भियतनामी नेतृत्वले कोभिड–१९ विरुद्ध लड्नका लागि तत्काल निर्णय गर्यो र युद्धस्तरमा काम सुरु गर्यो। पहिलो घटना पत्ता लाग्नेबित्तिकै सरकारले कोभिडलाई एक ठुलो खतराका रूपमा मान्यता दियो। विश्व स्वास्थ्य संगठन सिफारिसहरू विशेष ध्यान दिई सावधानीपूर्वक कदम चालेको थियो। यो प्रकोपलाई अन्तर्राष्ट्रिय सरोकारको सार्वजनिक स्वास्थ्य आपतकालको रूपमा मान्यता दिएको थियो। विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोभिडलाई विश्वव्यापी महामारी घोषणा गरेको एक महिनाभन्दा अघिदेखि नै उक्त निर्णय गरी लागू गरिएको थियो।
भियतनामले कोभिड नियन्त्रणका लागि राष्ट्रिय स्टेयरिङ कमिटी तुरुन्तै स्थापित भयो र बहुक्षेत्रीय प्रतिक्रिया योजना विकसित गर्यो। धेरै देश स्वास्थ्य र आर्थिक छनोटका बारेमा छलफल गरिरहेका थिए, भियतनाम सरकारले आर्थिक वृद्धिको तुलनामा स्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिन एउटा स्पष्ट निर्णय गर्यो, ‘महामारीलाई शत्रुको रूपमा लड्ने।’ उच्चस्तरीय नेतृत्वको प्रतिवद्धताले स्वास्थ्य मन्त्रालय र अन्य सम्बन्धित मन्त्रालयलाई कोभिड प्रतिक्रियाका लागि अभूतपूर्व उपायहरू कार्यान्वयन गर्न बाटो प्रशस्त बनायो।
कोरोना भाइरस संकटको जोखिममा एसियाका विकासोन्मुख देशहरू छन्। हालको अवस्था चिन्ताजनक छ किनकि फैलिरहेको संक्रमणका अस्पष्ट स्रोतहरू र भाइरसको बहुविधाबारे पूर्ण विज्ञ हुन सकेका छैनौं।
भियतनाममा प्रवेश गर्ने नाकाहरू कडाइका साथ नियन्त्रण गरिएको थियो। शंकास्पद मानिस र विषयहरूलाई तुरुन्त क्वारेन्टाइनमा राख्ने व्यवस्था गरियो। भियतनाम उच्च जोखिम क्षेत्रबाट यात्री उडान रोक्न र अन्तर्राष्ट्रिय यात्रुलाई क्वारेन्टाइन गर्ने पहिलो देशमध्ये एक हो। जनवरीदेखि सरकारले चीनबाट आएका सबै व्यक्तिलाई स्वास्थ्य घोषणा पेश गर्न र १५ दिनसम्म सरकारद्वारा नियन्त्रित सुविधाहरूमा अलग्गै बस्न आवश्यक प्रबन्ध मिलाएको थियो। यी आवश्यकता बिस्तारै रिपब्लिक कोरिया, संयुक्त राज्य अमेरिका र युरोपेली युनियनसम्वद्ध देशहरूबाट आएकामा लागू गरियो। देशलाई थप तयारीका लागि समय दिइयो। महामारी नियन्त्रण टोलीहरूले लक्षित परीक्षण र आक्रामक ट्रेसिङ गरेका थिए।
भियतनाममा पुष्टि भएका कोभिड बिरामीहरू पहिलो तहका मानिन्छन्। तिनको स्वास्थ्य सुविधामा पृथक उपचारको व्यवस्था गरिएको छ। परिवारका सदस्यहरूमा संक्रमण रोक्न संक्रमण पुष्टि भएका व्यक्तिहरूको घरमा छुट्टै अनुमति छैन। हाल अस्पताल र स्वास्थ्य केन्द्रहरूले न त अत्यधिक मागको सामना गरिरहेका छन् न आपूर्ति अभावका कारण सबै कोभिड १९ बिरामीका लागि पर्याप्त स्रोतहरू उपलब्ध छन्। टियर दुई पुष्टि भएका केसहरूका नजिक सम्पर्क हुनेका लागि हो, जसले परीक्षण र सरकारले सञ्चालन गर्ने क्वारेन्टाइन गर्नुपर्छ। टियर तीनमा ती व्यक्तिले टायर दुई केससँग नजिकको सम्बन्ध राखेका थिए। तिनीहरूले घरमा स्व–पृथक गर्नुपर्छ। चौथो तहमा सम्पूर्ण समुदायलाई अलग गर्नु समावेश छ। स्थानीय अधिकारीहरूले दुईवटा गाउँहरू, एउटा कम्युन र अस्पताललाई छुट्याए।
