देवानन्दको कमिज
साढे चारजति बजेको थियो अविजित वसन्तपुरको चोक पुग्दा । त्यहाँको दृश्य बिरलै देख्न पाइने रमिताजस्तै थियो । मान्छेको विशाल नदी या भनुँ, यत्रो भीड इन्द्रजात्रामा रथ तान्दा, राजा त्रिभुवन दिल्लीबाट फर्किंदा या शिवरात्रिमा मात्र देखेको थियो उसले । कुनै पर्व नपरेको आजको दिनमा यो मानवसागर उसलाई अनौठो लाग्नु स्वाभाविक पनि थियो ।
चोक आज मानौँ सागरै थियो र मान्छेका खोला प्याफल, इन्द्रचोक, जैसीदेवल, भीमसेनथान, डल्लु र झ्वछेँतिरबाट त्यस चोकमा ओइरिएका थिए । त्यो हूलको नजिक पुग्दानपुग्दै उसका आँखा झिमिक्क हुन नसक्ने अवस्थामा पुग्यो । देवानन्दलाई देख्यो उसले । हिन्दुस्तानी सिनेमाका सितारा, जसका अनेक थरीका अविश्वसनीय हल्ला चल्थे । मुमताज चिन्यो, प्रेम चोपडालाई पनि चिन्यो तर एउटी अत्यन्त सुन्दरी अर्की बालालाई भने चिन्न सकेन उसले । सिनेमाका कलाकारलाई यसरी प्रत्यक्ष देखेको यो पहिलोपल्ट थियो । कुनै हिन्दुस्तानी सिनेमाको सुटिङ चलिरहेको थियो ।
यतिखेर अविजितको अनुहार आश्चर्यले लिपिएको थियो । ऊ एकटकले सुटिङ भएको ठाउँतिर हेरिरहेको थियो । हेर्दाहेर्दै कतिखेर सुटिङ भएको ठाउँलाई घेरेर बसेको हूलको पहिलो पङ्क्तिमा उभिन पुगेछ, उसले थाहै पाएन । आश्चर्यका पोको खुल्न अभैm बाँकी थियो । उसले सुटिङका लागि तयार हूलमा भुवनलाई पनि देख्यो । भुवनले सिनेमामा सानो भूमिका पाएको थियो । ‘एई, भुवन !’, हात हल्लाएर यसरी चिच्यायो अविजित कि त्यहाँ कुनै हिन्दी गीत नागरामा नबजेको हुँदो हो त सम्पूर्ण भीडको आँखा अविजितमाथि तेर्सिन्थ्यो । तैपनि आवाज चर्कै थियो भुवनको कानसम्म पुग्नलाई ।
भुवनले पुलुक्क आवाज आएतिर हेर्यो, तर अविजितलाई केही सङ्केत गर्न नभ्याउँदै मुन्टो फर्कायो । उसलाई सिने टोलीको एकजना सदस्यले केही सिकाइरहेको थियो र ऊ मुन्टो हल्लाइरहेको थियो । भुवनबाट कुनै प्रतिक्रिया नपाएपछि अविजित खिस्रिक्क पर्यो र दायाँबायाँ हेर्यो । आपूmलाई कसैले वास्ता गरेका रहेछन् भन्ने मेसो पाएपछि भने ढुक्क भयो । फलैँचामा टुसुक्क बस्यो ऊ । काठको खम्बामा जीउ अड्यायो अनि अघिकै सुरमा सुटिङ हेर्न थाल्यो । तर, उसका आँखा एकै ठाउँमा स्थिर रहेनन्, पल्याकपुलुक अति चनाखा भएर उसका नयन नाच्न थाले ।
हूलको नजिक पुग्दानपुग्दै उसका आँखा झिमिक्क हुन नसक्ने अवस्थामा पुग्यो । देवानन्दलाई देख्यो उसले । हिन्दुस्तानी सिनेमाका सितारा, जसका अनेक थरीका अविश्वसनीय हल्ला चल्थे । मुमताज चिन्यो, प्रेम चोपडालाई पनि चिन्यो तर एउटी अत्यन्त सुन्दरी अर्की बालालाई भने चिन्न सकेन उसले।
आपूm कतिखेरसम्म तन्द्रामा थिएँ भन्ने उसले यकिन गर्न सकेन । ऊ झस्किएको त्यतिखेर हो, जतिखेर कसैले उसको काँधमा स्पर्श गर्यो । काननिर च्वाक्क म्वाइँ खाएको आवाज आयो र नाकमा ह्यासअइलको मादक सुगन्ध छिर्यो । त्यत्रो हल्लामा पनि कसरी भुसुक्क निदाइएछ ? यही सोचेर दङ्ग पर्यो ऊ । प्लेजर रुममा भेटिएकी केथी आएकी रहिछ । ऊ, ऊसँगै टाँसिएर बसी । अविजितलाई आपूm कुनै नायकभन्दा कम लागेन, शरीरको दाहिने पाटोमा गुलाफको पूmलको स्पर्श र नाकमा हावासँग मिसिएर आएको सुगन्ध ।
