प्रचण्डले गर्नुपर्ने काम के-के हो ?

पुष्पकमल दाहाल जे र जसरी भए पनि नेपालका प्रधानमन्त्री भइ नै हाले । हुन त उनलाई पनि केपी शर्मा ओलीलाई हटाएर आफैँ प्रधानमन्त्री हुने त्यतिसारो मन थिएन । न ओलीलाई हटाउनुपर्र्ने ठोस कारण नै थियो । आखिर उनकै संयोजन र योजनाअनुसार आफ्नो दलको समर्थनमा ओलीलाई प्रधानमन्त्री बनाएका थिए ।

सुशील कोइरालाले नयाँ संविधान घोषणालगत्तै प्रधानमन्त्रीबाट राजीनामा दिने नेपाली कांग्रेस र एमालेबीच भएको अलिखित भद्र सहमतिको पालना गरेको भए विद्या भण्डारीको ठाउँमा कोइराला नै दोस्रो राष्ट्रपति हुने थिए । कोइरालाले गरेको गल्तीको पर्दाफास उनकै दलका नेता र कार्यकर्ताले गरेका हुन् । उनको आफ्नै समयमा देहवासान भएको भए पनि कांग्रेसकै कुनै नेता सो पदमा आसीन हुने थिए । आजसम्म कांग्रेस र एमालेको संयुक्त सरकार रहने थियो ।

माओवादी जति कराए पनि विरोध गरे पनि विपक्षमै रहन्थ्यो । कांग्रेस र एमालेबीचको फाटोको फाइदा पुष्पकमल दाहालले राम्ररी लिएकै हुन् । सधैँ हानथाप हुने गृह मन्त्रालय ओलीले माओवादीलाई सुम्पिएकै हुन् । ओलीलाई जसरी भए पनि एकपटक प्रधानमन्त्री त हुनु नै थियो । त्यो बेला प्रचण्डले जे मागे पनि जे सर्त राखे पनि ओलीले मान्नुपर्ने अवस्था थियो ।

नयाँ संविधान घोषणा भएको, मधेसमा त्यही संविधानविरुद्ध आन्दोलन चलिरहेको, त्यही संविधानबाट रुस्ट भएको भारतले नाकाबन्दी लगाएको बेला ओली प्रधानमन्त्री हुन पुगेका थिए । त्यो संकटको सामना गर्न एमाले र माओवादी मिलेकै हुन् र प्रचण्डले सघाएकै हुन् । भारतको कठिन दबाब पर्दा पनि ओली आफ्नो ठाउँमा अडिएकै हुन् ।

भारतको आदेश र निर्देशनको अवहेलना गरेकै हुन् । त्यो सब प्रचण्डको सहयोगबाटै सम्भव भएको थियो । यस अडानमा ओली र प्रचण्डले बराबरी श्रेय पाउनुपर्ने हो । तर यसको सारा श्रेय ओलीले बटुले, प्रचण्डको हात खाली रह्यो । त्यसलगत्तै ओली र प्रचण्डबीचको भद्र सहमतिको खिचलो निस्क्यो । सरकारी नीति र बजेट पेस गरेपछि ओलीले प्रधानमन्त्रीको कुर्सी प्रचण्डको लागि छोडिदिने कुरा निस्क्यो । तर खिचलो यथावत् रह्यो ।

ओलीप्रति बढ्दै गएको जनसमर्थनले प्रचण्ड अरू हतारिएको देखियो । हुन त ओली सरकारले गरेको कामको भागीदारी माओवादी पनि रहेको हो, तर राजनीतिक असहिष्ण्ताको कारण सो हुन सकेन । गणितीय खेलमा ओलीले सत्ता छोडिदिए, तर जाँदाजाँदै उनले राष्ट्रिय स्वाभिमान जोगाएको पगरी पाएर गए । त्यसको बदलामा प्रचण्डमाथि सत्ताको लालसा र त्योभन्दा पनि ठूलो दोषारोपण भारतको योजना र चाहनामा प्रधानमन्त्री हुन पुगेको भारी बोकेर आए ।

के त्यो सत्य हो ? यदि हो भने त्यसको निराकरण कसरी गर्ने भन्ने प्रश्नले उनलाई घोचिरहेकै छ । उनको दृष्टिमा उनी ओलीभन्दा कम राष्ट्रवादी छैनन् । संविधान बनाउँदा भारतको दबाबलाई उनले पनि झेलेकै हुन् र पन्छाएकै हुन् । तैपनि त्यसपछिको समयमा ओलीले जति जनताको मन जित्न सकेको देखिएन ।

