आरोहण विकृति रोक्न कडाइ

काठमाडौं : आरोहणमा विकृति बढ्दै गएपछि पर्यटन विभागले सुधारका लागि कडाइ थालेको छ । आरोहण दलका सदस्य, गाइड, कम्पनी र सम्पर्क अधिकृतले जिम्मेवारीअनुरूप काम नगरेका कारण बर्सेनि आरोहणमा बेथिति बढेपछि विभागले कडाइ गरेको हो । आरोहणमा जाने सम्पर्क अधिकृत, आरोहण दल, गाइड र कम्पनीलाई सामान्य ब्रिफिङ दिएर पठाउँदा विकृति बढेको बुझाइ विभागको छ । तर, अब सम्पूर्ण जिम्मेवारी सम्बन्धित व्यक्ति वा संस्थाले नै बाध्यकारी रूपमा बहन गर्नुपर्नेसहित ब्रिफिङ दिन थालेको विभागका महानिर्देशक दिनेश भट्टराईले बताए ।

आरोहण अनुमति लिएपछि गर्न हुने र नहुने भनी सम्पूर्ण विषयमा जानकारी (ब्रिफिङ) दिएर पठाइने चलन छ । भारतीय दम्पत्तीले ६ हजार मिटरबाट फर्केर सगरमाथाको आरोहण गरेको प्रमाणपत्र लिनु, पेम्बादोर्जी शेर्पाले ८ घण्टा १० मिनेटमा सबैभन्दा छोटो समयमा सगरमाथा आरोहण गरेको झूटो सावित हुनुजस्ता गम्भीर त्रुटि आरोहणमा भइसकेको छ ।

‘सम्पर्क अधिकृत आधारशिविर पुग्दैन । तर, कम्पनीको प्रतिवेदनमा सबै पुगेको भन्ने आउँदा कारवाही गर्न समस्या भएका कारण नियन्त्रण गर्न ब्रिफिङ लिन थालेको हुँ’, विभागका महानिर्देशक भट्टराईले भने ।

कानुनी अधिकार र कर्तव्य पूरा नगर्दा आरोहण र गतिविधि गलत हुने भएकाले विश्वभर नकारात्मक सन्देश फैलिएको पनि उनले बताए।‘यस्ता गतिविधि नियन्त्रण नगरेसम्म आरोहण जगतलाई प्रभावकारी बनाउन सकिँदैन । विकृतिको मुख्य कारक नै आरोहण दल र सम्पर्क अधिकृत हो’, उनले भने ।

पर्वतारोहणसम्बन्धी नियमावली २०५९ को दफा ११ ले तोकिएको स्थान (आधार शिविर) नपुग्ने र आरोहण अवधिभर नबस्ने सम्पर्क अधिकृतको काज रद्द गरी सुविधा वञ्चित गराउने व्यवस्था छ । तर, ट्रेकिङ एजेन्सीको प्रतिवेदनमा सबै आधारशिविर पुगेको भन्ने उल्लेख हुने गरेको छ । कम्पनीले वा सम्पर्क अधिकृतले जसले गलत गरे पनि कारवाही गरिने भएको छ । यता नियमावलीको दफा ८ (ग) ले सगरमाथा आरोहीलाई समेत सम्पर्क अधिकृत खटाउने व्यवस्था गरे पनि नियम मिच्दै पाँच जना मात्र खटाउँदा विकृति रोक्न समस्या भएको छ ।

अन्य कर्मचारी आधारशिविर पुग्दैनन् र पुगे पनि अस्वस्थ भएर बस्न नसकेपछि फिर्ता हुने गरेका छन् । कानुनतः ७५ दिनको आरोहण अवधिभर आधारशिविरमै बस्नुपर्ने प्रावधान छ । हाल काज लिएर खटिए पनि आधारशिविर नपुगी काठमाडौं नै बस्ने गरेको पाइएको छ । नियामवलीको दफा ९ ले सम्पर्क अधिकृतको काम, कर्तव्य र अधिकारबारे उल्लेख गरेको छ । तर, यी कानुनी आधारको बेवास्ता गर्दा समस्या हुने गरेको विभागको ठहर छ । ट्रेकिङ एजेन्सीज् एसोसिएसन अफ नेपालका अध्यक्ष नवराज दाहाल भने कम्पनीले गलत गरे कारवाही गरी पर्वतारोहण क्षेत्रको सुधार गर्नुपर्ने बताए ।