काठमाडौं : सरकारले वायु प्रदूषण घटाउन भदौ १ देखि देशभर महानगरपालिका र उपमहानगरपालिकामा धुवाँ फाल्ने निजी र सार्वजनिक चारपांग्रे सवारीसाधनलाई निषेध गरेको छ । ट्राफिक प्रहरी र यातायात व्यवस्था विभागले यस्ता सवारीसाधनलाई शुक्रबारदेखि सडकमै जफत गरी कारवाही गर्ने जनाइएको छ ।
डिजल र पेट्रोलबाट गुड्ने गाडीले मापदण्डभन्दा बढी धुवाँ फाली प्रदूषण बढाएपछि देशभरका सहरमा शुक्रबारदेखि कडाइ गरेको यातायात व्यवस्था विभागका प्रवक्ता तुल्सीराम अर्यालले जानकारी दिए । उपत्यकाको नागढुंगा, बल्खु, ठूलो भ¥याङ, सल्लाघारी, टेकु र एकान्तकुनामा प्रदूषण मापन गरिँदै आएको उनले बताए । विभागले उपत्यकाबाहिर रहेका भरतपुर, डडेलधुरा, सुर्खेत, विराटनगरलगायत १३ वटा कार्यालयमा प्रदूषण जाँच तीव्र गतिमा थालेको छ ।
सरकारले गत २०७४ फागुन १० मा प्रदूषण मापदण्डभित्र नपर्ने सवारी सञ्चालनमा रोक लगाइने जनाएको थियो । प्रदूषित गाडीलाई २०७५ साल वैशाख १ देखि सडकमा बन्देज लगाउने भनिए पनि प्रदूषण परीक्षण गर्ने मेसिन आपूर्तिमा ढिलाइ भएपछि साउन १ देखि लागू गर्ने मिति तय गरेको थियो । विभागले सवारीसाधन मर्मतसम्भार गरी वातावरणमैत्री स्टिकर लिन एक महिना समय दिएको थियो ।
वायु प्रदूषणको मुख्य कारक सवारीसाधनको प्रदूषण नै रहेको र ३८ प्रतिशत प्रदूषण सवारीसाधनबाट निस्किएको धुवाँ भएको विभिन्न अध्ययनले देखाएका छन् । प्रदूषण नियन्त्रण गर्न सरकारले २०÷२० वटा स्मोक मिटर र ग्यास एनालाइजर मेसिन खरिद गरिसकेको छ । सरकारले प्रदूषण मापदण्ड २०५४ सालमै तोकेको छ । पेट्रोल गाडीका लागि ४.५ प्रतिशत कार्बन मनोअक्साइड र हाइड्रोकार्बन बढीमा हजार पीपीएम (पार्ट पर मिलियन) भन्दा थोरै हुनु पर्छ । डिजेल गाडीको हकमा धुँवाको घनत्व अधिकतम ६५ प्रतिशत एचएसयू (हारट्रिज स्मोक युनिट) हुनु पर्छ ।
सडकको धुलो नियन्त्रण गर्न सम्भव भए पनि सवारीसाधनबाट निस्कने धुलो नियन्त्रण चुनौती बनेको भन्दै सरकारले कडाइका साथ प्रदूषण नियन्त्रण थालेको विभागले जनाएको छ । वातावरणमैत्री सवारीसाधन प्रयोग गर्ने भन्दै सरकार सन् २०३० सम्म पेट्रोलियम पदार्थबाट चल्ने सवारी विस्थापित गर्ने योजनामा छ ।
सवारीसाधनको धुलो खतरनाक
पार्टिकुलेट म्याटर (पीएम) १ र २ दशमलव ५ भन्दा साना आकारका धुलो सवारीसाधनबाट उत्पन्न हुने वातावरण विभागका सूचना अधिकारी शंकरप्रसाद पौडेलले बताए । स्वास्थ्यका दृष्टीले सडकको धुलोभन्दा सवारीसाधनबाट निस्कन धुलो खतरनाक हुने उनको भनाइ छ । स्वास्थ्यकर्मीहरूले यो धुलो नाक र मुखमा नबसी सीधै फोक्सो र रक्तनलीमा पुग्ने भएकाले स्वास्थ्यका दृष्टीले खतरनाक भएको बताउँछन् । रूघाखोकी, फोक्सोमा दाग देखिने, सुन्निने र संक्रमण हुने, आँखा चिलाउने, छालाको एलर्जी हुने, सास फेर्न गाह्रो हुने, छाती भारी हुने र मुटुको रोगसमेत बढाउने स्वास्थ्यकर्मीहरूको भनाइ छ ।
प्रदूषित गाडीलाई दुई हजारसम्म जरिवाना
मर्मतबिना सडकमा गुड्ने प्रदूषित गाडीलाई ५ सयदेखि २ हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना लिएर मर्मतपछि मात्र गुड्न पाउने कानुनी व्यवस्था गरिएको छ । प्रदूषण मापदण्डभित्र रहेर मात्र सवारी गुडाउन विभागले सूचित गरेको छ । प्रदूषण नियन्त्रण गर्ने जिम्मा सवारीधनीको समेत रहेको भन्दै राज्यले नीति बनाएर सहजीकरण गरेकाले अवलम्बन गर्नुपर्ने वन तथा वातावरणमन्त्री शक्तिबहादुर बस्नेतले बताए ।
वायु प्रदूषणमा सडकबाट २५, कृषि क्षेत्रबाट १८, इँटाभट्टाबाट ११, उद्योगबाट ३, पशुपालनबाट ३, घरायसी फोहोरबाट १ र अन्यबाट १ प्रतिशत वायु प्रदूषण हुने अध्ययनहरूले देखाएका छन् । विभागका अनुसार हाल देशमा ३० लाख बढी सवारीसाधन छन्, तीमध्ये १२ लाखभन्दा बढी उपत्यकामा गुड्छन् । सरकारले २०५३ कात्तिक १५ देखि गाडीको प्रदूषण मापन गर्न थाले पनि पूर्ण कार्यान्वयन भएको थिएन ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
