कान्तिको बेथिति

महाराजगन्जस्थित कान्ति बाल अस्पतालको आईसीयू वार्ड सञ्चालनमा गम्भीर समस्या देखिएको छ । मुलुकको एक मात्र केन्द्रीय सरकारी बाल अस्पतालमा उपचार सेवा प्रभावित भएपछि थुप्रै बालबालिका यो सेवाबाट वञ्चित भएका छन् । आईसीयू वार्डमा कार्यरत नर्सहरूले एकपछि अर्को गर्दै राजीनामा दिएका कारण सेवा प्रभावित भएको हो । नर्सहरूले राजीनामा दिनुपर्ने अवस्था सिर्जना हुनुमा अस्पताल व्यवस्थापन दोषी छ । कतिपय निजी अस्पतालमा भन्दा आधा कम तलब हुनु, त्यो पनि समयमै नपाउनु, एकजनाले सातजनासम्म बिरामी हेर्नुपर्ने तथा ज्यालादारी र करारमै लामो समय काम गर्नुपर्ने हुनाले नर्सहरूले जागिर छोड्ने क्रम बढेको हो । 

त्यसमाथि अस्ट्रेलिया, बेलायतजस्ता विकसित मुलुकमा समेत नर्सको माग बढ्न थालेपछि थुप्रै नेपाली नर्स त्यसतर्फ आकर्षित हुन थालेका छन् । यस्ता अनेक कारणको मारमा कान्ति बाल अस्पताल परेको छ । यहा“को सेवा दिनहु“ प्रभावित छ । अस्पताल सेवामा बेथिति बढ्दै जा“दा सम्बद्ध निकायहरू उदासीन हुनु चिन्ताको विषय हो ।

स्वास्थ्य सेवा आम सर्वसाधारणको मौलिक हक हो । संविधानले नै त्यस्तो अधिकारको सुनिश्चितता गरेको सन्दर्भमा बालबालिकाको स्वास्थ्यप्रति यो स्तरको असंवेदनशीलता देखिनु लज्जाको विषय हो । अस्पतालमा उपचार गर्न पुगेका बालबालिका सेवा नपाई महँगा निजी अस्पताल र क्लिनिक जानुपर्ने जुन बाध्यता उत्पन्न भएको छ, त्यसको जवाफदेही को हुने ? उपचार खर्च धान्न सक्ने आर्थिक हैसियत भएका अभिभावकका हकमा यसले प्रभाव नपारे पनि त्यस्तो हैसियत नभएको हजारौं मानिस यसबाट प्रभावित छन् । त्यसकारण अस्पताल व्यवस्थापनले कान्तिको उपचार सेवालाई सहज र व्यवस्थित बनाउनेतर्फ गम्भीर हुन आवश्यक छ ।

कान्ति बाल अस्पतालको आईसीयू वार्डमा एक वर्षयता ५२ बेड छन् । त्यसअघि १८ वटा मात्रै बेड भएको उक्त वार्डमा पर्याप्त स्टाफ नर्स नहुँदा आएका बिरामी अन्यत्रै ‘रिफर’ गर्ने गरिएको पाइन्छ । आईसीयू वार्डको समस्या अहिले सार्वजनिक भए पनि कान्तिमा पछिल्लो समयमा बेथिति बढ्दै गएको थियो । गएको भदौमा तत्कालीन स्वास्थ्यमन्त्री गगन थापाले ‘सय दिनमा अस्पताल सुधार्न’ अस्पताल प्रशासनलाई निर्देशन दिएका थिए । अस्पतालको आफ्नै आय यसको सञ्चालनका लागि पर्याप्त नभएकाले मन्त्रालयले एक करोड रकम उपलब्ध गराउने बाचा गरेअनुरूप दियो । त्यसबखतको आर्थिक अभावको जोहो मन्त्रालयले गरिदिए पनि अहिले पुनः कान्ति आर्थिक संकटमा छ । चिकित्सक र कर्मचारीहरूको तलब र सुविधा समयमै उपलब्ध गराउन धौ-धौ परिरहेको स्वयं अस्पताल प्रशासनले बताएको छ ।

आईसीयू वार्डमा नर्स अभाव मात्रै कान्तिको समस्या होइन । समग्रमै अस्पतालको उपचार सेवा प्रभावित भएको देखिन्छ । अस्पताल प्रांगणमै देखिने लथालिंग अवस्थाले धेरै हदसम्म यो उजागर हुन्छ । त्यसमाथि आफ्ना आम्दानी घट्दै जुन तहको आर्थिक संकटमा कान्ति फस्दै गएको छ, त्यसलाई सरकारले गम्भीर रूपमा नलिने हो भने यसको अवस्था अझै रुग्ण हुँदै जाने निश्चित छ । त्यसकारण बालबालिकाको स्वास्थ्यजस्तो संवेदनशील सेवा दिने यो अस्पताल अधोगतिमा जानुको यावत् कारण पहिल्याई त्यसले दिने सेवा सहज, चुस्त र व्यवस्थित बनाउने दायित्व सरकारको हो । तलब सुविधा थोरै हुनु वा समयमै नपाउनु मात्रै समस्या हो वा अरू लापरबाहीका कारण पनि कान्तिको कन्तविजोग भएको हो ? खोजी हुन आवश्यक छ । त्यस्तो खोजी गर्न स्वास्थ्य मन्त्रालयको अग्रसरता जरुरी छ।