उपत्यकामा दैनिक ४ करोडका राँगाभैंसी खपत

 

काठमाडौं : उपत्यकामा पछिल्लो समय राँगाभैंसीको मासु खपत बढेको छ । काठमाडौं उपत्यकामा खपत हुने मासुमध्ये करिब ६० प्रतिशत राँगाभैंसीको छ । मासु उपभोगप्रति बढ्दो रुचिका कारण मासुजन्य पशुपन्छीको आयात पनि त्यही हाराहारीमा वृद्धि भएको छ ।

राँगाभैंसीको मासुबाट विभिन्न प्रकारका नेवारी परिकारका साथै अत्याधुनिक परिकार तयार हुने भएकाले बढी खपत हुने गरेकोे छ । व्यवसायीका अनुसार उपत्यकामा दैनिक एक हजार वटा राँगाभंैसी खपत हुने गरेका छन् । उपत्यका भित्रिनेमध्ये ९५ प्रतिशत भारतीय राँगाभैंसी छन् । बाँकी पाँच प्रतिशत मात्रै आन्तरिक जिल्लाबाट उपत्यका भित्रिने गरेको छ ।

व्यवसायी बुद्ध शाहीका अनुसार उपत्यकामा साना पाडापाडी, वयस्क राँगा र थारो भैंसी मासुका लागि प्रयोग गरिन्छ । उनका अनुसार काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुर र कीर्तिपुरमा गरी दैनिक एक हजार ओटा राँगाभैंसी खपत हुन्छ । काठमाडौंमा मात्रै दैनिक ६ सय वटा खपत हुन्छ । ‘बाँकी चार सय भक्तपुर, ललितपुर र कीर्तिपुरमा खपत हुन्छ’, शाहीले भने ।

 

व्यवसायीका अनुसार एउटा राँगाभैंसीको औसत मूल्य ४० हजार रुपैयाँ पर्छ । यसरी हेर्दा एक हजार राँगाभैंसीको खरिद मूल्य चार करोड रुपैयाँ पर्छ । मासुका राँगाभैंसी कारोबार गर्ने अर्का व्यवसायी दिनेश शाहीका अनुसार साना पाडापाडीको खरिद मूल्य ३५ हजार, व्यस्कको मूल्य ६० हजार र थारो भंैसीको खरिद मूल्य ४५ हजार रुपैयाँ पर्छ । ‘औसतमा एउटा राँगाभंैसीको खरिद मूल्य ४० हजार पर्छ’, दिनेश शाहीले भने,‘यसरी हेर्ने हो भने उपत्यकामा मात्रै दैनिक चार करोड मूल्य बराबरको राँगाभंैसी आयात हुने गरेको छ ।’

व्यवसायीको आँकडालाई विश्लेषण गर्दा वार्षिक १४ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ मूल्य बराबरका तीन लाख ६५ हजार ओटा राँगाभैंसी उपत्यकामा खपत हुन्छन् । केन्द्रीय पशु क्वारेन्टाइन कार्यालयले भने पछिल्ला केही वर्ष यता वार्षिक ६० हजारदेखि ८० हजार हाराहारीमा मात्रै नेपालमा राँगाभैंसी खपत भएको जनाएको छ ।

उपत्यकामा खपत हुने मासुमध्ये करिब ६० प्रतिशत राँगाभैंसीको छ

क्वारेन्टाइन कार्यालय प्रमुख डा. मोदनाथ गौतमले सबैभन्दा बढी आर्थिक वर्ष २०५५÷५६ मा तीन लाख ५० हजार ६ सय ११ वटा राँगाभैंसी भारतबाट आयात भएको जानकारी दिए । त्यसपछि २०७०÷७१ मा एक लाख तीन हजार नौ सय २७ राँगाभंैसी आयात भएको क्वारेन्टाइन कार्यालयको तथ्यांकले देखाएको छ । आर्थिक वर्ष २०७३÷७४ मा ६१ हजार पाँच सय ८२ वटा राँगाभैंसी भित्रिएको क्वारेन्टाइन कार्यालयले जनाएको छ । राँगाभैंसीको मासुको अतिरिक्त हाडबाट टाँक, विद्युत्को इन्सुलेटर, छालाबाट जुक्ता, ज्याकेट, वेल्ट तयार हुन्छ ।

