नयाँ दिल्ली : भारतका विभिन्न जेलमा ६१२ नेपालीले कैदी जीवन बिताइरहेका छन् । भारतीय राष्ट्रिय अपराध तथ्यांक शाखा (नेशनल क्राइम रेकर्डस् ब्यूरो–एनसीआरबी)ले जारी गरेको एक तथ्यांकले यो संख्या सार्वजानिक गरेको हो ।
भारतमा हाल रहेको १ हजार ४१२ जेलमा रहेका कुल ६ हजार ३७० विदेशी कैदीको सूचीमा नेपाल दोस्रो स्थानमा रहेको छ । पहिलो स्थानमा बंगलादेश छ । जेलमा ३ हजार ७७० कैदी बंगलादेशका नागरिक रहेका छन् ।
एनसीआरबीले प्रकाशित गरेको ‘प्रिजन स्टाटिक्स२०१६’ वार्षिक प्रतिवेदनमा भारतका १ हजार ४१२ जेलमा कुल ६हजार ३७० विदेशी कैदी रहेकामध्ये ६१२ नेपाली रहेको उल्लेख छ । तीमध्ये दोषी प्रमाणित भएका २११ र मुद्दा विचाराधीन रहेका ४०१ नेपाली रहेका छन् । दोषी र विचाराधीन कैदी क्रमशः ८.९ र १२.३ प्रतिशत रहेको छ । कुल कैदीको ९.६ प्रतिशत नेपाली रहेका छन् ।
एनसीआरबीले नागरिकताको आधारमा फरेन नेशनल क्याटोगरीअन्तर्गत यो तथ्यांक संकलन गरेको हो । जेलको संख्या प्रकार, कैदी संख्या, जेल क्षमता, क्षमताभन्दा बढीको भार, दोषी प्रमाणित, विचाराधीन, नजरबन्द, मृत्यु भएका कैदी, विदेशी नागरिक लगायतका शीर्षकमा अध्ययनपछि यो तथ्यांक सार्वजानिक गरेको हो ।
विदेशी कैदीको समस्याबारे सर्वेक्षण गरिँदै
विविध अपराधमा भारतीय जेलमा रहेका विदेशी कैदीको समस्याबारे एकेडेमी अफ प्रिजन्स एण्ड करेक्सनलल एडमिनिस्ट्रेसन (एपीसीए)ले सर्वेक्षण गर्ने भएको छ । यो सर्वे ६ महिनाभित्र सक्ने लक्ष्य रहेको छ । भारतीय जेलमा अमेरिका, बेलायत, अस्ट्रेलिया, दक्षिण अफ्रिका, बंगलादेश, नेपाल, म्यान्मालगायतका मुलुकका कैदी रहेका छन् । यी मुलुकले आ–आफ्ना दूतावासमार्फत कैदीहरूको सहुलियत दिनका लागि सुझाव पनि बुझाएको भारतीय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । दूतावासहरूको मागका कारण एपीसीएले सर्वेक्षण गर्न लागेको हो । दिल्लीस्थित बेलायती उच्चायोगमा भएको एक बैठकपछि यो सर्वेक्षणबारे निर्णय गरिएको हो ।
बेखबर नेपाली दूतावास
यो तथ्यांकबारे भारतमा रहेको नेपाली दूतावास बेखबर छ । नेपाली दूतावासका उच्च अधिकारीसँग सम्पर्क गर्दा आफूहरूसमक्ष जानकारी नआएको बताए । यो खबर तयार पारुन्जेल दूतावासले विदेश मन्त्रालयमा तथ्यांक उपलब्ध गराउन कुरा गरेको दूतावासका एक अधिकारीले भने । बरु नेपाली दूतावासले आफैंले भारतका जेलहरूमा रहेका नेपाली कैदीको तथ्यांक संकलन गरिरहेको उनले जानकारी गराए । पहिलो चरणको तथ्यांक संकलन गर्ने भनेर झण्डै तथ्यांक संकलनको पहल गर्ने जानकारी दूतावासले झण्डै डेढ वर्षअघि गराए पनि अहिलेसम्म त्यसमा खासै प्रगति भएको छैन । ‘हामीसँग त्यस्तो खासै कुनै तथ्यांक संकलन भएको छैन’, दूतावासका एक अधिकारीले भने । विदेशी उच्चायोगले बैठक गरेर आफ्ना कैदी नागरिकका लागि बलियो पैरवी गरेका बेला दूतावासले भने उपलब्धिमूलक तत्परता नदेखाएको गुनासो भारतमा रहेका प्रवासी नेपालीहरूले गर्दै आएका छन् ।
भारतको केरल, कर्णाटक,महाराष्ट्र, पञ्जाब, राजस्थान, तमिलनाडु, चण्डीगढका जेलमा रहेका नेपालीले कष्टकर कैदी जीवन बिताइरहेको समाचार सार्वजानिक भइरहे पनि नेपाल सरकारले पहल नगरेको गुनासो भारतका नेपाली समुदायले गरिरहेका छन् । उनीहरुले भारत भ्रमणमा आएका नेपालका मन्त्रीहरू र राजनीतिक दलका नेताहरूलाई भेटेर निम्न आर्थिक अवस्थाका अधिकांश नेपालीले बिनाअपराध पनि लामो समयदेखि कष्टकर कैदी जीवनयापन गरिरहेको भन्दै उनीहरूको रिहाइका लागि पहल गर्न पटक पटक आग्रह समेत गरिरहेका छन् । सम्बन्धित अधिकारीसँगको कुराकानीबाट दूतावास भने यो विषयमा जानकार देखिएन ।
एनसीआरबीले २०१७ अप्रिलदेखि अगस्त २०१८ सम्म डिसेम्बरसम्मको अध्ययनपछि यो तथ्यांक सार्वजानिक गरेको हो । सन् १९९५ देखि प्रकाशन गर्दै आएको एनसीआरबीको यो २२ औं संस्करण हो । यसअघि लिंग र उमेरका लगायतको आधारमा तथ्यांक सार्वजानिक गर्दै आएको थियो । यसपटक विदेशी राष्ट्रियता शीर्षक नै राखेर तथ्यांक जारी गरेको छ । २०१४ मा पनि विभिन्न देशका नागरिकको छुट्टाछुट्टै सूची सार्वजनिक गरेको थियो ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
