काठमाडौं-६ मा ह्याट्रिक गर्ने दाउमा भीमसेनदास, साहाना र अष्टलक्ष्मीको साख जोगाउन संघर्ष गर्दै सर्वेन्द्र
काठमाडौं: काठमाडौंका सबै निर्वाचन क्षेत्रमा चुनावी सरगर्मी बढेको छ । सबै क्षेत्रमा उम्मेदवार मतदातासँग मत माग्दै विभिन्न कार्यक्रम तथा घर दैलो अभियानमा छन् । यी अभियानमा सहभागी उम्मेदवारले आफू आफूले जित्ने दावी गरे पनि अभियानमा सहभागी नेता तथा कार्यकर्ता र उम्मेदवारलाई सघाउनेले भने मिश्रित प्रतिक्रिया दिने गरेका छन् ।
काठमाडौंको निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ६ मा भएको चुनावी प्रतिस्पर्धाले पनि यस्तै मिश्रित टिप्पणी पाउने गरेको छ । सत्ता गठबन्धनले आफूले जित्ने दाबी गरे पनि एमालेले पनि जित करिब निश्चित भएझै टिप्पणी गर्दै आएको छ ।
यो निर्वाचन क्षेत्रमा सत्ता गठबन्धनका तर्फबाट पूर्वमन्त्रीसमेत रहेका भीमसेनदास प्रधान चुनावी मैदानमा छन् भने प्रहरी संगठनमा रहँदा निक्कै चर्चामा रहेका सर्वेन्द्र खनाल नेकपा एमालेको तर्फबाट चुनावी मैदानमा छन् । अहिलेसम्मको सांगठनिक मतको प्रणालीलाई हेर्दा यो क्षेत्रमा यी दुई उम्मेदवारबीच कडा प्रतिस्पर्धा हुने देखिन्छ ।
प्रधान पूर्व रक्षामन्त्री र खनाल नेपाल प्रहरीका पूर्वप्रहरी महानिरीक्षक, दुवै सुरक्षा निकायसँग जानकार र नजिक भएकाले चुनावी प्रतिस्पर्धा पनि उस्तै रोचक र कडा हुने विश्लेषण हुने गरेको छ ।
यो क्षेत्रमा जनता समाजवादी पार्टीका ४१ वर्षीय मनोज आचार्य, राप्रपाका ७२ वर्षीय विष्णुप्रसाद आचार्य, राप्रपा नेपालका ३३ वर्षीय महेश्वर कार्की, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका ४३ वर्षीय शिशीर खनाललगायतले प्रधान र खनाललाई चुनौती दिने देखिन्छ । सत्ता गठबन्धन दलले कांग्रेसलाई धोका नदिए प्रधानको जित सुनिश्चित रहेको राजनीतिक विश्लेषकको भनाइ छ । राप्रपासँग चुनावी तालमेल गर्ने चर्चा चले पनि तालमेल नहुँदा केही घाटा खनाललाई पर्ने देखिन्छ । यद्यपी यो क्षेत्रबाट एमालेकी साहाना प्रधान र अष्टलक्ष्मी शाक्य विजयी भएका थिए ।
प्रधान पूर्व रक्षामन्त्री र खनाल नेपाल प्रहरीका पूर्वप्रहरी महानिरीक्षक, दुवै सुरक्षा निकायसँग जानकार र नजिक भएकाले चुनावी प्रतिस्पर्धा पनि उस्तै रोचक र कडा हुने विश्लेषण हुने गरेको छ ।
२०७४ सालको निर्वाचनमा कांग्रेसका भीमसेनदास प्रधान विजयी भएका थिए । जितमा उनले १६ हजार सात सय ८५ मत ल्याएका थिए । नेकपा माओवादी केन्द्रका झक्कुप्रसाद सुवेदी १५ हजार चार सय ८५ मत ल्याए । विवेकशील साझा पार्टीका रमेश चिलुवालले ४ हजार २२५ मत ल्याएका थिए । जनसमाजवादी पार्टीका शैलेसराज श्रेष्ठले ७९१ मत ल्याएका थिए ।
भिमेनदास २०६४ को संसदीय चुनावमा पराजित नेता हुन् । उनलाई तत्कालीन एकीकृत नेकपा माओवादीका हीतमान शाक्यले पराजित गराएका थिए । त्यसपछि २०७०, २०७४ सालको संसदीय चुनावमा विजयी हुँदै आएका छन् । २०७४ मा बाम गठबन्धन हुँदा पनि प्रधानले जितेका थिए ।
२०५१ सालको निर्वाचनमा यो क्षेत्रमा एमालेकी साहाना प्रधानले कांग्रेसका दामोदर गौतमलाई पराजित गरेकी थिइन् । २०५६ सालमा एमाले कै अष्टलक्ष्मी शाक्यले कांग्रेस उम्मेदवार मार्शल जुलुम शाक्यलाई पराजित गरेकी थिईन् ।
यसरी हेर्दा यो क्षेत्रको मत चलायमान देखिन्छ । यहाँका मतदाताले उम्मेदवार अनुकुल मतदान गरेको देखिन्छ । जसले यसपालीको निर्वाचनमा पनि उतारचडाव हुने देखिन्छ ।
