काठमाडौं: नेपालमै पहिलो पटक राजधानी उपत्यकामा विद्युतीय वस सञ्चालनमा आउने भएको छ । ललितपुर महानगरपालिकाले यसै वर्षदेखि सार्वजनिक रुपमा चारवटा यात्रुवाहक विद्युतीय बस सञ्चालनमा ल्याउने तयारी थालेको हो ।
इन्धनबाट चल्ने सवारीसाधनबाट निश्किएको धुवाले वायू प्रदूषण बढाएपछि यसको नियन्त्रणका लागि विद्युतीय सवारी साधन सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेको ललितपुरका मेयर चिरिबाबु महर्जनले बताए ।
महर्जनले साझा यातायातसँग सहकार्य गरी ललितपुर महानगरपालिकाले पहिलो पटक चारवटा ठुला विद्युतीय बस सञ्चालन गर्ने जानकारी पनि दिए ।
‘निजी क्षेत्रलाई समेत सहभागिता गराएर बस सञ्चालन गर्छौँ । सुरुमा तत्काल चारवटा बस ल्याइने छ,’ महर्जनले भने । उनका अनुसार निजी कम्पनीहरुलाईसमेत सहभागितका लागि आव्हान गरिसकिएको छ ।
अध्ययनले पछिल्लो समय चीनले विद्युतीय बसहरु उत्पादन बढाएको देखाएको छ । चीनको बिवाइडी कम्पनीले ठुला बसहरु निर्माण गरेका छन् । ९.५ मिटर र १२ मिटर लामो बस निर्माण गरी सार्वजनिक गरेपछि मात्र यी कम्पनीसँग मिलेर बस भित्राउने तयारीमा महानगर जुटेको हो ।
ट्रली बसपछि नेपालमा पहिलो प्रयोग भएकाले नयाँ प्रयोगका लागि पनि बस भित्राएर सञ्चालन गर्ने तयारी भएको हो । यी बसको सुरुको खरिद मुल्य दुईदेखि तीन करोड रुपैयाँसम्म पर्ने छ ।
खरिद महँगो भएपछि सञ्चालन खर्च सस्तो र दीगो हुने भएकाले इन्धनका गाडी भन्दा विद्युतीय गाडी सस्तो हुने कम्पनीहरुको दावी छ । ३८ प्रतिशत वायूप्रदूषण सवारीसाधनकै धुवाँबाट हुने गरेको अध्यनले देखाएको छ ।
चीन, भारत र यूरोपका मुलुकहरुले सन् २०३० भित्र इन्धनबाट चल्ने सवारीसाधनलाई विस्थापित नै गरी सक्ने निर्णय गरे पनि नेपालले पहल नगरेको भन्दै ललितपुरले पहिलो पल्ट प्रयोगमा ल्याउन थालेको महानगरपालिकाका प्रवक्ता राजु महर्जनले बताए ।
यातायात व्यवस्था विभागको तथ्याङक अनुसार नेपालमा हाल इन्धनबाट गुड्ने सवारीसाधनको संख्या ३० लाख नाघेको छ । जसमध्ये १२ लाख उपत्यकाभित्रै गुड्ने गरेका छन् ।
साना धुलो पिएम २.५ भन्दा सानो धुलोका कणको स्रोत सवारीसाधनको धुवानै भएको पाइए पछि नियन्त्रण गर्न वन तथा वातावरण मन्त्री शक्तीबहादुर बस्नेतले विद्युतीय सवारीसाधन सञ्चालनलाई प्राथमिकतामा राखेको बताए ।
‘प्रदूषणको मापदण्ड तोकिए पनि नियमन नभएको पाइएपछि तत्काल कडा कानुन निर्माणको तयारीमा मन्त्रालय जुटेको छ,’ मन्त्री बस्नेतले भने । यसमा धुवा फाल्ने गाडीलाई कारवाही देखि विद्युतीय गाडीको प्रोत्साहन समेत रहने छ ।
हाल काठमाडौंमा भारतकै महेन्द्रा कम्पनीले उत्पादन गरेको ईटुओ, कोरियामा निर्मित किया सोल र बि वाइडी कम्पनीको ई सिक्स मोडलका कार गुड्दै आएको छ । तर ठुलाबस भने सञ्चालन हुन सकेको छैन ।
वन तथा वातावरण मन्त्रालयले यसै महिनादेखि सुरु गरेको वातवरणसम्बन्धी महाअभियानलाई सहयोग गर्न पनि ललितपुर र साझाले विद्युतीय बस ल्याउने भएको हो ।
मेयरलाई पनि विद्युतीय सवारी
यता काठमाडौं महानगरपालिकाकाले मेयरका लागि १ करोड २० लाखमा इन्धनबाट गुड्ने गाडी खरिद गरी सकेको छ । तर ललितपुर महानगरपालिकाले मेयरका लागि आउने आर्थिक वर्षमा विद्युतीय गाडी खरिद गर्ने भएको हो ।
२०७५/०७६ मा बजेट विनियोजननै गरेर विद्युतीय बस खरिद गर्ने प्रवक्ता महर्जनको भनाई छ । बस सञ्चालन गर्न निजी क्षेत्रबाट तीनवटा प्रस्ताव आएको छ ।
बस खरि महँगो भए पनि सञ्चाल गर्न सस्तो वातावरणमैत्री हुने भएकाले राज्यले पनि अनुदानको सुबिधा दिनुपर्ने वातावरणविद् भूषण तुलधारको माग छ ।
सार्वजनिक सवारीमा सरकार सहयोग गर्दै आएको अभ्यास अन्य देशमा पनि भएकाले निजी कम्पनलाई पनि विद्युतीय गाडी सञ्चालनमा प्रोत्साहन गर्नुको विकल्प नभएको तुलधारले बताए ।
सरकारी कार्यालयहरुले कमिसन देखि इन्धनमा घोटला लगायतका लोभमा विद्यूतिय सवारीसाधन खरिदमा चासो नदेखाएको वातावरणविद्हरुको आरोप छ ।
पछिल्लो समय इन्धनबाट चल्ने सवारीसाधनको बिक्री बढेसँगै कम्पनीहरुले उपहार राख्न छाडेका छैनन । तर वायूप्रदुषणको अवस्थालाई ख्याल गरी यी सवारी आयतको दरलाई नियन्त्रण गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
