इलाम : अलैंचीका बिरुवा बिक्री नभएपछि नर्सरी व्यवसायी मारमा परेका छन् । इलामका सबै गाउँपालिकामा किसानले प्रशस्त नर्सरी बगान स्थापना गरे पनि अहिले नर्सरीमै झाङ बन्न थालेको रोङ गाउँपालिकाका अध्यक्ष शम्शेर राई बताउँछन् ।
राई आफैंले लगाएको २६ लाख रुपैयाँ बराबरको नर्सरीसमेत बिक्री नभएको सुुनाए । रोङ गाउँपालिकाको सलकपुुर क्षेत्रमा घरैपिच्छे नर्सरी स्थापना गर्ने चलन जस्तै थियो । पछिल्लो समय बिरुवाको माग ह्वात्तै घट्दा धेरैको लगानी डुुबेको सूर्योदय नगरपालिका ११ का नर्सरी सञ्चालक उमेश पौड्यालले बताए ।
इलामको तल्लो भेगमा यसअघि मासिएको अलैंचीखेती किसानकै पहलमा पुुनः सञ्चालन भएसँगै बिरुवाको माग बढेको थियो । इलामबाहेक विभिन्न जिल्लामा बिरुवाको माग यस वर्ष ठप्पजस्तै रहेको अलैंची विकास केन्द्र फिक्कलका बागवानी अधिकृत लक्ष्मीनारायाण शर्मा बताउँछन् ।
करिब ७५ प्रतिशत नष्ट भएको भनिएको बगानको आधा क्षेत्रमा जमिन परिवर्तन गरेर गरिएको अलैंची खेतीबाट किसानले राम्रो आम्दानी गर्न थालेको अलैंची विकास केन्द्र पान्दमका प्रमुुख पदम अधिकारीले जानकारी दिए ।
ढुुसी र भाइरसजन्य रोगका कारण निरन्तर मासिँदै गएको अलैंची बगानका लागि किसान आफैंले पनि नर्सरी बगान स्थापना गरेर धान मकै लगाउने खेतबारीमा अलैंची रोपेपछि उत्पादन क्षेत्र पुुनः बढेको अधिकारीको भनाइ छ ।
इलामका किसानले केही वर्ष अघिदेखि अलैंचीको व्यावसायिक नर्सरी स्थापना गरेर इलामसहित देशका विभिन्न क्षेत्रमा बिरुवा पठाउने गरेका छन् । किसानले वार्षिक दश लाखसम्मको बिरुवा बिक्री गर्ने गरेका थिए ।
पछिल्लो समय किसानले आफूलाई चाहिने नर्सरी आफैं स्थापना गर्न थालेपछि यसपटक अलैंचीको बिरुवा भने बिक्री नभएको अधिकृत शर्माले जानकारी दिए ।
प्राविधिकका अनुुसार बिउबाट उम्रेको अलैंचीमा रोग निरोधक क्षमता बढी हुुने भए पनि पछिल्लो समय किसानले अलैंचीको झाङबाटै अलैंचीको प्रसार गर्ने गरेका कारण बिरुवा बिक्री घटेको हो । बिउबाट रोपेको अलैंचीले ढिलो उत्पादन दिने भएकाले किसानले झाङको बिरुवा रोप्ने गरेको शर्मा बताउँछन् । झाङबाट सारिएको बिरुवामा मूलबोटमा रहेको रोगकीराको समस्या हुुने भए पनि किसानले त्यही विधिलाई बढी अपनाउने गरेको इलाम नगरपालिका–३ का कृषक चन्द्र खत्री बताउँछन् ।
पहिले अलैंची टिपेपछि बगानमा कमै पुुग्ने किसान गोडमेल र मलजलमा खट्न थालेका कारण पनि उत्पादन क्षेत्र र उत्पादन बढेको अधिकृत शर्माले बताए । अलैंची विकास केन्द्रले आर्थिक वर्ष ०७२÷७३ मा ६ लाख, आर्थिक वर्ष ०७३÷७४ मा तीन लाखको हाराहारीमा अलैंचीका बेर्ना निकासी गरे पनि आर्थिक वर्ष ०७४÷७५ मा दुुई लाख बेर्ना निकाल्ने लक्ष्य गरिएकोमा एक लाख ६४ हजारमात्र निकासी गरेको थियो । जसमा गत साल एक लाख तीन हजार छिमेकी जिल्ला पाँचथरमा प्रधानमन्त्री कृषि आधुुनिकीकरण परियोजनाका लागि ४० हजार साबिक जिल्ला कृषि विकास कार्यालय इलाम, १० हजार बाजुुरा, १० हजार चितवन र बाँकी जिल्लाभित्रैका किसानलाई प्रतिगोटा पाँच रुपैयाँमा वितरण गरिएको केन्द्रले जनाएको छ ।
पछिल्ला तीन वर्षमा मूल्यमा आएको भारी गिरावट, अन्य स्थानमै नर्सरी उत्पादन र अलैंचीमा रोग देखा परेकाले केन्द्रले यो वर्षबाट १६ मजदुुर कर्मचारीको दरबन्दी कटौती गरेर १४ मा झारेको जनाएको छ । साबिक जिल्ला कृषि विकास कार्यालय इलामको एक तथ्यांकअनुुसार इलामको एक हजार ६ सय हेक्टरमा खेती हुुँदै आएको छ । इलाममा वार्षिक पाँच सय ७६ टन अलैंची उत्पादन हुुने गरेको छ ।
तस्विर क्याप्सन ः बगानमै झाङ बन्दै गरेको इलाको एक नर्सरी । तोयानाथ भट्टराई
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
