नदीजन्य पदार्थको चरम दोहन हेर्न कैलालीको गोदावरी नगरपालिकाका तीनवटा नदी खुटिया, खैराना र गोदावरी पर्याप्त छन् । गत वर्षबाटै यो नगरपालिकाले अमानतमा नदीजन्य पदार्थ बिक्री गर्न थालेपछि करोडौं राजस्व गुमिरहेको छ । अझ नगरपालिकाले वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (आईईई) रिपोर्टविपरीत निर्माण व्यवसायीलाई उत्खनन गर्न दिएको छ । उत्खननमात्रै होइन, गोदावरी नदीको बीचमा नदीजन्य पदार्थ भण्डारण गरी थुप्राहरू बनाइएका छन् । हरेक नदीको ठेक्का लगाउँदा त्यसको आईईई अनिवार्य गरिनुपर्ने कानुनी प्रावधान छ । आईईईअनुसार कुन ठाउँबाट कति प्राकृतिक स्रोत निकाल्ने ? त्यसले वातावरणमा के प्रभाव पार्न सक्छ ? कुन ठाउँबाट निकाल्यो भने आसपासका बस्तीहरूलाई क्षति हुँदैन ।
कुन ठाउँबाट निकाल्यो भने नदीको धार परिवर्तन हुँदैन भन्नेजस्ता सबै कुरा वातावरण प्रभाव मूल्यांकनको रिपोर्टमै उल्लेख हुन्छ । यी तीनवटा नदीको पनि वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन गरेर दराजमा राखिएको छ जबकि त्यसको पालना गर्नुपर्नेमा त्यसो हुन सकेको छैन । वातावरण प्रभाव मूल्यांकनको रिपोर्टमा तीनवटै नदीबाट नदीजन्य पदार्थ निकाल्दा बढीमा एक मिटरभन्दा गहिरो खाल्टो बनाउन नपाइने प्रस्ट तोकिदिएको छ । तर नगरपालिकाले अनुमति दिएर खोलाहरूमा पठाएका जेसीबी र स्काभेटरले भने सात मिटर अथवा २०÷२१ फिटका गहिरा खाल्टा बनाएका छन् । यसले दिने परिणामबारे नगरपालिका अनभिज्ञ त पक्कै छैन । नगरपालिकाको यो पहिलो गल्ती हो । तीनवटै नदीमा १३ वटा जेसीबी र स्काभेटरलाई उत्खननको अनुमति दिनु सरासर गलत हो ।
राष्ट्रिय गौरवका आयोजनाका लागि विपद्को बेला जिल्लास्तरीय विपद् व्यवस्थापन समितिको निर्णयका आधारमा मात्र खोलानालामा जेसीबी र स्काभेटर हाल्न पाइन्छ । नगरपालिकाले अमानतमा नदीजन्य पदार्थ बिक्री गर्न निर्माण व्यवसायीका दर्जनौं जेसीबी र स्काभेटर नदीमा हाल्न दिनु दोस्रो ठूलो गल्ती देखिन्छ । हरेक स्थानीय तहमा नदीजन्य पदार्थको उत्खनन होस् वा अरू कुनै पनि अनुुगमनको संयोजक उपप्रमुख हुने प्रावधान छ । यो स्थानीय तहसम्बन्धी ऐनले गरेको व्यवस्था हो तर गोदावरीमा गत आर्थिक वर्षमा नगर कार्यपालिकाले एकजना वडासदस्यको नेतृत्वमा नदीजन्य पदार्थको उत्खननको मात्र अनुुगमन गर्ने गरी समिति गठन गरेको छ । यसले उपमेयरको अधिकार खोसिएको देखिन्छ । खासमा मुलुकभरका सबै पालिकाका लागि उदाहरणीय काम गरेर नेतृत्व लिनुपर्ने संघीय संरचनामा यस किसिमको हविगत गरेर सबैले औंला ठड्याउने पालिका बन्नु कति उचित होला ? एकपटक गहिरिएर सोच्ने कि ?
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