उसले सुटिङ भइरहेको ठाउँमा हेर्यो । देवानन्दको ठाउँमा आपूmलाई देख्यो । देवानन्दका सारा हाउभाउ आपूmभित्र भएको पायो । देवानन्दले लगाएको सुन्तले रङको कमिज, कालो स्वेटर, रुद्राक्षको माला, स्वेटरमाथि लगाएको छालाको डम्पूm पेटी, हातमा पहँेलो स्कार्पm र सुन्तले रङकै पाइन्टको पहिरनमा आपूm भएको उसले पायो । यसपछि अविजितले मुन्टो अलिकता देब्रे ढल्कायो र अलिअलि हल्लायो । देवानन्दको हाउभाउलाई नक्कल गर्ने सबभन्दा सजिलो तरिका सायद त्यही थियो ।
अविजितलाई लाग्यो, त्यो सारा हूलको आकर्षण उही बनेको छ, सबैको आँखा ऊतिर फर्किएको छ । मसक्क मस्कियो उसको शरीर र तनक्क तन्कियो, ओठहरु यसरी पैmलिए कि उसको हृदयमा जुन खालको रमाइलो तरङ्ग चलिरहेको थियो, सबै पोल खोल्न तयार छ । कसैले देख्दो हो त महसुस गर्ने थियो त्यो मुस्कानलाई । जुन आफ्नो होइन, क्षणभरका लागि आफ्नो भएको छ, र त्यो गुम्ने अनुमान छैन, न अनुमान गर्ने चेतनाले काम नै गरिरहेको छ- यस्तै बताइरहेथ्यो उसको अनुहारमा पोतिएको मुस्कानले । उसले पाएको कुनै अकुत धन थिएन, कुनै ब्रह्माण्ड सुन्दरी थिएन, संसार बदल्न सक्ने विचार फुरेको पनि होइन उसको दिमागमा । भेउ पाउन मुस्किल कुनै चीज पाएको थियो अविजितले र उसको चेहरामा आएको मुस्कान त्यसैको सङ्केत थियो । भएर नहुनुको अवस्था थियो सायद त्यो । र, यो अवस्थामा पुग्न मानिसहरु नजाने कस्ताकस्ता अनुशासनमा बस्छन् र तपस्या गर्छन् ।
तर, यस्तो दुर्लभ अवस्थामा धेरै बेरसम्म रहने सौभाग्य पाएन अविजितले । ‘ओके, प्याकअप,’ चर्को आवाजले वसन्तपुर गुञ्जायमान भयो । आवाजले झस्कियो अविजित । केटी सँगै थिई । थाहा छैन कस्तो खालको आभासले हो, ऊ ढुक्क भयो । सुटिङबाट मुक्ति पाउनेबित्तिकै भुवन दौडिँदै आइपुग्यो अविजितको अगाडि । उसको अनुहारमा एक प्रकारको विजयभाव थियो ।
‘हेलो, हाऊ आर यू ? ’, केटीले भुवनलाई भनी ।
‘आई एम फाइन, थ्याङ्क यू । एन्ड यू ? ’, भुवनले भन्यो । ‘ए, जाऊँ हिँड, प्लेजर रुमतिर,’ अविजिततिर फर्किंदै उसले थप्यो ।
मनोहर कल्पनामा रहेको अविजित विपनामा आयो । एकछिनपछि तीनै जना प्लेजर रुमको कोठामा थिए । अविजितलाई त्यो पहिलो दिन याद आयो ।
रात पूर्णिमाको थियो । आकाश गाढा नीलो रङको देखिन्थ्यो । जून थियो दुधिलो । अन्तरिक्षमा भएको त्यस भेलामा सबै जना सेतो वर्दीमा भेला भएका थिए अनि मानौँ चन्द्र सभापति थियो र सारा ताराहरु श्रोतागण । अविजितले आँखा खोल्दा यस्तै देख्यो । तर, उसले देख्यो मात्रै; महसुस केही गरेन, उसका चेतना ज्यादा काम गर्न सक्ने अवस्थामा थिएनन् । सोच्यो क्षणभरका लागि, ‘प्लेजर रुममा केही गडबड भएको हुनुपर्छ ।’ तर, के थाहा कस्तो खाले गडबड भयो ?