दैनिक साढे ४९ करोडको मासु खपत

उपत्यकाबासीले दैनिक १५ लाख किलो राँगाभैंसीको मासु प्रयोग गर्दै आएका छन् । एक राँगाभैंसीबाट औसत एक सय ५० किलो मासु तयार हुन्छ । एक किलो मासुलाई उपभोक्ता औसत मूल्य तीन सय ३० रुपैयाँ पर्छ । यसरी हेर्ने हो भने एक हजार वटा राँगाभैंसीबाट दैनिक १५ लाख किलो मासु तयार हुन्छ । यसरी तयार भएको राँगाभैंसीको मासु खुद्रा व्यवसायीमार्फत ४९ करोड ५० लाख रुपैयाँ बराबरको कारोबार हुन्छ ।

बद्यशाला अव्यवस्थित

उपत्यकामा करिब दुई सयको हाराहारीमा रहेका वद्यशालामा राँगा काटिन्छ । सबैभन्दा बढी टंकेश्वर र डल्लु नजिकका बद्यशालामा काटिने गरेको छ । यी दुई स्थानमा मात्रै करिब सयको संख्यामा बद्यशाला छन् । त्यसपछि बौद्ध र तीनचुलिमा पनि करिब ३७ को संख्यामा बद्यशाला छन् । यस्तै विष्णुमती किनारमा सय, पाटन वरिपरी १२, भक्तपुर १०,कीर्तिपुरको चौगालमा आठ, मध्यपुर थिमीमा सात, टोखामा ६, लगनखेलको इटीमा पाँच, चापागाउँमा पाँच, सातदोबाटोमा तीन, तापाहिटीमा तीन, थोंचे र गोंगबुमा दुई÷दुई ठाउँमा बद्यशाला छन् ।

पशुपन्छी मन्त्रालयकाका प्रवक्ता श्याम पौडेलका अनुसार सञ्चालनमा रहेका अधिकांश बद्यशाला परम्परागत छन् । परम्परागत शैलीका भएका कारण त्यस्ता बद्यशालाबाट काटिने र तयार पारिने मासु स्वस्थ्यकर छैन ।

यसरी हुन्छ आयात

क्वारेन्टाइन कार्यालयका अनुसार नेपालमा वारा, रौतहट, जटही, भिट्टामोड, मलंगवा र भैरहवा जिल्लाको नाका भएर भारतीय राँगाभैंसी आयात हुने गरेको छ । बुद्ध शाहीले भारतबाट थोरै बैद्य रूपमा र झण्डै दोब्बरको परिमाणमा अबैद्य रूपमा राँगाभैंसी आयात भइरहेको जानकारी दिए । उनका अनुसार नेपाल भारतको सीमा खटिने भारतीय सुरक्षाकर्मीले रकम लेनदेनको आधारमा रात्रिकालीन समयमा चोरी निकासी माध्यमबाट राँगाभंैसी आयात गर्ने सुविधा उपलब्ध गराउँदै आएका छन् ।
भारतको उत्तर प्रदेश विहारसँगै जोडिएको नेपालको नवलपरासीको परासी र जमुनियामा, जनकपुरको संखुवा र वयलवास, मकवानपुरको जितपुर, कपिलवस्तुको चनौटा र नेपालगन्जमा बैद्य र अबैध रूपमा ल्याइएका राँगाभैसी संकलन गरी राखिन्छ । यस्ता स्थानमा साताको एकदेखि दुई पटक राँगाभंैसीकै हाट बजार लाग्ने गर्छ ।

दुई सय ५६ परिकार

व्यवसायीका अनुसार राँगाभैंसीको मासुबाट दुई सय ५६ प्रकारको स्वादिलो परिकार तयार हुन्छ । मासुबाट सेकुवा, छोयला, सुकुटी, बफ चिल्ली, कचिला, भुटन, चटामरीलगायतका खाद्य पदार्थ तयार हुन्छ । अहिले चोक चोकमा बफबाट तयार हुने दर्जनौंको संख्यामा सानो टहरादेखि अत्याधुनिक रेस्टुरेन्टसम्म सञ्चालनमा छन् । ००