साढे ९४ प्रतिशत रोपाइँ

काठमाडौंः चालू आर्थिक वर्षमा मुलुकभर करिब साढे ९४ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको छ । सोमबारसम्म मुलुकभर करिब साढे ९४ प्रतिशतको हाराहारीमा रोपाइँ भएको कृषि विकास मन्त्रालयले जनाएको हो ।
मन्त्रालयका अनुसार केही ढिलो भएर मनसुन सुरु भए पनि पूर्ण सक्रिय भएकाले सबै क्षेत्रमा यो पटक रोपाइँको अवस्था सन्तोषजनक देखिएको छ । मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार सोमबारसम्ममा मध्य पहाडमा ९६.२२ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको छ । यसैगरी तराईमा ९३.५५ प्रतिशत किसानले रोपाइँ गरेका छन् । उच्च पहाडी क्षेत्रमा भने ९५.८४ प्रतिशत रोपाइँ भएको छ । कुल १४ लाख २५ हजार तीन सय ४६ हेक्टरमा धान रोप्ने गरिएकोमा यसपटक हालसम्म १३ लाख ४४ हजार नौ सय ३१ हेक्टरमा रोपाइँ गरिएको छ ।

यस वर्ष कुल १४ लाख २५ हजार तीन सय ४६ हेक्टरमा धान रोपाइँ हुने अनुमान गरिएकोमा हालसम्म १३ लाख ४४ हजार नौ सय ३१ हेक्टरमा रोपाइँ भइसकेको छ ।

‘यो वर्ष मौसमले साथ दिएकाले पछिल्लो दुई वर्षको तुलनामा रोपाइँ राम्रो छ', मन्त्रालयका सहप्रवक्ता शंकर सापकोटाले भने, ‘मौसमले असोजसम्म साथ दियो भने धान बालीले राम्रो उत्पादन दिने अनुमान छ ।' मन्त्रालयका अनुसार यसपटक रासायनिक मल आपूर्तिले पनि सहयोग गरेका कारण गत वर्षको तुलनामा बढी धान फल्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

सापकोटाका अनुसार सोलुखुम्बु, काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुर, उदयपुर, कास्की, पाल्पा, म्याग्दी, अर्घाखाँची, कपिलवस्तु, नवलपरासी, जुम्ला, कालीकोट, मुगु, डोल्पा, हुम्ला, दार्चुला, बझाङ, बाजुरा, डडेलधुरा, बैतडी, अछाम, कैलाली र कञ्चनपुर जिल्लामा सतप्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भइसकेको छ ।

हालसम्म सबैभन्दा कम सिरहामा ५५, सप्तरीमा ७५, रौतहटमा ८८, सर्लाहीमा ८९, रामेछाप ८८ र ताप्लेजुङमा ८५ प्रतिशत रोपाइँ सम्पन्न भएको छ । ‘तुलनात्मक रूपमा तराईमा केही कम रोपाइँ भएको छ', सापकोटाले भने, ‘यसका पछाडि दुई कारण छन् । पहिलो त तराईमा मनसुन सक्रिय हुन केही ढिलाइ भयो । अर्को, तराईमा अहिले कामदारको निकै अभाव छ । भएका कामदार वैदेशिक रोजगारमा गएपछि किसानले रोपाइँ ढिलो गरी सुरु गरे ।'

विज्ञहरूका अनुसार धान रोपाइँका लागि उत्तम समय असार १५ देखि साउन १५ सम्म हो । त्यसपछिको रोपाइँले अत्यन्त कम उत्पादन दिन्छ । धान उत्पादनमा तराई क्षेत्रले ८० प्रतिशत योगदान पुर्‍याउँदै आएको छ । नेपालमा करिब एक खर्ब मूल्यको धान फल्छ ।

गत आर्थिक वर्षमा समयमा मनसुन सक्रिय नहुँदा र नाकाबन्दी तथा बन्द हडतालका कारण रासायनिक मलका साथै आवश्यक सामग्री ढुवानी हुन नसक्दा धान उत्पादनमा १०.२ प्रतिशतले कमी आएको थियो । गत वर्ष ४२ लाख ९९ हजार मेट्रिक टन धान फलेको थियो ।

मन्त्रालयका अनुसार १५ लाख ३१ हजार हेक्टरमा धान उत्पादन हुँदै आए पनि पछिल्लो समय जमिन भौतिक पूर्वाधार, प्लटिङ र अन्य प्रयोजनमा प्रयोग भएपछि हाल १४ लाख २५ हजार तीन सय ४६ हेक्टरमा धान खेती हुँदै आएको छ ।

कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) मा कृषिको करिब ३५ प्रतिशत र धानले मात्रै करिब २० प्रतिशत योगदान पुर्‍याउँदै आएको भए पनि चालू आर्थिक वर्षको आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार यो वर्ष कृषिको योगदान ३१.६९ प्रतिशतमात्रै रहने भएको छ । २०७१/७२ मा कृषिको योगदान ३२.१२ प्रतिशत थियो । कुल खाद्यान्नमध्ये धानले ५० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । जीडीपीमा कृषि क्षेत्रका करिब ६ खर्बको योगदान छ ।