यतिकैमा सुस्तरी अविजितको छातीमा मानौँ स्वर्गका पन्छीहरुले छोए । माथि जून र ताराको सभा, तल स्वर्गका पन्छीहरुको स्पर्श । पर स्वयम्भूमा कोही गितार बजाइरहेको थियो सबभन्दा श्रुतिमधुर कर्डहरु खेल्दै, यति मधुर कि सुरबधिरलाई पनि मधुर लाग्ने । त्यो मधुर आवाज बताससँग लहरिँदै विष्णुमतीको छेउछाउ हल्का स्वरमा सही आइपुगेको थियो । ‘ओह ! कस्तो अलौकिक ? ’, अविजितले भन्यो । तर, उसको मुखबाट आवाज आएन । फुसफुस सास मात्रै आयो । मनले बोल्यो । मगजमा गुन्जियो । बस् ।
पूmलजस्ता कमला हातहरुका स्पर्श शरीरभरि कसरी बगे, भन्न कठिन छ । अविजित अर्धचेत-अर्धस्वप्नमा छ या पूर्णबेहोसी वा पूर्णस्वप्नमा । अविजितको दिमाग पग्लिन थाल्यो । विपरीत होइन, अनुकूल अवस्थामा । उसको रगत नशाबाट उम्किएर पैmलिएर बग्न थाल्यो शरीरभरि, मानौँ छालाले मोरिएको उसको शरीर अब बनेको छ एउटा निर्मल काफल रङको पोखरी । क्षणभरमा उसको शरीर नै पग्लियो र बग्न थाल्यो भुइँभरि, शनैःशनै ।
अविजित उठ्यो र सोहोर्न थाल्यो आफ्नो शरीरलाई । तर, यो कल्पना थियो उसको । ऊ कतै पग्लिएको थिएन, सग्लै थियो । तर, अचानक अवस्थाले अर्को मोड लियो । जीवनका हरेका मोड या घुम्तीहरु अप्रत्याशित हुन्छन्, तर यो अलि बढी नै आकस्मिक लाग्यो अविजितलाई । युवतीले उसको ओठमा ओठ जोडिन् र उसका अधरका रस पिउन थालिन् । मानौँ ऊ धारा थियो र युवती थिइन् तिर्खालु बटुवी । या ऊ ज्ञान पो थियो कि र युवतीचाहिँ थिइन् एउटी गम्भीर र जिज्ञासु पाठक । अबचाहिँ अविजित वशमा रहेन आफ्नो । रहन चाहे पनि वशमा उसलाई रहन मन रहेन । उसका अधिकांश इन्द्रिय छुट्टीमा गए ।
अविजित कसरी पग्लिँदैछ भने कसैले उसलाई अब सोहोर्न पनि सक्दैन । ऊ यसरी पग्लिनेछ, केही भाग सुक्नेछ, केही भाग पिइनेछ र बाँकी केही भाग मात्र अब फर्केर आउनेछ पुरानो अवस्थामा । साविक अवस्थामा फर्केर आएपछि के गर्ने भन्ने सोच हठात् आयो उसको मनमा । तर, अहिले उसलाई भोलिको धमिराले वर्तमान ख्वाउन मन थिएन । बरु उसले सोचको धमिरालाई कर्यामकुरुम पारेर चपाइदियो र हेलियो न्यानो, नरम, बादलजस्तो नरम गुफामा ।
उसलाई कहिले काउकुती लाग्यो, कहिले कहाली लाग्यो । ऊ छिनमै निस्पट्ट अँध्यारो देख्थ्यो, छिनमै अन्धकारलाई छेडेर अँध्यारैमा पनि चारैतिर प्रकाशैप्रकाश देख्थ्यो । एक क्षण उसका ओठ-मुख सुकेका पतकरजस्तै भए । अर्को क्षणमा उसको मुख नै मानौँ बाग्द्वार भयो र बागमती त्यहीँबाट भइन् ह्वात्त प्रकट । उसको घाँटीबाट फोक्सो फुत्किन खोज्यो, फेरि एकैछिनमा आज्ञाकारी बालकजस्तै जहाँको तहीँ बसेर अविजितलाई लामोलामो सास फेर्न सहयोगी बन्यो ।
