मतपेटिकाको सुरक्षा

दोस्रो चरणको चुनावपछि मात्रै पहिलो चरणको मतगणना प्रारम्भ हुने भएपछि ३२ जिल्लाका मतपेटिका सदरमुकाम ओसारिएका छन् र सुरक्षा निगरानीमा सरकारी कार्यालयहरूमै भण्डारण गरिएका छन् । सुरक्षा निकायको कडा निगरानी र दलका प्रतिनिधिको रोहबरमा भण्डारण र रेखदेख गरिने भए पनि मतपेटिका सुरक्षा आमरूपमा चासोको विषय भएको छ ।

यद्यपि सुरक्षाको विश्वासिला उपायहरू अवलम्बन गरिएको पाइन्छ । निर्वाचन आयोगले मतदान केन्द्रमा झैं मतपेटिकाको सुरक्षामा पनि तीन तहको सुरक्षा व्यवस्था गरिएको जनाएको छ । दलीय सहमति र रोहबरमा प्रत्येक मतपेटिकामा नम्बरसहितको सिल लगाइएको छ । एउटा मतपेटिकामा पाँचदेखि आठवटासम्म सिल छन् । सिल नम्बरसहितको मुचुल्का उठाएर मतपेटिका बन्द गरिएको आयोगले बताएको छ । मतपेटिका बदलेर वा सिल तोडेर मत नै बदलिने आशंकाहरू निरूपण गर्न मतपेटिका सुरक्षाका उल्लिखित उपाय उचित छन् । यद्यपि बाँकी नौ दिन मतपेटिका सुरक्षाको विषयलाई गम्भीरताका साथ लिइनुपर्छ ।

३२ जिल्लामा मतदान सकिएको छ, तर मतगणना बाँकी नै छ । मतगणना गरेर विजयी उम्मेदवार तोकिसकेपछि मात्रै निर्वाचन पूर्णरूपमा सकिनेछ । दोस्रो चरणको चुनाव बाँकी रहेको र पहिलो चरणको मतगणना दोस्रो चरणको चुनाव सकिएसँगै गर्ने भएकाले आगामी केही दिन संवेदनशील र महत्वपूर्ण छन् । मतपेटिका सुरक्षा सम्बन्धमा २०७० को संविधानसभाको निर्वाचन सबैका लागि नजिर हुन सक्छ ।

सो चुनावमा मतदान केन्द्रबाट जिल्लासम्म मतपेटिका लैजाने क्रममा सेनाको सहयोग लिइएको थियो, तर पछि परिणाम आफ्नो पक्षमा नआएपछि खासगरी तत्कालीन एमाओवादीले ‘मतपेटिका बाटोमै अथवा ब्यारेकभित्र लगेर साटेको’ र अदृश्य धाँधली गर्दै आफूहरूलाई हराएको आरोप लगाएको थियो । सोही विषयमा माओवादी नेता वर्षमान पुन संयोजक रहेको त्यस पार्टीको ‘आन्तरिक तथ्य संकलन कार्यदल’ ले आयोग र नेपाली सेनाले अदृश्य धाँधली र षड्यन्त्र गरेर माओवादीलाई हराइएको आरोप लगाएको थियो । यस्ता खाले विवाद नआओस् भनेर अहिल्यै ध्यान पुर्‍याउन आवश्यक छ ।

चुनावी परिणाम सधैं प्रत्यासित हुन्छ भन्ने छैन र मतपरिणाम आउन थालेपछि धेरै खालका आशंका र उपशंकाले ठाउँ लिने वातावरणसमेत बन्न सक्छ । अहिले चुनावमा रहेका मुख्य शक्तिहरूबीच चुनावी प्रक्रियाका बारेमा मतभेद वा असन्तुष्टि छैन । एकाध ठाउँमा मतदान अधिकृतहरूले कुनै दलको चिह्नमा छाप लगाएका मतपत्र झोलामा हालेका दृष्टान्त छन् । त्यस्ता घटनाले चुनावमा अनेक खालका षड्यन्त्र हुन सक्ने संकेत गर्छ । यसर्थ यस्ता खालका शंका-उपशंका निवारण गरिनु जरुरी छ । मतपेटिका राखिएको ठाउँको सुरक्षा प्रबन्ध विश्वासिलो, बलियो र व्यवस्थित गर्नुपर्छ ।

आजको अत्याधुनिक प्रविधिको युगमा मतपेटिका राखिएको स्थानलाई सबैतिरबाट सीसीटीभी क्यामरा जडान गरेर सुरक्षित राख्न सके त्यसले धेरै शंका निवारण गर्नेछ । कतिपय जिल्लामा त्यस्तो व्यवस्था भइसकेको खबर छ । नभएका ठाउँमा पनि छिटो त्यस्तो प्रबन्ध हुनुपर्छ । त्यस्तै मतपेटिका सुरक्षामा आगो, पानी र अन्य रसायनको खतरा पनि उत्तिकै रहन्छ । त्यसबाट मतपेटिका सुरक्षित राख्न अहिल्यैबाट उचित प्रबन्धका लागि सरकार, आयोग र सुरक्षा निकाय सचेत रहनुपर्छ ।

छिटपुट सुरक्षा चुनौती, आचारसंहिता उल्लंघन, मतपत्रको आकार र मतदाता शिक्षा आदि केही विषयले चुनावमाथि प्रश्न उठे पनि यसको निष्पक्षतामाथि अहिलेसम्म कसैले प्रश्न उठाएको छैन । मतगणना हुँदासम्म विवाद नभई मतपरिणाम सार्वजनिक गर्न सक्दा चुनावको महत्व झनै बढ्छ । त्यसकारण पनि मतपेटिका सुरक्षाको संवेदनशीलतालाई नजरअन्दाज गरिनु हुँदैन । मतपरिणाम नहुन्जेल मत र मतपेटिकाको सुरक्षाका लागि आयोगले कुनै पनि कसर बाँकी नराखोस् ।