गुलरिया : ६२ वर्षीया डल्ली रावत मंगलबार साथीहरूसँग निउरो टिप्न बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जभित्रको संवेदनशील क्षेत्र बघौरा फाँटामा गएकी थिइन् । ठाकुरबाबा नगरपालिका–७ मोहनपुरकी रावतलाई पाटे बाघले आक्रमण गर्यो । साथीहरूले नेपाली सेनालाई खबर गरेपछि तत्काल खोजी गर्दा बाघले खाएको अवस्थामा उनको शव भेटियो ।
मधुवन नगरपालिका–३ भग्रैयास्थित खाता सामुदायिक वनमा एक साताअघि घाँस काट्न गएकी २७ वर्षीया रिना सुनारलाई पनि बाघले लग्यो । गेरुवा गाउँपालिका–६ बाँझपुरस्थित गेरुवा कर्णाली नदीको टापुमा राजापुर–१० कालावन्जरका ६५ वर्षीय लालबहादुर थारूलाई पनि बाघले मा¥यो । थारू भैंसी चराउन त्यहाँ गएका थिए ।
बर्दियामा बाघको आक्रमण रोकिएको छैन । यी घटनाले जंगल क्षेत्रमा पुगेका स्थानीयलाई बाघले आक्रमण गरेको देखाउँछन् । घाँस, दाउरा गर्न, भैंसी, बाख्रा चराउन जाने क्रममा अधिकांश आक्रमणमा परेको देखिन्छ । राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोष बर्दिया संरक्षण कार्यक्रमका अधिकृत रविन कडरियाले साढे २ वर्ष अवधिमा बर्दिया–बाँके कम्प्लेक्समा बाघको आक्रमणबाट १८ जनाको मृत्यु भएको बताए । बर्दिया निकुञ्ज क्षेत्रमा ९, वन क्षेत्रमा ७ र बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जमा २ जनाले ज्यान गुमाएका हुन् । यस वर्ष बर्दियामा ९ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । कडरियाका अनुसार ज्यान गुमाउनेमा खाता जैविक मार्गमा ५ र निकुञ्ज क्षेत्रमा ४ जना छन् ।
निकुञ्जले ९ सय ६८ र मध्यवर्ती क्षेत्रले ५ सय ७ वर्गकिमि क्षेत्रफल ओगटेका छन् । कडरियाका अनुसार बर्दियामा रहेका ८७ वटा पाटेबाघमध्ये ४ वटा खाता जैविक मार्ग र ६ वटा राजमार्गको आम्वासा–कर्णाली क्षेत्रमा छन् । बाँकी अन्यत्र छरिएका छन् । निकुञ्ज क्षेत्रमा बाघको आहारा प्रशस्त भए पनि खाता जैविकमार्ग क्षेत्रमा अभाव देखिएको छ ।
‘हामीले बाघ नियन्त्रण गर्न निरन्तर प्रयास गरेका छौं । हालसम्म गोला र खातामा गरी २ वटा बाघ नियन्त्रणमा लिएका छौं’, उनले भने । संवेदनशील क्षेत्रमा आवागमन रोक्न सूचना गरिए पनि जाने क्रम नरोकिँदा दुर्घटना बढेको उनको भनाइ छ ।
बाघले कात्तिकमा एक सातामै तीन जनाको ज्यान लिएको थियो । खाता जैविक मार्गमा पर्ने सम्झना सामुदायिक वनमा कात्तिक ५ गते बाघले आक्रमण गर्दा मधुवन–३ की २९ वर्षीया गंगा खत्रीको मृत्यु भएको थियो । त्यसको एक सातामै सोही ठाउँका २९ वर्षीय रमेश थारू र २६ वर्षीय दिनेश थारूको ज्यान गयो । उनीहरू खाता जैविकमार्ग धनौरा क्षेत्रमा रहेको बेलझुन्डी सामुदायिक वनमा बाघको आक्रमणमा परेका थिए ।
विज्ञ टोली बर्दियामा
आक्रामक बाघ पहिचान गरी नियन्त्रणका लागि चितवनबाट विज्ञसहितको टोली संवेदनशील क्षेत्रमा परिचालन गरिएको छ । बाघ पहिचान गर्न १३ स्थानमा अटोमेटिक क्यामेरा जडान गरिएको डिभिजन वन कार्यालय बर्दियाका प्रमुख महेन्द्र वाग्लेले बताए । तीनवटा हात्तीसहित विज्ञ प्राविधिक २५ जनाको टोली खाता क्षेत्रमा परिचालन गरिएको छ ।
जैविकमार्ग सीमावर्ती क्षेत्र भएकाले पनि बाघ पहिचान गर्न कठिनाइ परेको छ । खाता क्षेत्रमा रहेका बाघको वासस्थान सीमापारि छ । जसकारण पनि अध्ययन अनुसन्धानमा समस्या पर्छ । अहिलेको अवस्थामा जंगल पस्न नहुने उनले बताए ।
सामुदायिक वन उपभोक्ता राष्ट्रिय महासंघका केन्द्रीय सदस्य मोहम्मद कर खानले सरकार बाघ नियन्त्रण प्रक्रियामा असफल भएको बताए । बाघ संरक्षणका विज्ञले सुरुवाती अवस्थामा ध्यान नदिएकाले समस्या आएको उनको भनाइ छ । बजार, विद्यालयलगायत घरायसी कामकाजमा बाहिर निस्कनै स्थानीयलाई सकस भइरहेको उनले बताए ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
