किन हुन्छन् एन्फाका खेलाडी पलायन ?
काठमाडौं : सन् १९९७ मा भएको पहिलो साफ च्याम्पियनसिपमा नेपाली टोली पहिलो चरणबाटै बाहिरिएपछि अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)ले सानै उमेरदेखि खेलाडी उत्पादन गर्ने सोचअनुरूप एन्फा एकेडेमी सुरु गर्यो । विश्व फुटबल महासंघ (फिफा) र एसियाली फुटबल महासंघ (एएफसी)को सहयोगमा सुरु भएको उक्त एकेडेमीबाट हालसम्म थुप्रै फुटबल खेलाडी उत्पादन भइसकेका छन् । तर, सोही एकेडेमीबाट उत्पादित पहिलो ब्याचका खेलाडी अहिले के गर्दैछन्, कसैलाई अत्तोपत्तो छैन । यस विषयमा आधिकारिक रूपमा न एन्फालाई थाहा छ न त फुटबलका जानकारहरूलाई नै ।
एन्फाले देशका विभिन्न भागबाट १२ हजारभन्दा बढी खेलाडीमध्येबाट अन्तिम चरणमा ४० जना खेलाडी छनोट गरेको थियो । छनोट भएका खेलाडीलाई ग्यालेक्सी स्कुलमा राखेर पढाउनुका साथै फुटबलको नियमित प्रशिक्षण दिएको थियो । तत्कालीन एन्फा अध्यक्ष गणेश थापा र ग्यालेक्सी स्कुलकी सञ्चालक गीता राणाबीच मनमुटाव सुरु भएपछि एकेडेमीका खेलाडीलाई एलायन्स को-एड स्कुलमा सारिएको थियो । एलायन्समा दुई वर्ष अध्ययन गरेपछि उनीहरूले नोबल एकेडेमीबाट एसएलसी दिएका थिए ।
एकेडेमीमा रहेका ४० जना खेलाडीमध्ये आठजना गीता राणासँगै ग्यालेक्सी स्कुलमै बसेपछि एन्फाले ३२ जनालाई मात्र एकेडेमीमा राखेको थियो । एन्फा एकेडेमीको पहिलो ब्याचका केही खेलाडी स्वदेशमै रहे पनि अधिकांश खेलाडी अवसरको खोजीमा विदेश पलायन भएको त्यही ब्याचका खेलाडी प्रज्ज्वलप्रताप क्षेत्रीले बताए । ‘एकेडेमीका अधिकांश खेलाडी के गर्दैछन् कसैलाई थाहा छैन । मलाई थाहा भएअनुसार अधिकांश खेलाडी विदेशमा छन् भने नेपालमै भएका पनि एक÷दुईजना मात्र फुटबलमा सक्रिय छन्’, प्रज्ज्वलले भने, ‘एकेडेमीको पहिलो ब्याचका अधिकांश खेलाडी रोजीरोटीका लागि अर्कै पेसा अपनाउन बाध्य भएका छन् ।’
एन्फाले एकेडेमीबाट बिदा गरेपछि खेलाडीहरू छिन्नभिन्न भएको प्रज्ज्वलले बताए । ‘एकेडेमीमा रहँदासम्म सबै खेलाडी सँगै थियौं । एन्फाले बिदा गरेपछि भने सबै छिन्नभिन्न भए’, उनले भने । एन्फा एकेडेमीबाट उमेर समूहका विभिन्न प्रतियोगिता खेलेका प्रज्ज्वल भने अहिले पनि खेलाडी उत्पादनमै संलग्न रहँदै आएका छन् । हल्यान्ड विश्वविद्यालयबाट ‘सी’ र फिफाबाट ‘बी’ श्रेणीको कोचिङ लाइसेन्स लिएका प्रज्ज्वल जुनियर फुटबल एकेडेमी खोलेर खेलाडी उत्पादन कार्यमा सक्रिय रहँदै आएका छन् ।
प्रज्ज्वल २०६० सालमा लिग खेल्दा घाइते भएका थिए । त्यसपछि खुट्टाले साथ नदिएका कारण आफू सक्रिय खेल जीवन टुंग्याएर खेलाडी उत्पादनमा लागेको उनले बताए । उनले बालुवाटार, शान्तिनगर र काव्य स्कुल बानेश्वरमा १६ वर्ष उमेरसम्मका खेलाडीलाई प्रशिक्षण दिँदै आएका छन् । पहिलो ब्याचका खेलाडीमध्ये सर्वाधिक चर्चा कमाएका प्रदीप महर्जनले अहिले ‘बी’ डिभिजनको खुमलटार युवा क्लबलाई हेर्दै आएका छन् ।
