काठमाडौं : पुराना राजनीतिज्ञ एवं महिला आन्दोलनकी अगुवा सरस्वती राईको ९१ वर्षको उमेरमा निधन भएको छ । १२ वर्षअघिदेखि अल्जाइमर रोगबाट पीडित पूर्वसहायकमन्त्री राईको सोमबार बिहान ललितपुर बागडोलस्थित निवासमा निधन भएको हो ।
‘हाम्रो आमालाई झन्डै १२ वर्षअघि नै अल्जाइमर रोगले छोएको थियो, त्यस बेलादेखि आफन्तलाई बिर्सन थाल्नुभयो’, छोरी नीलिमा श्रेष्ठ राईले अन्नपूर्णसँग भनिन्, ‘पछि लड्नु पनि भयो, पाँच–६ वर्ष त ओच्छ्यानै पर्नुभयो । त्यसपछि उहाँ उठ्न सक्नुभएन ।’
सरस्वतीको बुधबार पशुपति आर्यघाटमा अन्त्येष्टि गरिने भएको छ । सरस्वतीका कान्छा छोरा गणेश थुलुङ झापाको धुलाबारी र प्राध्यापक नाति भारतको सिम्लाबाट आउने भएकाले बुधबार मात्र अन्त्येष्टि गरिने भएको हो । नीलिमाका अनुसार दुई आमामध्ये जेठीतर्फ तीन दाजुभाइ छन्, माइला भाइको निधन भइसकेको छ ।
आसाम लोकरामा १९८४ साल असार ४ गते जन्मिएकी सरस्वती २००० सालतिर सपरिवार नेपाल फर्किएकी थिइन् । उनले आफ्नो कृति ‘सरस्वती राई ः जीवनयात्रा र आफन्तका आँखामा’मा लेखेकी छन्, ‘म हुलाकीले दिएको चिठी बजारमै पढ्न थाल्थें । त्यस बेला सारा बजारेहरू जम्मा हुन आउँथे र मलाई घेर्थे । यस्तो देख्दा मलाई अचम्म लागेर काकालाई सोध्थें– काका किन यसरी यिनीहरूले मलाई घेरेको ? , काका भन्नुहुन्थ्यो– तैंले पढेको देखेर । उनीहरू आइमाईले पढेको अचम्म मानेर हेर्न आएका हुन् ।’
विवाहपछि फेरि भारत बसाइ हुँदा राणा शासनविरुद्धका गतिविधिमा साथ दिएको उनले आफ्नो कृतिमा लेखेकी छन् ।
उनले इलाममा २००८ सालमा कन्या स्कुल सञ्चालनमा मात्र ल्याइनन् त्यहींबाट उनले एसएलसी उत्तीर्ण गरिन् । महिला अधिकार, शिक्षा तथा सामाजिक क्षेत्रमा क्रियाशील रहँदै गर्दा २०११ सालमा उनलाई राजा त्रिभुवन शाहले सल्लाहकारसभामा मनोनीत गरे । २०१४ सालमा सल्लाहकारसभा पुनर्गठन हुँदा राजा महेन्द्र शाहले पनि मनोनीत गरे । विसं २०१९ मा राजसभा सदस्य र २०२२ सालमा उनी पहिलो महिला सदस्यका रूपमा राजसभा स्थायी समितिमा मनोनीत भइन् । गाउँ फर्क राष्ट्रिय अभियानमा पनि जोडिएकी उनी २०३४ सालमा राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य चुनावमा निर्विरोध भइन् भने त्यही साल राष्ट्रिय पञ्चायत विकास समितिको सभापति चुनिइन् । पहिलोपटक २०३५ साल फागुनमा जलस्रोत सहायक मन्त्री बनेकी उनी २०३७ मा राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्यमा मनोनयन भएपछि दोस्रोपटक जलस्रोत सहायक मन्त्री नै बनेकी थिइन् ।
कांग्रेस नेता कुलबहादुर गुरुङले महिला जागरणमा सरस्वतीको ठूलो योगदान रहेको उल्लेख गर्दै भने, ‘सरस्वती राईले इलाममा कन्या स्कुल खोल्न ठूलो मिहिनेत गर्नुभयो । माया गुरुआमा र सरस्वती गुरुआमा दुई जनाले सात सालदेखि लगातार इलाममा ठूलो योगदान गर्नुभयो ।’
नेकपा नेता एवं पूर्वसभामुख सुवास नेम्बाङले आफू सानो छँदादेखि सरस्वतीलाई नजिकबाट चिनेको बताए । ‘सानो छँदादेखि म उहाँलाई नजिकबाट चिन्दछु । एउटै घरपरिवारजस्तो भएर बसेका हौं, मैले फूपू भनेर सम्बोधन गर्थें’, नेता नेम्बाङले भने ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