रहँदै बस्दै जाँदा ऊ हिमाल बन्यो, युवती बादल बनिन् । र, उसले अग्लिँदै अग्लिँदै बादलरुपी युवतीलाई अँगालोमा बेर्यो र ओढ्यो आपूmमा । युवती पग्लिएर झरिन् झरना बन्दै । अविजित पनि कम थिएन, लखेट्यो जसरी पानीको थोपा बादल छिचोलेर बर्सिन्छ व्यग्र हुँदै प्यासी धरतीलाई चुम्न । उनीहरु उर्लंदो भेल हुँदै, मोडिँदै, उफ्रिँदै, लहरिँदै, उछिट्टिँदै बगिरहे नदीनदी गोता खाँदै- गोलोगोलो चक्कर पानीमा मार्दै । त्यसरी नै बढे उनीहरु अगाडि बिना कुनै आकाङाा पहिचानको, कोको हो भनेर; त्यसरी नै बगे जसरी जतिजति नयाँनयाँ प्रदेश पुग्छ, उतिउति आफ्नो पहिचान गुमाउँदै जान्छ पानी या भनुँ कुनै नदी ।
जबसम्म पुगेनन् सागरसम्म; जबसम्म मिसिएन सागरमा उनीहरुको तिर्खा, तबसम्म त्यो दौड निरन्तर चलिरह्यो । तर, यो कस्तो दौड थियो ? यस दौडमा गति थिएन तर स्थिरता पनि थिएन । त्यहाँ उथलपुथल पनि थियो र बेजोडको शान्ति पनि । त्यो शान्ति यत्तिकै स्थिर रहोस्, यही कामना थियो अविजितको ।
तर, कामना धेरै बेरसम्म अडिन सकेन समयको चक्रमा । एउटा बज्रजस्तै देखा पर्यो त्यहाँको परिदृश्यमा । एक जना काल्कालो मुस्तण्डे मानिस अविजितका लागि दैत्यका रुपमा देखापर्यो र उसकी परीलाई तान्दै लग्यो, हरेर लग्यो । प्लेजर रुममा केथीको निश्चित दूरीमा यो केटोले भुनभुन गरेको दृश्य अविजितको सम्झनामा स्पष्ट आयो । अविजितलाई औडाहा भयो, सोच्न सक्ने इन्द्रिय इन्तु न चिन्तु भयो । उन्मादको पहिलो खुड्किलो थियो त्यो ? अहँ, चाल पाएन उसले । कुनै सोच वा विचाररहित ऊ मल्लयुद्धका लागि तयार थियो । जस्तोसुकै अजङ वा भीमकायलाई पनि ललकार्न तयार थियो । तर, कहाँकहाँबाट उसको दिमागमा एउटा चेत आयो । युद्धअघि युवतीको स्वीकृति आवश्यक थियो उसलाई । उसले सोध्यो, ‘ह्वेर आर यू गोइङ ? ’
‘नो ह्वेर डियर ।’
‘कस्तो नो ह्वेर भनेको ? ’, उसको रिस मरिसकेको थिएन, फतफतायो । कसैले सोचेभन्दा ज्यादा नै आवेगमा थियो ऊ ।
‘आई डन्ट एक्जिस्ट एज अ बडी । आई एक्जिस्ट इन् थट्स, इन् नथिङ्नेस । इभेन माई बडी डज नट बिलङ्ग टू मी । इट विल सिज टू एक्जिस्ट वन डे । बट माई थट्स विल लिभ फरएभर । डन्ट मेस इट अप विथ योर फिलिङ्स डियर ।’केटीले त्यो मुस्तण्डे केटाको गर्धनमा झुल्दै लर्बरिएको आवाजमा अविजितसँग भनी, र अन्तिम प्रश्न गरी, ‘डन्ट यू एन्ज्वाय दिस नेभर सल्भिङ मिस्ट्री ? ’ यो प्रश्न उसको अविजितका लागि थियो या मुस्तण्डेका लागि ? थाहा भएन ।
अविजितको टाउकोभित्र युवतीले बोलेको वाक्य भुमरीभैmँ जोडजोडले फन्का मार्न थाल्यो र उसका मगजका भित्ताहरुमा वेगले ठोक्किन थाल्यो । आँखा फनफनी घुमेजस्तो लाग्यो उसलाई । तर, के थाहा ती एकदमै अचल पो थिए कि त्यतिखेर- स्तब्ध । स्वयम्भूको सङ्गीतकारले कुन बेलातिर हो, बाजा बिसाइसकेको थियो । शून्यता मसिनो तर निकै धारिलो सुइरो बनेर शरीरको यत्रतत्र चसचस छिरिरहेको थियो । शून्यताको आवाजलाई पहिलोपल्ट अविजितले बडो बेदनाको सुरमा सुन्यो, पछि त्यो आवाज कस्तो हुन्छ भनेर बताउन भने सक्ला-नसक्ला ।
(अाज विमोचन हुने प्रतीकको उपन्यास ‘अविजित’को एक अंश ।)
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
