फेवातालमा विपत् व्यवस्थापन सैन्य अभ्यास : तालमा डुबेका ३ को उद्धार

पोखरा : फेवातालमा शुक्रबार दिउँसो दुई डुंगा एक्कासी डुबे। डुंगापल्टेसँगै तालमा डुबेका २० जना एक्कासी गुहार गुहार भन्दै कराउन थाले। तीन मोटरबोट उद्धार गर्न घट्नास्थल पुगे। १७ जनाको तत्कालै उद्धार भयो।

 
डुबेका तीन भेटिएनन्। गोताखोरको प्रयोग गरी तालमा हराएका तीन जनाको खोजी भयो। तालमाको पिधबाटै तीन जनालाई उद्धार गरियो। तत्कालै दुई सैनिक हेलीकप्टर तालमाथी देखा परे। एउटा हेलीकप्टरले डोरीबाट बास्केटसहित उद्धारकर्मी तालमै झायो। एक जनालाई त्यसै बकेटमा राखेर उद्धार गरियो। 

बाँकी दुई घाइतेलाई लिन अर्को हेलीकप्टर तालमाथी डोरीसहित आइपुग्यो।  डोरीकामा झुन्डिएर उद्धारमा खटिएका नेपाली सेनाका ४ उद्धारकर्मी तालमा झरे। उद्धारमा खटिएका नेपाली सेनाका उद्धारकर्मीले कुशलता पूर्वक डोरीमा घाइतेलाई समेत आफूसँगै राखेर सुरक्षित रुपमा हेलिकप्टरमा झुन्डिएर फेवातालबाट करिब ५ किलोमिटर परको पोखरा विमानस्थलमा झार्यो। 

विमानस्थलमा एम्बुलेन्स पुगी सकेका थिए। उद्धार गरिएका घाइतेलाई एम्बुलेन्समा राखेर उपचरका लागि अस्पताल लगियो। यो दृश्य नियाली राखेका स्थानीय भने तालमा के भएको रहेछ भन्दै चकित परे।  नेपाली सेना र अमेरिकी सेनाको संयुक्त आयोजनामा पोखरामा ६ दिनदेखि चली रहेको विपत व्यवस्थापन सम्बन्धी सैन्य अभ्यास तथा तालिमका लागि नेपाली सेनाले बिपत पर्दा हुने जोखिमका बेला गर्ने उद्धार कौशलको तालिम लिइरहेका थिए।

पोखराको मौजा केन्द्र बिन्दु भएर ७.८ रेक्टर स्केलको भूकम्प आएको स्क्रिप्ट तयार गरेपछि हुने बिपतलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने भन्ने बिषयमा केन्द्रित भएर शुक्रवार फेवातालमा अभ्यास भएको थियो। भूकम्प गएपछि जाने पहिरो, बाढी, घर भत्कदा हुने मानवीय क्षति, घाइतेको उद्धारको चुनौतीलाई मध्यनजर गर्दै अभ्यास भएको हो।

सैन्य अभ्यासमा अमेरिका, नेपालसहित श्रीलंका, माल्दिभ्स, इण्डोनेसिया, बंगलादेश, क्यानडासहति ६ देशको सहभागिता रहे पनि तालमा भएको उद्धार अभ्यास भने नेपाली सेनाको मात्र सहभगीता रहेको थियो। विदेशी सैनिकले भने उद्धार अघि कसरी उद्धार गर्ने भन्ने रणनीति बनाउन नेपाली सेनासंगै सहभागी भएको बताइएको छ। उद्धारका अभ्यासको अवलोकन र उद्धारपछि उद्धारका क्रममा भएको अभ्यासका बारेमा छलफलमा पनि विदेशी सैनिकको सहभागीता रहने गरेको बताइएको छ। 

‘डिजास्टर रेस्पोन्स एक्सरसाईज एण्ड एक्सचेन्ज’ (डिआरईई) नामाकरण दिइएको सैन्य अभ्यास नेपाली सेना र अमेरिकी सेनाको एसिया प्यासेफिक कमाण्डले संयुक्त रुपमा आयोजना गरेका हुन्। 

नेपालको तर्फबाट नेपाली सेना, सशस्त्र प्रहरी बल, नेपाल प्रहरी, नेपाल रेडक्रस, स्थानीय विपत् व्यवस्थापन समिति, नेपाल टेलिकम, विमानस्थलका कर्मचारी र स्थानीय निकायका प्रतिनिधिको समेत सहभागिता छ। जेठ १२ सम्म चल्ने अभ्यासमा करिब २ स २० जना सहभागी रहेको नेपाली सेनाको विपत् नियन्त्रण निर्देशनालयका सहायक रथी जीतबहादुर गुरुङले पत्रकार सम्मेलनमा जानकारी दिए। 

पोखराको पाताले छाँगो, फेवाताल, चमेरे गुफा, पोखरा स्वास्थ्या विज्ञान प्रतिष्ठान, मनिपाल शिक्षण अस्पताल र गण्डकी मेडिकल कलेज, पोखरा विमानस्थल लगायतका ठाउँमा प्रयोगात्मक अभ्यास हुने रथी गुरुङले जानकारी दिए। 

संयुक्त सैन्य अभ्यासबाट विपत व्यपस्थापन सम्बन्धी विभिन्न देशका घरेलु अनुभव र ज्ञानआदान–प्रदान हुने र त्यसबाट भविष्यमा आउन सक्ने सम्भावित विपत्लाई कम गर्न सहयोग पुग्ने विश्वास गरिएको छ। नेपाली सेना र अमेरिकी सेनाको प्यासेफिक कमाण्डले सन् २०११, १३, १५ र १८ मा काठमाडौंमा यस्तो खाले अभ्यास गरेका थिए।