आम उपभोक्ताको दृष्टिले नेपाली बजार कति धेरै अविश्वसनीय हुँदै गएको छ भने यहा“ केकेमा ठगी हुन्छ भन्दा पनि केमा ठगी हँुदैन भन्ने प्रश्न उठ्न थालेको छ । हु“दाहु“दा अब हिमाल आरोहणका क्रममा प्रयोग हुने अक्सिजनमा समेत ठगी हुने गरेको खबर आएको छ । उच्च हिमाली क्षेत्रको जोखिमपूर्ण आरोहणका क्रममा आरोहीहरूले अक्सिजनको प्रयोग गर्ने गर्छन् । टोपआउट, पोइक्स, समिट आदि नामका ६ हजारभन्दा बढी सिलिन्डर प्रयोगमा भए पनि आधा त २० वर्ष पुराना छन् ।
एकातिर मनलाग्दी मूल्य तोक्ने प्रवृत्ति हावी छ भने अर्कोतर्फ अक्सिजन गुणस्तरहीन भेटिएको छ । भुक्तभोगी आरोहीहरूले ‘क्याम्प २’ भन्दा माथि यो अक्सिजनले कामै नदिने गुनासो गरे पनि सरकार यो ठगीबारे बेखबर र उदासीन दुवै छ । आरोहीको स्वास्थ्य र जीवनसँगै जोडिएको यो विषयको संवेदनशीलता महसुस गर्दै सरकारले तत्काल यसमाथि गम्भीर अनुगमन थालिहाल्नुपर्छ ।
हिमाल आरोहणमा जाने आरोहीहरू उचाइ चढ्दै गर्दा अनिवार्य रूपमा अक्सिजन प्रयोग गर्ने गर्छन् । उचाइमा ‘लिक्विड अक्सिजन’ को प्रयोग गर्नुपर्छ, तर अक्सिजन कारोबार गर्ने कम्पनीहरूसँगको मिलेमतोमा कतिपय पर्यटन व्यवसायीहरूले ‘लिक्विड अक्सिजन’ को सट्टा मेडिकल अक्सिजन सिलिन्डर प्रयोग गर्ने गरेको भेटिएको छ । हिमालमा प्रयोग हुने लिक्विड अक्सिजनको ड्यु पोइन्ट मोइस्चर माइनस ६० डिग्री हुनुपर्छ । जुन मेडिकलमा भरिएको अक्सिजनमा पाइँदैन । उसै पनि हिमालको बाहिरी तापक्रम चिसो हुन्छ ।
बेरोकतोक गुणस्तरहीन अक्सिजन प्रयोग भइरहेको सन्दर्भले सरकारको कमजोर अनुगमन प्रणालीलाई फेरि एकपटक सतहमा ल्याएको छ । यसखाले प्रवृत्तिका कारण आरोहणको जोखिम बढ्ने मात्रै होइन, आरोहणप्रतिको विश्वसनीयतामै पनि गम्भीर प्रश्न उठ्छ । गुणस्तर नभएको अक्सिजनले ‘क्याम्प २’ भन्दा माथि कामै नदिने दाबी विज्ञहरूले गरिरह“दा यो जोखिमपूर्ण भएको प्रस्ट हुन्छ । त्यसकारण सरकारले गुणस्तरहीन अक्सिजनको मनपरी व्यापारमाथि छानबिन गर्दै त्यसलाई नियन्त्रण गर्न ढिलाइ नगरोस् । हिमाल आरोहण गर्ने पर्यटक एकातिर ठगीको चपेटामा परेका छन् भने अर्कोतर्फ कम गुणस्तरको अक्सिजन प्रयोग गर्नुपरेकाले जोखिमपूर्ण यात्रा गर्न बाध्य छन् ।
यो अवस्थाको अन्त्य जरुरी छ । यसका लागि सरकारले तत्काल आरोहणका क्रममा प्रयोग हुने अक्सिजनको उचित मापदण्ड बनाउनु आवश्यक छ । मापदण्ड पूरा नगरी प्रयोग भएका बीसौं वर्ष पुराना सिलिन्डरको विस्थापन गराइनु आवश्यक छ । अक्सिजनको प्रयोग आधार शिविरभन्दा माथि हुन्छ र यो प्राविधिक विषय पनि हो । यसको अनुगमन प्रणाली केकस्तो हु“दा प्रभावकारी हुन्छ, यसको प्रयोगको मापदण्डसहित नियमनको बाटो सरकारले पहिल्याउन आवश्यक छ । सरकारले आरोहीलाई अक्सिजन लिएर आरोहणमा जान निर्देशन दिने गरेको भए पनि कस्तो अक्सिजन प्रयोग गर्छन् भन्नेतर्फ ध्यान दिएको पाइँदैन । अबका दिनमा सरकारले अक्सिजनको गुणस्तर जो आरोहीको स्वास्थ्यमाथि प्रत्यक्ष सरोकार राख्छ, त्यो विषयलाई पनि अनुगमनको विषय बनाउनु आवश्यक छ । अहिले गुणस्तरहीन अक्सिजन बेचिरहेका व्यवसायीलाई छानबिन गरी कारबाहीको दायरामा ल्याउन पनि उत्तिकै जरुरी छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