आखिर उनको पनि इच्छा ओलीको भन्दा ठूलो राष्ट्रवादी भएको, राष्ट्रिय स्वाभिमान उठाएको र राष्ट्रिय हितमा काम गरेको देखाउने र देखिने आकांक्षा अवश्य विद्यमान छ । त्यो कसरी पूरा गर्ने भन्न चुनौती उनको अगाडि छ । त्यसको उत्तर खोज्न धेरै टाढा जानुपर्दैन । नेपाल र नेपालीलाई हेरे र देखे पुग्छ ।

यस दिशातिर उनले पहिलो कदम उठाइसकेका छन् । भारतको योजनाअनुसार प्रचण्ड प्रधानमन्त्री भएका हुन् भन्ने समाचार नेपाल र भारतका सञ्चारमाध्यममा व्यापक रूपले प्रसारित भएपछि उनलाई आफ्नो इज्जत बचाउन नै मुस्किल पर्‌यो । यसकारण उनले भारतीय राजदूतसित भारतमा यस्तो प्रचार–प्रसार रोकिदिन गोप्यरूपमा अनुरोध गरेको थाहा लाग्यो ।

यसलाई असत्य साबित गर्न उनले भारतलाई फास्ट ट्र्याक सडक बनाउन नदिने घोषणा पनि गरे । ओली सरकारले घोषणा गरेका सबै विकासका कामलाई अगाडि लिएर जाने वचन पनि दिए । त्यसमा चीनले नेपालमा बनाउने रेलको सञ्जाल पनि समावेश छ । यसबाट कम से कम उनले म भारतको निर्देशनमा आएको होइन, उसले भनेका कुरा मान्न होइन भन्ने सन्देश दिए । यसबाट नेपाली जनतासामु उनको इज्जत टिक्न सकेको छ । विकासका कार्यक्रम घोषणा गरेर र अलिकति भए पनि बजेट छुट्ट्याएर ओलीले जनताको मन जित्न सकेको अनुभव प्रचण्डले पनि गरिसकेको छ ।

दोस्रो कदम- प्रचण्डले ओलीले उठाएका विकासका कदमलाई इमानदारीपूर्वक अगाडि बढाउनुपर्छ । काम कसले सुरु गरेको कसले सम्पन्न गरेको भनेर जनता चिन्तित छैनन् । उनीहरू चिन्तित छन् काम समयमा सम्पन्न हुन्छ कि हुँदैन भनेर । त्यसको श्रेय कसले पाउने भनेर विवाद गर्न प्रशस्त समय पाइन्छ । काम उठाउने तर बीचैमा अलपत्र पर्ने देखेर जनता निराश हुने गरेको छ । त्यसैले जनतालाई कसरी विकास र सेवा पुर्‌याउने भन्ने प्रचण्डको मूल उद्देश्य हुन्छ ।

नेपालमा भारतप्रति साँच्चैको सद्भावना र मित्रता बढाउने हो भने म आएको बेलामा एकदुइटा काम गरिदिनुस् । सबभन्दा पहिले अपर कर्णाली योजनाबाट तपाईंको मानिसलाई हटाइदिनुस् । अरुण ३ को योजनाबाट पनि भारतीय ठेकेदारलाई हट्न भन्नुस् । दुईचारवटा जलविद्युत्को योजना हामी आफैँलाई बनाउन दिनुस् र हामी आफैँलाई व्यवस्था मिलाउन दिनुस् ।

हुन पनि उनले आफू पुरानो गल्तीबाट सिकेको र अनुभवी भएको दाबी गरेका छन् । त्यसो हो भने जनताले ठूला–ठूला कुरा गरेको सुन्न चाहँदैनन् । उनीहरू मुख्यतया गरिखान चाहन्छन् र दैनिक जीवन सहजरूपले चलोस् भन्ने चाहन्छन् । उनीहरू नेताहरूजस्तो धनी हुने, रवाफ गर्ने, आफन्तको मात्र हित गर्ने, आफ्नो लागि देशलाई नै बन्धकी राख्ने इन्छा राख्दैनन् । त्यसकारण ओेली मात्र होइन, त्योभन्दा पनि पहिलेका प्रधानमन्त्रीहरूले जे जस्तो काम थालनी गरेका थिए र जनताले चाहेका थिए तिनीहरूलाई अगाडि बढाउनु नै बुद्धिमानी हुनेछ ।

तेस्रो काम-नेपालको भारत र चीनसितको सम्बन्ध कति संवेदनशील छ भन्ने सत्य प्रचण्डले बुझिसकेका छन् । त्यसमा सन्तुलन कायम गर्न उनले दुई उपप्रधानमन्त्रीहरूलाई दुई मुलुकमा पठाए । यो सही दिशाको कदम हो । यसै सिलसिलामा भारत र चीनका राष्ट्रप्रमुख नेपालको भ्रमणमा आउने कार्यक्रम पनि छ । त्यसको साथै प्रधानमन्त्री आफैँ ती देशको भ्रमणमा जाने पनि छन् । तर भ्रमण गरेर मात्र सम्बन्ध सुध्रिने होइन ।