यसैगरी अर्का स्टार खेलाडी अञ्जन केसी ‘म्याच फिक्सिङ’मा परेपछि गुमनाम बनेका छन् । म्याच फिक्सिङमा पक्राउ परेका सागर थापा, रितेश थापा, सन्दीप राई र विकाससिंह क्षत्रीमध्ये अञ्जन प्रमुख योजनाकार रहेको दाबी प्रहरीको छ । २०७२ असोज २७ गते पक्राउ परेका उनीहरू २०७२ साल कात्तिक २४ गते धरौटीमा रिहा भए पनि एएफसीले उनीहरूमाथि आजीवन प्रतिबन्ध लगाएको छ ।
यसैगरी एन्फा एकेडेमीबाट अधिकांश समय कप्तानी गरेका विक्रम महर्जन (हालका कप्तान विराज महर्जनका दाइ) नेपालमै बसेर फुटबल खेलको विकासमा लागेका छन् । उनले विभिन्न विद्यालयमा ससाना बालबालिकालाई फुटबलको कला सिकाउँदै आएका छन् । प्रज्ज्वलका अनुसार पहिलो ब्याचकै विकास मल्ल र सुभास लामा भने नेपाली सेनामा जागिरे छन् । सुदीप श्रेष्ठ सशस्त्र प्रहरी बलमा कार्यरत छन् ।
तत्कालीन एन्फा एकेडेमीका गोलरक्षक ध्रुव श्रेष्ठ भने अहिले यातायात व्यवसायमा लागेका छन् । उनले बस तथा ट्रक व्यवसाय सञ्चालन गर्दै आएको जानकारी प्रज्ज्वलले दिए । सिन्धुपाल्चोककै खेलाडी विपिन श्रेष्ठले बाह्रबिसेमा व्यापार गर्दै आएको सिन्धुपाल्चोकै अर्का खेलाडी मानसाजन राजभण्डारीले बताए । एन्फा एकेडेमीका चर्चित खेलाडी विजय गुरुङ अहिले पनि ललितपुरे क्लब थ्रीस्टारमा आबद्ध छन् । एकेडेमीको पहिलो ब्याचका ४० जनामध्ये उनले मात्र अहिलेसम्म व्यावसायिक फुटबल खेल्दै आएका छन् ।
एकेडेमीकै पहिलो ब्याचका खेलाडी गौरव थापा भने एन्फामा कार्यरत छन् । एकेडेमीबाट निस्किएपछि केही समय घरेलु फुटबल खेलेका उनले एएफसीमा जागिर पनि खाएका थिए । फिफा अध्यक्षको चुनावमा एएफसीका तत्कालीन अध्यक्ष मोहम्मद बिन हमामले गौरवमार्फत तत्कालीन एन्फा अध्यक्ष गणेश थापालाई एक लाख अमेरिकी डलर घूस दिएको आरोप लागेपछि गौरवले एएफसीको जागिर छाडेका थिए । गौरव अहिले एन्फामै कार्यरत छन् । उनी तत्कालीन एन्फा अध्यक्ष गणेश थापाका छोरा हुन् ।
यसैगरी एकेडेमीको पहिलो ब्याचका उत्पादन राजीव श्रेष्ठ, प्रशान्त गिरी, प्रलय राजभण्डारीलगायत सातजना खेलाडी अमेरिका पलायन भएका छन् । केही समय अघिसम्म नेपालमै रहेका प्रवीण मानन्धर पनि डीभी परेपछि अमेरिकातर्फ नै लागेका छन् । यसैगरी सोम थापा, सौगात सुब्बा र शेखर थापा बेलायती सेनामा कार्यरत छन् । उनीहरूकै पाइला पछ्याउँदै रमेश कार्की पनि बेलायत नै पुगेका छन् ।
