भत्कियो ‘मधेसी गढ’

काठमाडौं : कांग्रेस पूर्वसभापति सुशील कोइरालाको गृहनगरबाट प्रतिनिधिसभामा निर्वाचित भएकोमा संघीय समाजवादी फोरमका उम्मेदवार मोहम्मद इस्तियाक राई गर्व गर्छन् । तर, उनी खिन्न पनि छन्, कपिलवस्तु ३ मा फोरमबाट उम्मेदवारी दिएका मंगलप्रसाद गुप्ता पराजित भएकोमा । भन्छन्, ‘वाम र लोकतान्त्रिक गठबन्धनका कारण पश्चिम तराईबाट अपेक्षा गरेअनुरुप परिणाम ल्याउन सकेनौं ।’

नेपालगन्ज उपमहानगर समेटिएको बाँके २ बाट राई झन्डै पाँच हजार मतान्तरको फरक पारेर निर्वाचित भए । उनले राष्ट्रिय जनता पार्टीबाट विद्रोह गरेका पशुपतिदयाल मि श्रलाई पराजित गरेका हुन् । वाम गठबन्धनबाट एमालेको चुनाव चिह्न सूर्य लिएर मि श्र चुनावी मैदानमा उत्रिएका थिए । यो क्षेत्रबाट ०७० सालको संविधानसभा निर्वाचनमा कांग्रेस पूर्वसभापति कोइराला निर्वाचित भएका थिए ।

प्रदेश २ मा मात्र सीमित भएको फोरमलाई इस्तियाकको विजयले प्रदेश ५ सम्म विस्तार गरेको छ । प्रदेश ५ मा पश्चिम नवलपरासीदेखि बर्दियासम्म तराईका ६ जिल्ला पर्छन् । यी जिल्लाका १८ वटा क्षेत्रमध्ये मधेसवादी दलको प्रतिनिधित्व गर्दै प्रतिनिधिसभामा बाँकेबाट राईले मात्र निर्वाचन जितेका छन् । १७ वटा क्षेत्रमा ठूला दल एमाले, माओवादी र कांग्रेससँगै राष्ट्रिय जनमोर्चाका उम्मेदवार विजयी भएका छन् । प्रदेशसभाका ३६ स्थानमा फोरमले तीन स्थान मात्र जितेको छ । संघीय फोरमले प्रतिनिधिसभामा एक र प्रदेशसभामा तीन सिट जित्दा राष्ट्रिय जनता पार्टीको अवस्था शून्य छ ।

संघीय समाजवादी फोरमले प्रतिनिधिसभामा एक र प्रदेशसभामा तीन सिट जित्दा राजपा शून्यमा सीमित भयो ।

विगतका निर्वाचनमा फोरमबाट कपिलवस्तुमा जित्दै आएका पूर्वउपमहासचिव अभिषेकप्रताप शाह ‘पारिवारिक लिगेसी’ भन्दै यसपटक कांग्रेसमा प्रवेश गरे । गत संविधानसभा निर्वाचनमा उनी फोरमबाट उम्मेदवारी दिँदै निर्वाचित भएका थिए । तर, यसपटक उनी कांग्रेसबाट कपिलवस्तु ३ मा विजयी भए । उनले आफ्ना पूर्वसहकर्मी फोरमका मंगलप्रसाद गुप्तालाई पराजित गरे ।

प्रतिनिधिसभामा निर्वाचित फोरमका ९ जना सांसद प्रदेश २ कै छन् । फोरमको राजनीतिक समिति (पोलिटब्युरो सदस्य) राई भन्छन्, ‘मधेसवादी दलको पश्चिम क्षेत्रमा किन यस्तो जनादेश प्राप्त भयो, त्यसको जवाफ मसँग छैन ।’ कपिलवस्तु, रुपन्देही र नवलपरासीलाई फोरमले बलियो आधार क्षेत्रका रूपमा लिएको थियो । तर, उम्मेदवारहरू प्रतिनिधिसभाको चुनावी मैदानमा सफल हुन सकेनन्।

लगातार तीनपटक नवलपरासीबाट सांसदमा विजयी हृदयेश त्रिपाठी चौथोपटक चुनावी मैदानमा देखिँदा सूर्य चिह्नकै भर पर्नुपर्‍यो । उनले राजपाबाट विद्रोह गरी एमालेसँग गठबन्धन गरेर उठेका थिए । उनी नवलपरासी पश्चिम १ बाट विजयी भएका छन् । त्रिपाठीसँगै राजपाबाट विद्रोह गरेका वृजेशकुमार गुप्ता पनि कपिलवस्तु २ बाट सूर्य चिह्न नै लिएर विजयी भए।

राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) का उम्मेदवार प्रदेशमा निकटतम प्रतिस्पर्धीसमेत बन्न सकेनन् । राजपाका उपाध्यक्ष विजयकुमार गुप्ता बाँके २ मा चौथो स्थानमा रहे । स्थानीय निर्वाचनमा पार्टीले भाग नलिनु मुख्य कमजोरी भएको उनी बताउँछन् । ‘स्थानीय निर्वाचनमा भाग नलिँदा त्यसको क्षति अहिले व्यहोर्नुपर्‍यो । स्वतन्त्र समूहका रूपमा पार्टीका नेताहरू ठूला पार्टीतिर गठबन्धन गर्न जाँदा त्यसको असर पनि पर्‍यो’, उनले भने । प्रदेशसभामा त राजपाका कतिपय उम्मेदवारले जमानत जोगाउनसमेत सकेनन् ।

राजनीतिक विश्लेषक डा. जनार्दन आचार्य पूर्वीतराईको तुलनामा पश्चिम तराईमा मधेसकेन्द्रित दलको जनाधार खस्किएको बताउँछन् । राजनीतिशास्त्रका प्राध्यापक आचार्य भन्छन्, ‘मधेसवादी नेताले कहिले कुन पार्टी त कहिले कुन पार्टीमा प्रवेश गर्ने प्रवृत्ति देखिएपछि जनता पनि मूल पार्टीतर्फ नै आकर्षित भए ।’