रुकुमपूर्व : जिल्लाको महत्वपूर्ण प्राकृतिक सम्पदा मध्येको एक हो कमलताल । जिल्ला सदरमुकाम रुकुमकोटमा रहेको यो ताल वरपर भौतिक संरचना बन्न थालेपछि तालको सुन्दरतामा असर त परेको छ नै यससँगै क्षेत्रफल समेत साँघुरिँदै जान थालेको छ।
सिस्ने गाउँपलिक–६ मा रहेको यस तालको उत्तरतर्फको खाली भागमा संरचनाहरु बनाउन थालिएको छ । उत्तर–पश्चिमतिर रहेको चौर पनि माँसिदै जान थालेको छ । तालको प्राकृतिक स्वरुपलाई मासेर मानवनिर्मित जस्तो बनाउन लागेकोमा स्थानीयले चिन्तित बनेका छन् । यस बिषयमा स्थानीय सरकार र अन्य सरोकाराला निकायले खासै चासो नदिएको स्थानीयको गुनासो छ ।
तालको पूर्वी भागतिर रहेको रुक्मिनी माविको छेउमा रहेको सामुदायिक वन क्षेत्रमा सभा हल, पहुना घर र गाउँपालिका कार्यालय बनाउन काम भइरहेको छ । यी संरचना बन्दा ताललाई पर्न असरबारे ख्याल गरिएको छैन् ।
तालकै छेउमा बन्न लागेको अर्को संरचना हो, सार्वजनिक शौचालय र टिकट घर करिब ७ सय वर्गमिटरमा बन्न लागेको यस संरचनाका कारण तालछेउको सुन्दर चौर मासिएको छ ।
‘हामीले तालको छेउमा यो संरचना नबनाउन भनेर रोक्न खोज्यौं तर हाम्रो कुरा सुनुवाई भएन ।’ नाम भन्न नचाहने स्थानीय युवा भन्छन्, ‘हामी सानो छदाँ देखेको ताल र अहिलेको तालमा धेरै भिन्नता छ । तालको प्राकुतिक बनोट नै हराउने डर भयो ।’
कमल ताल जिल्लाकै ठूलो हो । यो मध्यपहाडी लोकमार्गको छेवैमा पर्छ । पहिले लोकमार्गबाटै देख्न सकिने भएपनि अहिले भने लोकमार्ग छेउमा अग्लो पर्खाल लगाएका कारण ताल हेर्न सडकबाट हिड्नै पर्ने हुन्छ । ताल वरिपरि रहेका वर–पिपलका रुख पनि मासिँदै जान थालेका छन् । तालको उत्तरतिर सिमेन्टको पर्खाल लगाइएकाले तालको प्राकृतिक स्वरुप ह्रास भएको छ ।
तालमा जम्मा हुने पानी त्यहीँ भित्र र वरिपरिको जंगलबाट आउने भएकाले भौतिक संरचना बनाइँदा भविष्यमा ताल सुक्न सक्ने खतरा रहेको स्थानीय बताउछन् ।
तालको प्राकृतिक स्वरुप नबिग्रने गरी संरचना निर्माण गरिरहेको सिस्ने गाउँपालिकाले दाबी गरेको छ । ‘केही नबनाई नहुने संरचनाहरु ताल छेउमा बनाउन लागिएको हो।’ गाउँपालिका अध्यक्ष कुमारी बरालले संरचना निर्माणले तालको संरक्षणमा मद्दत पुग्ने बताउछिन् । ‘तालको प्राकृतिक सुन्दरतालाई असर नपर्ने गरी बरु थप व्यवस्थित गर्नका लागि यी संरचना बनाइँदै छ ।’ बरालले भनिन् ।
ताललाई प्राकृतिक सम्पदाकारुपमा थप विकास र प्रचारप्रसार गर्न स्थानीय सरकार लागि परेको अध्यक्ष बरालको दावी छ ।
‘बाउन्न पोखरी, त्रिपन्न टाकुरी’ को उपमाले चिनिएको रुकुमकोट उपत्यकाको पूर्वतर्फ रहेको यो तालमा दुर्लभ कमलको विरुमा पाइन्छ । तालमा रहेको कमलको जरा निकालेर स्थानीय सरकारले आम्दनी पनि गरिहेको छ । ताल संरक्षणका लागि सरोकारवाला निकायले समयमै ध्यान निदिए मासिने खतरा देखिन्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
