कांग्रेसका 'हेभिवेट' लार्इ धक्‍का

कांग्रेसका 'हेभिवेट' लार्इ धक्‍का

काठमाडौं : मुलुकको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको पर्याय मानिने मोरङमा नेपाली कांग्रेसले पहिलोपटक नराम्रोसँग पराजय भोगेको छ । कोइराला परिवारको विरासतसँग जोडिएको मोरङमा कांग्रेसको पराजयले धेरैलाई स्तब्ध बनाएको छ ।

मोरङ ६ मा पराजय भोगेका कांग्रेस नेता डा. शेखर कोइरालाले लोकतन्त्रको जन्मभूमि विराटनगरको विरासत जोगाउन जस्तोसुकै कठिन मोडमा पनि आफू कटिबद्ध हुने बताएका छन् । उनले अन्नपूर्णसँग भने, ‘चुनावी अभियानक्रममा आफूले उठाउँदै आएका राष्ट्रिय÷अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दा पूरा गराउन म अविचलित रूपमा यहाँहरूसँगै रहनेछु । मुलुकका दूरदराजलगायत मोरङवासीको शिर कुनै पनि अवस्थामा झुक्न दिने छैन ।' लोकतन्त्रको सौन्दर्य पक्ष भनेकै निर्वाचन भएकाले यो परिणामलाई सहज रूपमा लिएको उनले बताए ।

सन् १९४७ मा मजदुर आन्दोलन, १९५१ मा राणाविरुद्धको सैनिक संघर्ष र त्यसलगत्तै राणाशासन अन्त्यका लागि ऐतिहासिक आन्दोलनको उद्गमभूमि मोरङ र त्यसको नेतृत्व गर्ने कोइराला परिवारको साखमा यो पराजयले गम्भीर धक्का दिएको छ । मोरङबाट उठेको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको नेतृत्व गर्ने कृष्णप्रसाद कोइराला र उनका तीन छोरा राजनीतिक रूपमा स्थापित हुँदै विरासत कायम गर्न सफल भएका थिए । मातृकाप्रसाद, विश्वेश्वरप्रसाद र गिरिजाप्रसाद कोइराला त्यसै आन्दोलनबाट स्थापित हुँदै प्रधानमन्त्रीसमेत बनेका थिए ।

विराटनगरको मजदुर आन्दोलनलाई नेपालको पहिलो संगठित जनआन्दोलन मानिन्छ । त्यो आन्दोलन कांग्रेसका लागि उपलब्धिपूर्ण भएको पूर्वमन्त्री जयप्रकाशप्रसाद गुप्ता बताउँछन् । उनका अनुसार उक्त आन्दोलनमा लागेकै कारण एकैपटक कोइराला परिवारका नौ जनालाई पाता कस्दै २९ दिन हिँडाएर काठमाडौं पुर्‍याइएको थियो । उनले भने, ‘त्यो मजदुर आन्दोलनले कोइराला परिवार मात्र होइन, उनका नातेदार मनमोहन अधिकारीको राजनीतिसमेत उदयमान गरायो ।'

राजनीतिक विश्लेषक पुरञ्जन आचार्यले ठोस नीति र कार्यक्रमविपरीत निर्वाचन परिचालन, वैचारिक रूपमा संगठन फितलो र नेतृत्व कमजोर रहेको परिणाम कांग्रेस समग्रमै पराजयमा पुगेको बताए । कार्यकर्ता सुविधाभोगी बनेको र सभापति देउवामा नेतृत्व गर्ने क्षमताको अभाव रहेको उनको भनाइ छ । ‘शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्रीका रूपमा निर्वाचन गराएर पूर्ण सफल भए तर कांग्रेस सभापतिका रूपमा पूर्ण असफल', उनले भने ।

उम्मेदवार चयनमै कांग्रेस कमजोर

मोरङका ६ वटा निर्र्वाचन क्षेत्रमा अन्य दलले तीन जना मधेसी जिताउँदा कांग्रेसले एउटै मधेसी उम्मेदवार उठाउन नसकेका कारण उसलाई घाटा लागेको आचार्यले बताए । उनले भने, ‘कांग्रेसको समुदायसँगको सम्बन्ध सकियो । जसकारण कांग्रेसले आफ्नै जन्मथलो गुमायो ।' मुलुकको राजधानी काठमाडौं भए पनि कांग्रेसको राजधानी मोरङ रहेको उनले बताए । कांग्रेसका अधिकांश नेता तथा कार्यकर्ता पनि काठमाडौंमै रहने भएकाले काठमाडौंमा परिणाम सकारात्मक रहेको उनले टिप्पणी गरे ।

सन् १९५० मा राष्ट्रिय कांग्रेस र नेपाल प्रजातान्त्रिक कांग्रेस एकीकरणबाट जन्मँदै समाजवादी र जनवादी राजनीतिक दलका रूपमा स्थापित कांग्रेसले २००७ सालको राणा हटाऊदेखि ०७२ असोज ३ गते दोस्रो संविधानसभाबाट संविधान जारी गर्नेसम्मका ऐतिहासिक कामको नेतृत्व लिन सफल भयो । तर, त्यही संविधान कार्यान्वयनका लागि भएको निर्वाचनमा उसले शर्मनाक हार व्यहोर्नुमा पार्टी नेतृत्वकै गतिविधिलाई दोष दिन्छन् अधिकांश नेता-कार्यकर्ता ।

