीर्णोद्धारमा मद्दत पुगेको बताए । चीनका लागि नेपाली राजदूत लीलामणि पौडेल र नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत यु होङ समेतको उपस्थितिमा भएको शुभारम्भमा लगानी १६ करोड गर्ने भनिए पनि जीर्णोद्धारको समय तोकिएन । पुनर्निर्माणका क्रममा विभागले परम्परागत सामग्री उपलब्ध गराउने साथै सुपरीवेक्षण गर्नेछ । दाहालले भने, 'नौतले दरबारलाई जस्ताको तस्तै बनाउनेछौं ।'

नुवाकोट र अन्य सम्पदा पनि बन्दै

विभागका महानिर्देशक दाहालका अनुसार चीन सरकारले नुवाकोटस्थित नुवाकोट दरबार पनि पुनर्निर्माण गर्ने भएको छ । तर, के-कति लगानीमा कहिलेसम्म सक्ने गरी कहिले सुरु गर्ने भन्ने टुंगो भने नलागिसकेको उनको भनाइ छ । बौद्धनाथ स्तुपा पुनर्निर्माणपछि केही महिनाअघि नै सञ्चालनमा आइसकेको छ भने विश्वसम्पदा सूचीमा सूचीकृत स्वयम्भूनाथ स्तुपाको भने विभिन्न भागको पुनर्निर्माण भइरहेको छ ।

रानीपोखरीको जिम्मेवारी पाएको काठमाडौं महानगरपालिकाले आधुनिक निर्माण सामग्रीको प्रयोग गर्दा स्थानीय बासिन्दाबाट विरोध भएपछि पुनः पुरातत्व विभागले पुरानै शैलीमा रानीपोखरीको पुनर्निर्माण गर्ने सहमति भएको थियो । विभागले पाटनमा पनि पुनर्निर्माण प्रक्रिया सुरु गरिसकेको छ भने काठमाडौं उपत्यका संरक्षण परिषद्ले पाटनस्थित योगेन्द्र मल्लको शालिक स्तम्भ राखिसकेको छ । पाटनका चार नारायण मन्दिर, तलेजु, शंखनारायण मन्दिर, आगाम्चे मन्दिर, योगेन्द्र मल्लको पिलरजस्ता ठाउँमा काम भइरहेको पनि विभागले जनाएको छ । ललितपुरको बुङमतिका सम्पदास्थल भने श्रीलंका सरकारले पुनर्निर्माण गर्ने भएको छ ।