गतवर्ष भियतनामको लक्षित परीक्षण, आक्रामक सम्पर्क ट्रेसिङ र बहुस्तरीय अलगाव प्रणालीले कोभिडलाई नियन्त्रणमा राख्न यसको सफलतामा ठुलो योगदान पुर्यायो। त्यहाँका जनता निजी सुरक्षात्मक उपायहरूसँग राम्रोसँग सूचित छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनतालाई सकारात्मक केस र सम्भावित जोखिमहरूको बारेमा अवगत गराउँछ। यसका वेबसाइटहरूमा रोग निवारणका लागि दिशानिर्देशहरू प्रदान गरेको छ। सरकारद्वारा सञ्चालित मिडिया अभियान, एक भाइरल संगीत भिडियोसहित, व्यक्तिगत सुरक्षा व्यवहारलाई बढावा दिइएको छ जबकि सार्वजनिक र निजी टेलिकम कम्पनीहरूले सामूहिक रूपमा मोबाइल फोन प्रयोगकर्ताहरूलाई कोभिड १९ रोकथाममा अर्ब सन्देश पठाएको छ।
सावधानीका उपायसहित सार्वजनिक अनुपालन, सामाजिक दूरीसहित अपनाइएको थियो र हाल पनि छ। सार्वजनिक स्थानहरूमा अनुहारमा मास्क लगाउनु अनिवार्य छ। रक्सीमा आधारित सेनिटाइजरहरू व्यापक रूपमा उपलब्ध छन्। धार्मिक साइटहरू र स्कूलहरू बन्द गरिएको छ। निजीक्षेत्र बढेको छ। कारखानाले स्वास्थ्य केन्द्रलाई व्यक्तिगत संरक्षण उपकरण र भेन्टिलेटरको अभाव हुनबाट जोगाउँदै चिकित्सा आपूर्ति निर्माणमा ध्यान केन्द्रित गरेको छ। परोपकारीहरूले आर्थिक मन्दीबीच कमजोर मानिसलाई खुवाउन ‘चावल एटीएम’ स्थापना गरेका छन्।
महामारीविरुद्ध तत्परताको इतिहास
भियतनामको सापेक्ष सफलता महामारीको तयारीमा लगातार प्रयासहरूको परिणाम हो। सन् २००३ मा सार्सको प्रकोपपछि भियतनामले विश्व बैंकको समर्थनसहित उदाउँदो संक्रामक रोग नियन्त्रणका लागि आफ्नो राष्ट्रिय क्षमता सुदृढ पार्न जारी राख्यो। विश्व बैंकले एभियान र मानव इन्फ्लुएन्जा नियन्त्रण र तयारीका लागि तीन अपरेसनहरूको एक श्रृंखलालाई वित्त पोषण गर्यो। जसले रोग सर्भेलेन्स र प्रतिक्रिया प्रणाली र उपचारात्मक हेरचाह तयारीलाई बढायो। हालसालै बैंकले भियतनाम स्वास्थ्य सुरक्षा वित्त पोषण आँकलनलाई समर्थन गरेको थियो।
जोखिम सञ्चार स्थिति विश्लेषण र कोभिड १९ निगरानी, निदान, हेरचाह र उपचारमा प्रशिक्षणसमेत व्यापक प्रदान गरियो। गतवर्ष भियतनामका उपप्रधानमन्त्रीको शब्दमा, ‘हामीले एउटा लडाईं जितेको हुन सक्छ तर यो युद्ध अझै जारी छ।’ भियतनामको अर्थतन्त्र लचिलो छ। सन् २०२० मा २.९ प्रतिशतले बिस्तार भएको छ– जुन विश्वको सबैभन्दा उच्च वृद्धि दर हो। आर्थिक वृद्धि २०२१ मा ६.५ प्रतिशत हुने प्रक्षेपण गरिएको छ। आईएमएफको देशको अर्थतन्त्रको पछिल्लो वार्षिक मूल्यांकनअनुसार सरकारको समर्थनमा आधारित रहेको देखिन्छ। एसियामा पुनः प्राप्ति अगाडि बढ्दै, नीतिनिर्माणकर्ताहरूले स्थायी आर्थिक दाँजोलाई सीमित गर्न र एक मजबुत रिकभरीलाई समर्थन गर्न आवश्यक छ। जबकि उत्पादकता बढाउन र आर्थिक दोहोरोपनालाई कम गर्न सुधारको चरण स्थापित गर्दै रहेको देखिन्छ।
