सुत्केरीको चुलो बलेन
राजविराज : आधा भाग भत्किएको घरको भुइँमा पुरानो रातो सारी बिछ्याइएको छ । काखमा १९ दिनकी शिशु राखेर बसेकी सुत्केरी मनोरमा देवको मुहार मलिन छ । डेरा भाडा तिर्न नसकेर निकालिएपछि विष्णुपुर गाउँपालिका–६ स्थित आमाकहाँ आ श्रय लिएकी उनी हालै अस्पतालबाट फर्किएकी हुन् ।
सुत्केरी भएको एक सातामा रक्तस्राव हुन थालेपछि उनलाई गजेन्द्रनारायण सिंह अस्पताल राजविराजमा भर्ना गरिएको थियो । उनले अस्पतालबाट फर्किंदा डाक्टरले लेखिदिएको पुर्जा ल्याइन् । त्यसमा भिटामिन लेखिएको छ ।
नवजात शिशु कुपोषित छिन् । उपचार कसरी गर्ने भनेर उनलाई चिन्ता छ । न औषधि किन्ने पैसा छ न त गाँसको व्यवस्था गर्ने उपाय । आँगनमा बनाएको माटाको चुलोे वर्षाले पगालेर विरूप बनाइदिएको छ । ‘चुलो नबलेको तीन दिन भयो’, उनले भनिन्, ‘औषधि कहाँबाट किन्नु ? ’
छेउमा रहेको खाली खाटमा पाँच वर्षकी जेठी छोरी भोकै सुतेकी थिइन् । चार वर्षकी माइली छोरी घर अगाडि घाममा बुवालाई पर्खिंदै थिइन् । उनीहरूले विद्यालय देख्न पाएका छैनन् । उनीहरूका बुवा राधेश्याम साहुलाई तिर्नुपर्ने किस्ताको सय रुपैयाँ जम्मा पारेर घरबाहिर निस्किएका रहेछन् ।
‘बिक्री गर्न साहुबाट ल्याएको ३ सयको तरकारी पनि अस्पतालमा उपचाररत रहँदा कुहियो’, मनोरमाले भनिन्, ‘साहुले अर्को पटक उधारो नदिने भनेर धम्क्याएपछि नानीका बुवा तत्काल १ सय रुपैयाँ तिर्न गएका हुन् । तर, बजारबाट खानेकुरा ल्याउँछन् भनेर छोरीहरू आस गरिरहेका छन् ।’
राधेश्याम बजार गएको चार घण्टामा पनि आएका थिएनन् । ‘सायद खाली हात के घर फर्किनु भनेर नआएका होलान्’, उनले आफैंलाई सान्तवना दिइन् ।
राधेश्यामले राजविराजकै साहुबाट २–३ सय रुपैयाँको तरकारी किनेर बेच्दै आएका थिए । कोभिड–१९ रोकथामका लागि लकडाउन भएपछि उनले राम्रोसँग तरकारी बेच्न पाएका छैनन् । श्रीमती सुत्केरी र बिरामी भएपछि अस्पताल कुर्नुपर्दा साहुबाट ल्याएको तरकारी खान नमिल्ने भयो । त्यसकै पैसा तिर्नुपर्ने भएको छ ।
अस्पतालले अल्ट्रासाउन्ड गर्न पहिला पैसा दिन भन्यो । उनीहरूले पैसा तिर्न नसक्दा एक दयालुले बिल काटिदिए । एक चिकित्सकले ३ सय रुपैयाँमा अल्ट्रासाउन्ड गरिदिए । ‘यस्ता बिरामी धेरै आउँछन् तर गर्भवती, सुत्केरीको उपचारका लागि ४–५ सय रुपैयाँसमेत नभएर तड्पिएको देख्दा मन रुन्छ’, नर्स सुनिता यादवले भनिन् । बिरामीमा मानसिक समस्यासमेत देखिएको उनले सुनाइन् ।
सप्तरीको विषहरिया गाउँबाट थातथलो उठेपछि राधेश्यामले राजविराजको थानगाछीमा डेरा लिई दोबाटोमा तरकारी बेच्न थाले । गरिबीमाथि लकडाउनले काम गर्न नपाएपछि उनीहरूलाई दैनिक छाक टार्न मुस्किल छ । सुत्केरी भएलगत्तै श्रीमती बिरामी पर्दा झनै पीडा थपिएको छ ।
डेरा भाडा तिर्न नसक्दा निकालिएपछि उनी सासूआमा मञ्जुदेवीसँग बस्न थालेका छन् । वृद्धा मञ्जुदेवीकी एक्लो सन्तान भएकीले मनोरमाको सिंगो परिवारले आ श्रय त पायो तर खानेकुरा छैन । पाँच धुर जग्गामा बनेको मञ्जुदेवीको घरको एउटा कोठा भत्किएर बस्नै नहुने छ । अर्को पानी चुहिने कोठामै उनीहरू सुत्ने गरेका छन् ।