कसरी हुँदैछ राष्ट्रिय सभाको निर्वाचन ? कसले गर्छ मतदान ?
सुरेन्द्र काफ्ले
काठमाडौं : सरकारले राष्ट्रिय सभाको निर्वाचन माघ २४ को लागि तोकेको छ । सरकारले निर्वाचन तोकेसँगै मतदाता र उम्मेदवारका विषयमा चर्चा चल्न थालेको छ । राष्ट्रिय सभाका मतदाता को हुन त ? कसले मतदान गर्छन् ? कति मतदाता छन् ? राष्ट्रिय सभाको निर्वाचन हालै सरकारले जारी गरेको अध्यादेशको आधारमा हुन गइरहेको छ ।
यी हुन् मतदाता
सातवटै प्रदेशबाट एक दलित, एक अपाङ्गता भएका व्यक्ति वा अल्पसख्यक, कम्तिमा ३ महिलासहित ८ जनाको दरले ५६ जना राष्ट्रिय सभा सदस्य चुनिनेछन् । १/१ दलित र महिला गरी १४ जनाको बहुमतीय प्रणालीबाट निर्वाचन हुनेछ भने ३ महिला र ३ खुलाको लागि गरी ४२ को निर्वाचन एकल संक्रमणीय प्रणालीको आधारमा गरिँदैछ । सरकारको सिफारिसमा कम्तिमा १ महिलासहित ३ जना राष्ट्रपतिले मनोनित गर्ने व्यवस्था छ ।
सातवटै प्रदेशमा माघ २४ गतेको लागि तोकिएपछि राष्ट्रिय सभाको निर्वाचनमा स्थानीय तह प्रमुख र उपप्रमुख तथा प्रदेश सभा सदस्य मतदाता हुनेछन् । स्थानीय तहका प्रमुख र उपप्रमुखको मतभार १८ तोकिएको छ भने प्रदेश सभा सदस्यको मतभार ४८ छ ।
यति छन् सबै प्रदेशमा मतदाता
राष्ट्रिय सभा निर्वाचनमा ७५३ स्थानीय तहका १५०६ र प्रदेश सभा सदस्य ५५० गरी २०५६ मतदाता हुनेछन् । प्रत्येक प्रदेशको मतसख्या र मतभार फरक फरक हुनेछ । प्रदेश १ का १३७ स्थानीय तहका २७४ र प्रदेश सभा सदस्य ९३ गरी ३६७ मतदाता हुनेछन् । प्रदेश १ मा स्थानीय तहको ४९३२ र प्रदेश सभाको ४४६४ गरी ९३९६ मतभार हुनेछ ।
प्रदेश २ मा १३६ स्थानीय तह छन् । जसमा स्थानिय तहबाट २७२ र प्रदेश सभाबाट १०७ गरी ३७९ मतदाता हुनेछन् । प्रदेश २ मा स्थानिय तहको मतभार ४८९६ छ भने प्रदेश सभा सदस्यको मतभार ५१३६ रहेको छ । प्रदेश २ को कुल मतभार १००३२ हुनेछ । प्रदेश २ मा सबैभन्दा बढी मतभार छ ।
११९ स्थानिय तह रहेको प्रदेश ३ मा ११० प्रदेश सभा सदस्य छन् । यो प्रदेशमा स्थानिय तहको २३८ र प्रदेश सभाको ११० गरी ३४८ मतदाता रहेका छन् । स्थानीय तहमा ४२८४ र प्रदेश सभा सदस्यमा ५२८० गरी ९५६४ मतभार रहेको छ ।
प्रदेश ४ मा ५ स्थानीय तह रहेका छन् । यो प्रदेशमा स्थानीय तहको १७० र प्रदेश सभाको ६० गरी २३० मतदाता रहेका छन् । स्थानिय तहको ३०६० र प्रदेश सभातर्फ २८० गरी ५९४० मतभार रहेको छ ।
प्रदेश ५ मा १०९ स्थानीय तह रहेका छन् । यो प्रदेशमा स्थानीय तहका २१८ र प्रदेश सभाका ८७ गरी ३०५ मतदाता रहेका छन् । जसमा स्थानीय तहको ३९२४ र प्रदेश सभाको ४१७६ गरी ८१०० मतभार हुनेछ ।
प्रदेश ६ मा स्थानीय तहको १५८ र प्रदेश सभा ४० गरी १९८ मतदाता रहेका छन् । प्रदेश ६ मा ७९ स्थानीय तह रहेका छन् । यो प्रदेशमा स्थानीय तहको २८४४ र प्रदेश सभाको १९२० गरी ४७६४ मतभार रहेको छ ।
प्रदेश ७ मा ८ वटा स्थानीय तह रहेका छन् । यो प्रदेशमा स्थानीय तहको १७६ र प्रदेश सभाका ५३ गरी २२९ मतदाता रहेका छन् । प्रदेश ७ मा स्थानीय तहको ३१६ र प्रदेश सभाको २५४४ गरी ५७१२ मतभार रहेको छ ।
स्थानीय तहमा १५०६ मतदाताको २७१०८ मतभार हुन्छ । प्रदेश सभाको ५५० मतदाताको २६४०० मतभार रहेको छ । राष्ट्रिय सभा निर्वाचनको कुल ५३५०८ मतभार हुन्छ ।