प्रधानमन्त्री ओलीको भ्रमण दिल्लीमा भयो र सबै असमझदारी समाप्त भयो भनेर भनियो, तर त्यो सत्य निस्केन । औपचारिकरूपले सम्बन्ध सुधारिएको दाबी गर्न त मिल्यो । तर भित्री मनमा दुवै असन्तुष्ट देखिए । हामीले खोजेको देखावटी समझदारी र मित्रता होइन । हामीले खोजेको वास्तविक सद्भावना र समझदारी हो । सो हासिल यसरी गर्नुपर्छ ।

चौथो काम- भारतको भ्रमणमा जाँदा प्रचण्डले त्यहाँको नेतृत्वसित खुलेर कुरा गर्नुपर्छ । उनले भन्नुपर्छ, 'तपाईंहरूको इच्छा र सहयोगअनुसार म प्रधानमन्त्री बनेँ । मलाई नेपालका जनताले अब यिनले केके चीज भारतलाई सुम्पने हुन् भनेर सशंकित भएका छन् । यस्तो बेलामा तपाईंले हामीबाट केही लिनुको साटो हामीले चाहेको दिनुभयो भने नेपाली जनताले भारतको सराहना गर्नेछन् ।

भारतको सञ्चारमाध्यमले मलाई भारतले सत्तामा पुर्‌याइदिएको, त्यसैले अब नेपालमा भारतको बोलवाला हुन्छ भनेर प्रचार गरिदिए । एकजना तपाईंको पूर्व राजदूतले खुलेरै नेपालको फास्ट ट्र्याक सडक बनाउने ठेक्का भारतीयलाई दिन्छु भनेर भने । त्यही कारणले मैले सो योजना नेपालले नै बनाउने हो भनेर भन्नुपर्‌यो । मैले सो योजना तपाईंको मानिसलाई दिएँ भने मैले नेपालीका अगाडि कसरी मुख देखाउने ?

के तपाईंहरू चाहनुहुन्छ नेपालमा मेरो साख गिरोस् र मेरो राजनीतिक जीवन अन्त्य होस् ? तपाईंहरूले के बुझ्नुपर्छ भने नेपालका जनता धेरै जागृत भइसके । यसमा तपाईंहरूले गर्व गर्नुपर्छ किनभने आखिर नेपालमा आएको प्रजातन्त्र, शिक्षा र जागृतिमा तपाईंहरूको पनि ठूलो देन छ ।

यस्तो अवस्थामा ५०÷६० वर्षअगाडिको जस्तो सोचाइ राखेर नेपालसित व्यवहार गर्न खोजे भने सम्बन्ध सधैँ बिग्रिराख्छ । त्यसकारण नेपालमा भारतप्रति साँच्चैको सद्भावना र मित्रता बढाउने हो भने म आएको बेलामा एकदुइटा काम गरिदिनुस् । सबभन्दा पहिले अपर कर्णाली योजनाबाट तपाईंको मानिसलाई हटाइदिनुस् ।

अरुण ३ को योजनाबाट पनि भारतीय ठेकेदारलाई हट्न भन्नुस् । दुईचारवटा जलविद्युत्को योजना हामी आफैँलाई बनाउन दिनुस् र हामी आफैँलाई व्यवस्था मिलाउन दिनुस् । यसबाट तपाईंहरूलाई केही फरक हुने होइन । तर यी कदमले भारतप्रति नेपालीको मन फनक्क फर्किनेछ । नाकाबन्दीबाट दुःख पाएका नेपालीलाई तपाईंहरूको मीठो कुराले मात्र चित्त बुझाउन सकिन्न । नेपाल चीनसित मिल्न गयो भनेर भारतमा धेरै हल्ला हुन्छ तर भारतको कारणले नै नेपाललाई उतातिर ढल्किएको कुरा किन गर्दैनन् ?

आखिर चीनसित भारतको सम्बन्ध पनि नजिकिएको छ भने नेपालले चीनसित राम्रो सम्बन्ध राख्न लाग्यो भनेर किन चित्त दुःखाउनुपर्‌यो ? चीन भारतमा आउनलाई नेपालको मात्र बाटो भएको होइन । भारत र चीनको युद्ध नेपालको भूमिबाट भएको होइन । भारत र चीनको सिमाना नेपालभन्दा लामो छ । मैले तपाईंहरूको हितविपरीत काम गर्ने छैन । तपाईंहरूले पनि मलाई अप्ठेरो पर्ने काम गरिदिनुभएन ।'

के प्रचण्ड भारतीय नेताहरूसित यति खुलेर बोल्न सक्छन् ? त्यो उनै जानून् । नेपाली जनताको मन जित्ने हो भने उनीहरूको चित्त बुझाउन सक्नुपर्छ ।