प्रदेश राजधानी कहाँ ?
धनगढी : मुख्यमन्त्रीको दौडधुप सुरु भएसँगै प्रदेश नम्बर ७ मा प्रदेशको राजधानीका लागि पनि बहस तीब्र भएको छ । सामाजिक सञ्चालहरूमा आ-आफ्ना तर्कहरू प्रस्तुत गर्दै प्रदेशको राजधानी दियापल हुने वा धनगढी अत्तरिया हुने भन्दै बहस सुरु हुन थालेको हो ।
प्रदेश नम्बर ७ मा तीन ठूला दलका नेताहरूको आधिकारिक भनाइ बाहिर नआए पनि माओवादी केन्द्रका स्थायी कमिटी सदस्य तथा प्रदेश नम्बर ७ का पार्टी ईञ्चार्ज लेखराज भट्टले राजधानी सबैलाई पायक पर्ने स्थान धनगढी अत्तरिया भएको अभिव्यक्ति दिएका छन् ।
‘दुई जिल्ला कैलाली र कञ्चनपुरको जनसंख्याका हिसाबले पनि प्रदेशको राजधानी तराईमा हुनुपर्छ' उनले अन्नपूर्णसँग भने । ‘यसले थारु समुदायको भावना पनि समेटिन्छ ।'
भट्टको विचारमा सरकारले तीनवटा सामरिक महत्वका सडकहरू छिटो निर्माण गरी पहाडसँग तराईको पहुँच बढाउनुपर्छ । अहिले कञ्चनपुरको ब्रम्हदेव हुँदै महाकालीको तिरैतिर दार्चुला सदरमुकाम जोड्ने महाकाली करिडोर, धनगढी-खुटिया हँुदै दिपायल द्रुतमार्ग र टीकापुर बैनीया हुँदै बझाङको चैनपुर जोड्ने सेती लोकमार्ग कछुवा गतिमा निर्माण भइरहेका छन् ।
‘यी तीनवटा द्रुत मार्गहरूको सरकारले अबको तीन÷चार वर्षमा कम्तीमा पनि ‘डबल लेन' पक्की बनाएर पहाडी जनताको तराईमा बन्ने राजधानीसँगको पहुँच बढाउनुपर्छ' भट्टले भने ।
उनले भारतको उत्तराखण्डको उदाहरण दिँदै भने, ‘उत्तराखण्डको राजधानी देहरादूनमा राखिएको छ । तर उसले कुमाउँ र गढवालका जनताको सडक पहँचमा सहजता हुने गरी तीब्र गतिमा सडकहरू बनाएको छ । त्यसैले राजधानी तराईमा हुनुपर्छ । त्यसमा पहाडको सहज पहँचको ग्यारेन्टी हुनुपर्छ ।'
प्रदेश नम्बर ७ मा कैलाली र कञ्चनपुर जिल्ला मात्रै तराईका जिल्ला हुन । ७ वटा पहाडी जिल्लाको भन्दा यी दुई जिल्लाको जनसंख्या बढी छ । अझ तराईमा ४० प्रतिशत थारु समुदायको बसोबास छ । राज्य पुनर्संरचनासँगै कैलाली कञ्चनपुरलाई अगल पारेर छुट्टै नवलपरासीसम्मको थरुहट प्रदेशका लागि थारु समुदाय आन्दोलनमा पनि उत्रिएको थियो । तर अहिले साविकको सुदूरपश्चिम नछुट्टिए पनि थारु समुयालले आफ्नो पहिचानको माग राज्यले पुरा नगरिदिएको भन्दै निरास छ । ‘त्यो सम्बोधन गर्नका लागि पनि तराई उपयुक्त हुन्छ', भट्टले भने ।
हुन त चुनावका बेला पहाडमा चुनाव लडेका पार्टीका नेताहरूले राजधानी पहाडमा बनाउने र तराईमा चुनाव लडेका नेताहरूले तराईमा राजधानी बनाउने भनेर आ-आफ्नो चुनावी एजेन्डा बनाएका थिए । अहिले चुनाव सम्पन्न भइसकेपछि एउटै पार्टीका नेताका राजधानी बारे फरक फरक विचार बाहिर आएका छन् ।
एमाले उपाध्यक्ष तथा प्रदेश नम्बर ७ का ईञ्चार्ज भीम रावलले अहिलेसम्म राजधानीका लागि मुख खोलेका छैनन ।
‘यसबारेमा हाम्रो पार्टीमा छलफल हुन बाँकी छ', उनले भने । ‘संविधानमै राजधानी र प्रदेशको नाम प्रदेश सभाले गर्ने भएकाले यसबारेमा खासै बोलिरहनु पर्दैन ।'
