संघीयता लागू भएपछि गाउँगाउँमा सिंहदरबार पुग्यो भनियो । अर्थात् सरकारी उपस्थिति जनताको नजिक भयो । हो पनि, स्थानीय सरकार जनताको नजिकै छ । र प्रदेश सरकार पनि संघभन्दा त धेरै नजिक छ । तर संघीयताको यो काइदाले दोहोरोपना पनि उत्पन्न गरेको छ । जस्तो कि पालिकाहरूमा पनि शिक्षा महाशाखा र शाखाहरू हुन्छन् ।
प्रदेशका शिक्षासँग सम्बन्धित कार्यालय सिधै नभए पनि सामाजिक विकास कार्यालयअन्तर्गत शिक्षाको काम हुन्छ । संघका त शिक्षा समन्वय इकाइ कार्यालय हुँदै भइहाले । एउटै कामका लागि तीन सरकारका तीन कार्यालयको दोहोरोपना एउटा प्रदेशमा सीमित छैन । खानेपानी, जलस्रोत वा भूमि व्यवस्था, कृषि, पशु सेवा कार्यालयहरूमा पनि दोहोरोपना छ ।
सरकारी कार्यालयहरू धेरै हुनु भनेको जनताले धेरै सेवा पाउनुपर्ने पनि हुनुपर्ने हो । तर दोहोरोपनाले विकासलाई अल्झाएको त छ नै खर्च पनि उत्तिकै बढाएको छ । चालु खर्चमा त्यसले राज्यलाई भार पारेको छ । जस्तो कर्णालीमा हेरौं, आर्थिक वर्ष २०७५–७६ मा ६ अर्ब २१ करोड ६६ लाख चालु बजेट खर्च भएको त्यहाँ आव ७६–७७ मा उक्त खर्च बढेर १३ अर्ब ६९ करोड ६५ लाख रुपैयाँ पुग्यो । यो त्यही दोहोरोपना अर्थात् कार्यालयहरू धेरै खोलिएर हो । संघका कार्यालय हुँदाहुँदै पनि प्रदेशहरूले उस्तै कार्यालय खोलेका छन् । तर त्यस्ता कार्यालय कतिपयका कामै छैनन् । कर्मचारी फुर्सदिलो बनेर बसिरहेका छन् ।
प्रदेशहरूले संघसँग अधिकार पाएका छैनन् । अस्तित्वको लडाइँमा पनि छन् प्रदेशहरू । त्यही अहम्को तुष्टि पनि कतिपय प्रदेशहरूले गरेका हुन् । तर त्यस्तो अहम्बाट जनतालाई धेरै फाइदाभन्दा राज्यलाई आर्थिक भार ज्यादा भएको छ । संघले पनि पुराना आफ्ना कार्यालयहरू यथास्थितिमै राख्दासमेत त्यस्तो भएको छ । जस्तो कि शिक्षा कार्यालय जिल्लामा नभए पनि हुने भनिएको थियो । पालिकाहरूकहाँ शिक्षाको अधिकार गएको हुँदा त्यतैबाट शिक्षाका काम हुनुपर्ने हो । तर अहिलेसम्म पनि शिक्षाका जिल्लास्तरीय कार्यालय बाँकी छन् ।
खानेपानीको काम त पालिका र प्रदेशहरूले नै गरिरहेका छन् । तर संघका पनि उस्तै कार्यालय छन् । यसमा प्रदेश र संघको संयुक्त समन्वय जरुरी छ । अनावश्यक कार्यालयहरू खारेज गर्न संघ र प्रदेशहरू दुवै सहमत हुनुपर्छ । संघले ठूला आयोजनाहरू हेर्ने गरी प्रदेशस्तरमा कार्यालय चलाए पनि जिल्लाजिल्ला र पालिकापालिकामा राख्नुपर्छ । आवश्यक काम प्रदेश र पालिकाहरूलाई हस्तान्तर गर्दै जानुपर्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