प्रथम जननिर्वाचित सरकारका प्रधानमन्त्री बीपीदेखि ०४८ यता सातपटक प्रधानमन्त्री भएका उनका कान्छा भाइ गिरिजाप्रसादसम्मले पार्टी र राज्यको नेतृत्वका हैसियतमा महत्वपूर्ण निर्णय लिनुपर्दा गृहनगर विराटनगर नै पुग्थे । गिरिजाबाबुले पछिल्लोपटक १० वर्षे युद्धमा सामेल माओवादीलाई मूलधारमा ल्याउन र कांग्रेसको विधान तथा मुलुकको संविधानबाट राजतन्त्र हटाउनेजस्ता ऐतिहासिक निर्णय विराटनगरबाटै गरेका थिए । उनका त्यस्ता निर्णयमा प्रत्यक्ष-अप्रत्यक्ष भूमिका निभाउने काम भाउजू नोना र भतिजा डा. शेखरले नै गर्थे ।

डा. कोइरालाको सकारात्मक भूमिकाकै कारण माओवादी र तत्कालीन सात राजनीतिक दलबीच ०६२ मंसिर ५ गते दिल्लीमा अप्रत्यक्ष र काठमाडौंस्थित कोइराला निवासमा प्रत्यक्ष रूपमा विशेष पत्रकार सम्मेलनमार्फत १२ बुँदे सहमति भएको थियो । त्यसअगावै गिरिजाबाबुलाई दिल्लीको नोयडामा पटक-पटक माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र डा. बाबुराम भट्टराईसँग भेट गराउने सूत्रधारका रूपमा समेत उनको भूमिका थियो । यसैगरी, अढाई सय वर्षको राजतन्त्रविरुद्ध गणतन्त्रमा जानका लागि गिरिजाबाबुलाई मनाउनसमेत उनको भूमिका अविस्मरणीय छ ।

डा. कोइराला मात्रै होइन, गिरिजाप्रसादका भान्जा महेश आचार्य मोरङ ४ मा र ५ मा अमृत अर्यालले समेत नराम्ररी पराजय व्यहोरे ।

गगनले जगाए आशा

कांग्रेस युवा नेता गगनकुमार थापाको विजयले कांग्रेस कार्यकर्तामा खुसीको लहर ल्याएको छ । उनको जितले कांग्रेस कार्यकर्तामा खुसी ल्याउनुमा उनी सबै वर्ग, उमेर र लिंगसामु साझा व्यक्तित्वका रूपमा उदीयमान हुनु हो । तर, उनी आफैं भने आफ्नो जितप्रति त्यति खुसी छैनन् । आफूले पाएको मतपरिणामलाई उनले ‘सबैभन्दा ठूलो दुर्घटना' भनेका छन् । ‘पार्टीको पराजयका विषयमा तुरुन्त र हल्का टिप्पणी गर्नुहुन्न । यद्यपि, यो विषय यत्तिकै जाँदैन र जानु पनि हुँदैन । एक जनाले दोष बोकेर पनि हुँदैन । सिंगो कांग्रेस नेतृत्व पराजयमा दोषी छ', उनले भने । राष्ट्रिय सभागृहमा निर्वाचन विजयको प्रमाणपत्र लिँदै उनले आफू निर्वाचनक्रममा सबैभन्दा धेरै प्रोपोगन्डाको सिकार बनेको बताए ।

कांग्रेसको विरासत कोइरालामा

कांग्रेसले आफ्नो आधारभूमिमा नराम्ररी पराजय व्यहोरे पनि डा. शशांक कोइरालाले भने नवलपरासीबाट कोइराला परिवारको साख जोगाएका छन् । कांग्रेस महामन्त्रीसमेत रहेका उनी १३ औं महाधिवेशनबाट पार्टी राजनीतिमा उदाएका हुन् । महामन्त्री कोइराला र पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाबाहेक पार्टीका ‘हेभिवेट' नेताहरूले यसपटक नराम्ररी पराजय व्यहोरेका छन् । भीष्मराज आङदम्बे, रोमी गौचन थकाली, अम्बिका बस्नेत, ध्यानगोविन्द रञ्जित, मोहन बस्नेत, नवीन्द्रराज जोशी, दलबहादुर घर्तीलगायत चर्चित नेता यसपटक संसदीय मोर्चाबाट बाहिरिएका छन् ।

मोरङ मात्रै होइन, यसअघिका निर्वाचनमा वर्चस्व लिँदै आएको सुदूरपश्चिममा समेत उसले नमीठो हार व्यहोरेको छ । ०४८ सालको प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा सुदूरपश्चिमाञ्चलमा एक सिट छाडेर १७ सिटमा कांग्रेस विजयी भएको थियो । तर, मंसिर १० र २१ गते भएको निर्वाचनमा शनिबार राति नौ बजेसम्ममा सभापति शेरबहादुर देउवाबाहेक कसैले जितेका छैनन् ।


प्रतिक्रिया दिनुहोस !

लोकप्रिय

Unity

working together is no longer optional-it is a matter of compulsion

Annapurna Media Network has announced the Unity for Sustainability campaign which comes into force from January 1, 2022. The main aim of this campaign is to 'lead the climate change dialogue' working closely with all the stakeholders on sustainable development mode, particulary focusing on climate-change issues.