अहिले काठमाडौं-६ मा चुनावी प्रतिस्पर्धामा रहेका उम्मेदवारमा प्रधान नेपाली कांग्रेस काठमाडौंको सदस्यदेखि सचिव हुँदै जिल्ला सभापतिसम्म भएर काम गरेका छन् । उनको जन्मेको, हुर्केको र राजनीति गरेको क्षेत्र पनि यही हो । विज्ञान संकायमा स्नातकोत्तर गरेका उनी २०६२/२०६३ को आन्दोलनमा संयोजक भएर भूमिका निर्वाह गरेका थिए ।
त्यस्तै एमालेबाट उम्मेदवार बनेका खनाल नेपाल प्रहरीको २६ औं प्रहरी महानिरीक्षक भएर काम गरेका व्यक्ति हुन् । अपराध नियन्त्रण तथा समाज रूपान्तरणमा उनको योगदान रहेको चर्चा गर्ने गरिन्छ । उर्भर समय प्रहरी संगठनमा रहेर नेपाल प्रहरीको नेतृत्व गरेका उनी ६ असोज २०७९ मा एमाले प्रवेश गरेर राजनीति थालेका हुन् । आफूले संगठनमा रहेर गरेको काम र आफ्नो क्षमतालाई हेरेर जनताले मत दिने विश्वास खनालले गरेका छन् ।
काठमाडौँ क्षेत्र नम्बर-६ मा ६२ हजार १०२ मतदाता छन् । जसमध्ये ३२ हजार १३८ पुरुष र २९ हजार ९६३ महिला मतदाता छन् ।
यी दुईका चुनौती राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका शिशीर खनाललाई लिइएको छ । खनालले काट्ने मतले सत्ता गठबन्धन र एमाले कसलाई कति लाभ कति हानी भन्ने तय हुने छ । टिच फर नेपाल शैक्षिक संस्थाको स्थापना गरी नेतृत्वमा रहेर काम गरेका उनी तुलसीपुर उपमहानगपालिकामा शिक्षा सल्लाहकारको भूमिका पनि काम गरेका थिए । शैक्षिक अभियान्ता, उद्यमी र सार्वजनिक नीतिको जानकार खनाल शैक्षिक विकासमा अब्बल भूमिका खेल्ने अपेक्षा उनका समर्थकको छ ।
यस्तो छ अंकगणित
काठमाडौँ क्षेत्र नम्बर-६ मा ६२ हजार १०२ मतदाता छन् । जसमध्ये ३२ हजार १३८ पुरुष र २९ हजार ९६३ महिला मतदाता छन् । यसअघि २०७४ को प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा ५८ हजार १८७ मतदाता थिए । ०७४ को निर्वाचनमा ४० हजार ४५५ मत खसेको थियो । गत प्रतिनिधि सभा निर्वाचनको तुलनामा यो पटक ३ हजार ९१५ मतदाता थपिएका छन् । थपिएका मतदाता मध्ये अधिकांश २५ देखि ५० वर्ष उमेर समूहका छन् ।
यो निर्वाचन क्षेत्रमा काठमाडौं २६, २७ र २८, टोखा नगरपालिकाको वडा नम्बर १, ८, ९, १०, ११ र तारकेश्वर नगरपालिकाको वडा नम्बर १, २, ६, ७, ८, ९, १० र ११ पर्छन् । यो क्षेत्रमा काठमाडौं महानगरको ठमेल, लैनचौर, असन, कमलादी, सामाखुसी, बानियाँटार, धर्मस्थली, पूरानो बसपार्कलगायतका क्षेत्र पर्छन् ।
वडाध्यक्षले प्राप्त गरेको मत विश्लेषण गर्दा गत स्थानीय तहको निर्वाचनमा काठमाडौं २६, २७ र २८ मा कांग्रेसले धेरै मत पाएको छ । टोखा १ मा कांग्रेस, तारकेश्वर १, ९ मा एमाले तथा वडा नम्बर २, ६, ७, ८, १० र ११ मा कांग्रेस विजयी भएको थियो ।
स्थानीय तह निर्वाचनमा खसेको मतमा कांग्रेस पहिलो पार्टी बनेको थियो । कुल प्राप्त मत विश्लेषण गर्दा कांग्रेसले १७ हजार २८३ मत ल्याएको थियो । एमालेले १३ हजार ६९३ मत प्राप्त गर्दा नेकपा माओवादी केन्द्रले २ हजार ४४९ मत ल्याएको थियो । नेकपा एकीकृत समाजवादी १ हजार ७७९ र राप्रपाले १ हजार ४३६ मत ल्याएको थियो । वडाध्यक्षको मत आंकलनमा नेमकिपाको मत २८९ थियो ।
पछिल्लो राजनीतिक उत्तारचढाव तथा मतदातामा सिर्जित नयाँ सोच र राजनीतिक दल तथा उम्मेदवारको चुनावी घोषणापत्र प्रतिबद्धतापत्रले मत परिणाममा फरक पार्न सक्छ । को कति पल्लाभारी त्यो भने निर्वाचन परिणामले नै देखाउने छ ।