महामारीले अर्थतन्त्रमा नराम्रो असर पारे पनि भियतनामले स्वास्थ्य र आर्थिक नतिजा दुवै सीमित गर्न निर्णायक कदमहरू चालेको देखिन्छ। आक्रामक सम्पर्क ट्रेसिङ, लक्षित परीक्षण र संदिग्ध कोभिड–१९ का मामलाहरूको सुधारका उपायहरू र सोको द्रुत परिचय, रेकर्ड संक्रमण र मृत्युदर प्रतिव्यक्ति आधारमा उल्लेखनीय रूपमा कम राख्न सफल भएको देखिन्छ। समयमै नीति समर्थनको साथ सफल सुधारका उपाय अबलम्बन गर्नाले आर्थिक नतिजा र आपतकालीन सुधारका प्याकेजको आकारले रोगलाई सीमित गर्न मद्दत गर्यो। सन् २०२० मा भियतनामी अर्थतन्त्र २.९ प्रतिशतले बिस्तार भयो जुन विश्वको सबैभन्दा उच्च वृद्धिदर हो।
भियतनामले ठोस आर्थिक आधारभूत सिद्धान्त र नीतिगत बफरहरूको साथ महामारीमा प्रवेश गर्यो। यद्यपि केही संरचनात्मक चुनौतिहरू सम्बोधन गर्न बाँकी छ। सन् १९८६ मा बजारोन्मुख ‘डो मोइ’ सुधारको आगमनदेखि भियतनाम विश्वको सबैभन्दा गरिब देशमध्येको हो। मध्यम आयको स्थिति भएको ठाउँमा पुगेको छ। विदेशी प्रत्यक्ष लगानीको नेतृत्व निर्माणमा आधारित कृषिबाट आधुनिक अर्थतन्त्रमा संरचनात्मक रूपान्तरण र ‘कसैलाई पछाडि नछाड्ने’ जोडले जीवनस्तर उकास्नसमेत मद्दत गरेको छ।
नेपालका स्वास्थ्यकर्मी र अधिकारीहरू कोभिड १९ का घटनाहरूको वृद्धिविरुद्ध संघर्षरत छन् किनभने संक्रमण छिमेकी भारतको घातक दोस्रो लहरबाट फैलिएको छ। पछिल्ला तीन सातामा नेपालको दैनिक घटना पथमा परीक्षण गरिएका दुईमध्ये एक जनाले सकारात्मक देखाइरहेका छन्। ‘स्वास्थ्य सुविधाहरूमा लाक्षणिक घटनाहरूले बाढी ल्याएको छ। आउँदा दिनमा अवस्था झनै नराम्रो हुनसक्छ’, नेपालको महामारी विज्ञान र रोग नियन्त्रण डिभिजनका प्रवक्ता भन्छन्, ‘हामी अक्सिजन आपूर्ति गर्न सक्दछौं तर गम्भीर अवस्थाको उपचारका लागि चाहिने भ्यान्टिलेटर र आईसीयू सुविधा कम आपूर्तिमा छन्।’ संक्रमण बढ्दो क्रममा के नेपाल अर्को कोभिड १९ हटस्पट हुनेछ ?
यसै साताको सुरुमै प्रधानमन्त्री केपी ओलीले महामारीको सामना गर्नुपरेको आलोचना गरिएको थियो। उनले भाइरससँग लड्न नेपाललाई खोप र मेडिकल आपूर्ति गर्न अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई अपिल गरे। नेपालबाट खोप अभियान जनवरीमा सुरु भएको थियो। भारतबाट मागको आपूर्तिको आधा मात्र वितरण भएपछि अनिश्चितताको सामना गर्नुपर्यो। थोरै अंशले मात्र दुवै भ्याक्सिन पाएका छन्। कोरोना भाइरस संकटको जोखिममा एसियाका विकासोन्मुख देशहरू छन्। हालको अवस्था चिन्ताजनक छ किनकि फैलिरहेको संक्रमणका अस्पष्ट स्रोतहरू र भाइरसको बहुविधाबारे पूर्ण विज्ञ हुन सकेका छैनौं।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
