डेंगु रोक्न केन्द्रबाट विशेषज्ञ

काठमाडौः तराईका विभिन्न जिल्लामा डेंगु रोगको संक्रमण व्यापक बन्दै गएपछि नियन्त्रण गर्न सरकारले केन्द्रबाटै विशेषज्ञ टोली खटाएको छ ।

लामखुट्टेको टोकाइबाट फैलने उक्त रोगका कारण मानिस धमाधम बिरामी पर्न थालेपछि स्वास्थ्य मन्त्रालयले रोग प्रभावित क्षेत्रमा केन्द्रबाटै चिकित्सक र प्राविधिक टोली खटाउनुपरेको हो ।

झापामा मात्रै सोमबार ३४ जनाबाट बढेर डेंगु संक्रमितको संख्या सय नाघेको छ । सन् २०१२ मा उक्त जिल्ला डेंगुबाट सबैभन्दा धेरै आतंकित बनेको थियो ।

यस्तै यस वर्ष चितवनमा ३ सय ६७, पर्सामा तीन, काठमाडौं, रूपन्देही र कैलालीमा दुईदुईजनामा संक्रमण पुष्टि भइसकेको छ । ललितपुर, धादिङ, काभ्रे, कास्की, स्याङ्जा, बागलुङ, बारा र सप्तरीमा पनि एकएकजनामा डेंगु संक्रमण पाइएको छ ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले लामखुट्टे नियन्त्रण अभियान तीव्र पारेको बताइरहेका बेला संक्रमणले व्यापक रूप लिन थालेपछि दमकमा काठमाडौंबाट डेंगु जाँचका लागि आवश्यक कीटसहित डा. यदुचन्द्र घिमिरे र ल्याब टेक्निसियन डबलबहादुर बीसीलाई खटाएको हो ।

उनीहरूले त्यहाँ पुगेर डेंगु नियन्त्रणका लागि काम थालेको मन्त्रालय मातहतको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले जनाएको छ । मंगलबार किट विशेषज्ञ प्रमोद मेहतालाई पनि पठाउने मन्त्रालयले जनाएको छ ।

यस्तै डेंगुबाट सबैभन्दा धेरै प्रभावित चितवनमा पनि ‘सर्च एन्ड डिस्ट्रोएड' अभियानका लागि केन्द्रबाट टोली पठाइएको महाशाखाका निर्देशक डा. भीम आचार्यले बताए । डेंगु नियन्त्रणका लागि आइतबारदेखि तय भएको उनको एक साताको थाइल्यान्ड भ्रमणसमेत रद्द भएको छ ।

मन्त्रालयले प्रभावित १६ जिल्लामा सञ्चारमाध्यमबाट चेतनामूलक सूचनासमेत प्रसारण गरिरहेको बताएको छ । डेंगु रोक्नका लागि लामखुट्टे नियन्त्रण नै एकमात्र उपाय भएकाले त्यसका लागि आवश्यक सतर्कता अपनाउन मन्त्रालयले सरोकारवाला निकायलाई आह्वान गरेको छ । स्वास्थ्यमन्त्री गगन थापाले डेंगुविरुद्धको विशेष अभियानलाई तीव्रता दिन जिम्मेवार निकायलाई निर्देशन दिइएको बताए ।

सन् २०१२ मा नेपालमा पहिलोपटक एक जापानी स्वयंसेवकमा देखिएको डेंगुले सन् २०० ६ मा महामारीको रूप लिएको थियो । अरू लामखुट्टेभन्दा फरक प्रकृतिको एडिज नामको लामखुट्टेको टोकाइबाट यो रोग फैलिने गर्छ ।

सफा र स्थिर पानीमा अन्डा पार्ने उक्त पोथी लामखुट्टेले आफ्नो अन्डाको विकासका लागि दिउँसोको समयमा मानिसको रगत चुस्ने गर्छ । श्रीलंकामा गरिएको पछिल्लो अनुसन्धानले यी लामखुट्टे विशेषगरी पानी संकलन गर्ने कन्टेनर, फालिएका टायर, गमला, कुलो तथा पानी भरिएका खाल्डामा हुने गर्छन् । डेंगुको संक्रमण भएमा ५ सय गुणा बढी डेंगु ‘हेमोरेजिक' ज्वरो हुने पुष्टि भएको छ ।

संक्रमणले व्यापक रूप लिन थालेपछि झापामा डेंगु जाँचका लागि आवश्यक कीटसहित टोली पठाइएको छ।

डेंगु संक्रमणले रगतमा असर पर्ने र प्लेटलेट्सको संख्या अत्यधिक कम हुँदा जटिलता बढ्छ । पछिल्लो समय नेपालमा डेंगु सार्ने सबै प्रकारका भाइरस पाइनु र संक्रमण दर बढ्दै जानु सरकारका लागि चुनौती बनेको छ । लामखुट्टेको टोकाइलाई सामान्य ठान्दा यसबाट उत्पन्न हुने जटिलताबाट मानिस गुज्रिने क्रम बढेको छ ।

सजिलो उपाय अपनाउन पनि अल्छी मान्दा अनाहकमा स्वास्थ्य जोखिममा पर्न थालेको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रणका पूर्वनिर्देशक डा. बाबुराम मरासिनीले बताए । ‘आजको व्यस्त समयमा मानिस आफ्ना लागि सबै गर्न चाहिरहेका छन् तर सामान्य झुल हालेर वा लामो कपडा लगाएर लामखुट्टेबाट बच्न चासो दिँदैनन् । त्यसैले रोगको जटिलता बेहोर्नु परेको छ', उनले भने ।