धनगढीमा चुनाव अघि नै प्रधानमन्त्री तथा कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा, एमाले उपाध्यक्ष भीम रावल र माओवादी केन्द्रका नेता लेखराज भट्टबीच राजधानी तराईमा राख्नुपर्ने सहमति भएको विषय चर्चामा छ । तर एमाले उपाध्यक्ष रावल त्यो गलत भएको दाबी गर्छन । ‘त्यो त्यत्तिकै चलेको हावा हो । हामीबीचमा केही कुरा भएको छैन', उनले भने ।
उपाध्यक्ष रावलले राजधानीका बारेमा पार्टीभित्र छलफल नै नभएको बताइरहेका बेला उनकै पार्टीका डोटीबाट प्रतिनिधिसभामा निर्वाचित सांसद प्रेम आलेमगरले भने प्रदेशको राजधानी दिपायल हुनुपर्ने अडान राख्दै आएका छन् ।
उनले चुनावका बेला आफ्नो मुख्य चुनावी एजेन्डामै डोटीलाई राजधानी बनाउने राखेका थिए । ‘पार्टीभित्र के भइरहेको छ, के हुन्छ ? त्यो मलाई थाहा छैन तर प्रदेशको राजधानी सबैलाई पायक पर्ने स्थान भनेको दिपायल हो, त्यसैले राजधानी दिपायल हुनुपर्छ', उनले भने ।
उनले दिपायल ऐतिहासिक स्थान भएको, दिपायलमा धेरै क्षेत्रीय कार्यालयहरू भएकाले पनि संरचना बनाउन नपर्ने भएकाले राज्यको कम लगानी हुने र दिपायलको विमानस्थल पनि पक्की भइरहेकाले त्यो नै उपयुक्त हुने तर्क अघि सारे । ‘नौ जिल्लाको पायक पर्ने भएकैले त हिजो पञ्चायतका दिनमा पनि राजधानी दिपालय बनाइएको थियो भने अब किन नहुने ? ', उनले प्रतिप्रश्न गरे ।
हुन त प्रदेश सभामा एमालेले १७ सीट प्रत्यक्षमा जितेको छ भने उसले ८ सीट समानुपातिकमा पाउने सम्भावना छ । २ सीटले बहुमतबाट बञ्चित एमालेले प्रदेशको राजधानी र प्रदेशको नामका बारेमा अरु कुनै दलको समर्थन लिनुपर्ने हुन्छ । यस्तै माओवादी केन्द्रको प्रत्यक्षमा १० र समानुपातिकमा ४ सीट गरी १४ सीट आउने देखिन्छ । बाम गठवन्धनको प्रदेशमा दुई तिहाइ नै पुग्ने देखिन्छ ।
एमाले र माओवादीका नेताहरू प्रदेश राजधानीका बारेमा आ-आफ्नै तर्क दिइरहेका बेला, प्रत्यक्षमा ४ सीट र समानुपातिकमा ८ सीट गरी १२ सीटको सम्भावनामा रहेको कांग्रेसले पनि प्रदेश राजधानीका बारेमा आधिकारिक धारणा बाहिर ल्याएको छैन । तर डडेल्धुराबाट प्रत्यक्षमा जितेका प्रदेश सांसद कर्ण मल्ल भने डडेल्धुरालाई राजधानी बनाउनुपर्ने तर्क गर्छन् । ‘सुदूरपश्चिम अथवा प्रदेश नम्बर ७ का सबै ८ जिल्ला जान आउनका लागि डडेल्धुरा भएरै जाने आउने गर्नुपर्छ त्यसैले सबैभन्दा सेन्टरको जिल्ला डडेल्धुरा हो । यहाँ राजधानी हुनुपर्छ', उनले भने ।
राजधानीका लागि जनसंख्या, सबैको सहज पहुँच, विमानस्थल, प्रदेशका संरचनाका लागि चाहिने अवश्यक भुमि, आर्थिक र व्यापारिक क्षेत्र सम्मको सहज पहँुच जस्ता आधारभूत कुराहरू हुनुपर्छ । डडेल्धुरामा भने विमानस्थल पनि नभएको, प्रदेशका पूर्वाधारका लागि पनि जग्गाको उलब्धतामा समस्या आउने भएकाले त्यसका बारेमा खासै चर्चा भने चुलिन सकेको छैन ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
