किवी खेतीमा आकर्षण

सिन्धुपाल्चोक : फलफूलको राजा मानिने किवी खेतीतर्फ किसानको आकर्षण बढेको छ । पछिल्लो समय किवी खेती गर्ने किसान दिनानुदिन बढ्दै छन् ।
मेलम्ची नगरपालिकाका किसान संगठित भएर किवीखेती सुरु गरेका हुन् । मेलम्चीको वडा नम्बर १, २ भोटेचौर र मेलम्ची-३ हैबुङका ४० जना किसान मिलेर सिन्धु हिमालयन एग्रिकल्चर अर्गानिक भिलेज स्थापना गरेर किवीको व्यावसायिक खेती गरेका हुन् ।

समूहका अध्यक्ष दिनेश सिग्देलले तीन सयभन्दा बढी रोपनी जग्गा भाडामा लिएर व्यावसायिक किवी खेती गरिएको जानकारी दिए । ‘मंसिरदेखि उत्पादन बजारमा जानेछ', उनले भने । २०७० सालदेखि किवी खेती सुरु गरिए पनि यसपटक मात्र उत्पादन दिन थालेको हो । ‘किवीले उत्पादन दिन थालेपछि कृषक उत्साहित छन्', उनले भने । एकदुई वर्षभित्र लगानी उठाउन सकिनेमा उनी विश्वस्त छन् । ‘फल लागेको देख्दा आशा जागेको छ, केही वर्षभित्र हामी लगानी उठाउन सक्षम हुनेछौं', उनले भने ।

दुई करोडभन्दा बढीको लगानीमा किवीखेती सुरु गरिएको थियो । ४० जनाले प्रतिव्यक्ति दुई लाख र बैंकबाट एक करोड ऋण लिएर किवीखेती सुरु गरेका थिए । बिरुवा रोप्ने, मल हाल्ने, पिलर ठड्याउने, जीआई पाइप गाड्न किसान आफैं अग्रसर भएर लागेका थिए । अहिले चार जनाले रोजगारी पाएका छन्। किवी निर्यातका लागि न्यूजील्यान्डको एक कम्पनी सम्र्पकमा आइसकेको छ । तर नेपालमै खपत गर्ने उनीहरूको सोच छ । ‘किवी फलका साथै जाम, वाइन, किवी जुस बनाउन सकिन्छ । किवीले एक सय वर्षसम्म आम्दानी दिने भएकाले कृषक किवीप्रति आकर्षित हुँदै गएका हुन् ।

किवीको नियमित सेवनबाट गर्भवती महिला, रगत, मुटुका विरामी र रुघाखोकीलगायतका विरामीलाई विशेष फाइदा पुग्ने बताइएको छ । हर्बल प्रोडक्टमा किवीको प्रयोग हुँदै आएको छ । किवीखेती सिन्धुपाल्चोकसँगै दोलखा, रामेछाप, मकवानपुरलगायत क्षेत्रमा खेती हुँदै आएको छ । किवीखेती १२ सयदेखि दुई हजार फिटसम्मको उचाइमा लगाउन सकिन्छ । मेलम्चीमा १७ सयदेखि १८ सय फिटसम्म किवी खेती भएको छ । अन्य क्षेत्रमा पनि किवीखेती विस्तार गर्न थालिएको छ । अहिले ६ हजार बिरुवा रोपिएका छन् । छिट्टै एक हजार बिरुवा थप्ने तयारी भएको छ ।

एउटा किवीको रुखबाट बर्सेनि ४० देखि ५० केजीसम्म उत्पादन लिन सकिन्छ । बिरुवा रोपेको चारवर्षपछि सुरु हुने उत्पादन एक सय वर्षसम्म उत्पादन लिन सकिन्छ । किवीको जरामा रातो कमिला लाग्ने भएकाले सधैं गोडमेल गर्नुपर्छ । त्यस्तै किवीको डन्डी र पातमा पनि रोगले आक्रमण गर्ने भएकाले ध्यान दिनुपर्ने कृषकको अनुभव छ ।

मेलम्ची वडा नम्बर ३ का अध्यक्ष बसन्त गुरुङले मेलम्चीमा कृषिको प्रचुर सम्भावना भएकाले किवीलगायत उत्पादनमा जोड दिने बताए । ‘कृषिलाई व्यवसायीकरण गर्न हाम्रो ध्यान जानेछ, किवी खेतीबाट म आकर्षित भएको छु', यसको व्यावसायिक प्रवद्र्धनमा म लाग्ने छु', उनले भने । नगरवासीलाई आर्थिक सबलीकरणमा लैजान उत्पादन बढाउनुपर्ने भएकाले किवी खेतीको प्रोत्साहन गरिने उनले जानकारी दिए । ‘अहिले खेती मात्र छ, भोलि फ्याक्ट्री पनि चलाउन सकिन्छ, त्यसो गर्न सक्दा स्थानीयले नै रोजगारी पाउनेछन्', उनले भने । मेलम्चीमा किवीसँगै चियाको पनि राम्रो सम्भावना भएको उनले सुनाए । ‘हामी पहिचान गरेर कृषिमा विशेष प्याकेज बनाएर जान चाहेका छौं', उनले भने ।

नेपाल कृषि केन्द्रीय सहकारी संघका अध्यक्ष खेम पाठकले किवीखेतीको प्रवद्र्धनका लागि क्रियाशील भएको बताए । ‘हामी कृषकलाई प्रोत्साहित गर्दैछौं', उनले भने । किवीसँगै यहाँ सम्भावना भएका सुन्तला, कागती, चिया उत्पादनका लागि प्राथमिकता दिने उनले जानकारी दिए । ‘भण्डारण, प्रशोधन केन्द्र, चिस्यान, कोल्ड स्टोरका साथै बजार व्यवस्थापनमा केन्द्रीय संघले पनि सघाउनेछ', उनले भने ।