एन्फा एकेडेमीबाट बिदा भएपछि सशस्त्र प्रहरीको एपीएफ क्लबमा तीन वर्ष लिग खेलेका मानसाजन राजभण्डारी पनि अस्ट्रेलिया नै पुगेका थिए । फुटबल खेलेर मात्र जीविका चलाउन नसक्ने देखेपछि अध्ययन गर्न अस्ट्रेलिया पुगेका उनी पढाइ सकाएपछि नेपालमै आएर फुटसल व्यवसायमा लागेका छन् । उनले आफ्नै लगानीमा मध्य बानेश्वरमा ‘बानेश्वर रिक्रिएसन सेन्टर’ सञ्चालन गरेका छन् । उनले सेन्टरमा फुटसलका साथै स्विमिङ पुल र स्पा पनि सञ्चालन गर्दै आएका छन् । चार रोपनी जग्गा भाडामा लिएर फुटसल सञ्चालन गरेको मानसाजनले बताए ।
‘अस्ट्रेलियाबाट स्वदेशमै केही गर्छु भनेर नेपाल फर्किएको हुँ । नेपाल आएपछि के काम गर्ने भन्ने अन्योलका बीच फुटसल व्यवसाय सुरु गरेँ । अहिले सोच्दा त्यस बेला ठीकै निर्णय गरेछुजस्तो लाग्छ’, बानेश्वरस्थित फुटसल सेन्टरमा भेटिएका राजभण्डारीले भने, ‘म खेलाडी भएका कारण पनि व्यवसाय चलाउन सजिलो भएको छ । व्यक्तिगत पीआरमै व्यवसाय चलेको छ ।’ १०औं दक्षिण एसियाली खेलकुदमा नेपालले कांस्य पदक जित्दा प्रदीप महर्जन, विजय गुरुङ र मानसाजन एन्फा एकेडेमीबाटै टोलीमा सहभागी थिए ।
यसैगरी एन्फा एकेडेमीका पहिलो ब्याचका सौगातसिंह राठोर, सुसन भण्डारी, दीपक खवास र सुभास राई अहिले के गर्दैछन्, उनकै सहपाठीलाई पनि थाहा छैन । पहिलो ब्याचका खेलाडीले यू-१२, यू-१४, यू-१६ र यू-१९ उमेर समूहका विभिन्न प्रतियोगितामा सहभागिता जनाएका थिए । एकेडेमीको पहिलो ब्याच सन् २००३ को एएफसी यू-१९ च्याम्पियनसिपको दोस्रो चरणका लागि पनि छनोट भएको थियो ।
एकेडेमीको पहिलो ब्याचको यू-१६ टोली पनि दुईपटक (सन् २००६ र सन् २०१३) एएफसी यू-१६ च्याम्पियनसिपका लागि छनोट भएको थियो । एकेडेमीको पहिलो ब्याचको टोलीले नेपालमै सन् २००२ र सन् २००४ मा आयोजना भएको एएफसी ‘यू-१४ फेस्टिवल अफ फुटबल’को उपाधि पनि जितेको थियो । भुटानमा भएको किङ्स कप फुटबलमा एकेडेमीका २३ जना खेलाडीले भाग लिएका थिए ।
यसैगरी एकेडेमीको पहिलो ब्याचका नौजना खेलाडीले राष्ट्रिय टोलीमा एकैपटक स्थान बनाएका थिए । ‘पहिलो ब्याचका जस्ता खेलाडी अब उत्पादन हुन निकै मुस्किल छ’, प्रज्ज्वल भन्छन्, ‘पहिलो ब्याचका खेलाडीले उत्कृष्ट ट्रेनिङ पाए । विदेशमा एक्सपोजर पाए र विभिन्न क्लबमा पनि राम्रै मौका पाएका थिए ।’ मानसाजन पनि प्रज्ज्वलको कुरामा सहमत छन् । ‘एकेडेमीको पहिलो ब्याच एन्फाको प्रतिष्ठासँग जोडिएको थियो । राम्रो डाइट, विदेशी प्रशिक्षक, नियमित पढाइ र एकनासको प्रशिक्षण हुन्थ्यो तर त्यसपछिका ब्याचमा हेलचेक्र्याइँ सुरु भयो र राम्रा खेलाडी उत्पादन हुन छाड्यो’, मानसाजन भन्छन् ।
उत्कृष्ट खेलाडी उत्पादनका लागि एन्फाले हरेक खेलाडीमाथि लाखौं रुपैयाँ लगानी गर्यो । तर एन्फाले पहिलो ब्याचको खेलाडीबाट लगानी अनुरुपको प्रतिफल भने पाउन नसकेको सम्वद्ध व्यक्तिहरु नै स्वीकार्छन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
