पिसाब रोक्ने बानी नराम्रो
हतार हुँदा पिसाब रोकेर काम गर्ने धेरैको बानी हुन्छ । ‘एकैछिन त हो नि के फरक पर्ला र ? ’ भन्दै धेरैले पिसाब रोकेर अरू काम गर्छन् । विशेषगरी नेपालमा उपयुक्त ठाउँको अभावमा धेरै महिला पिसाब रोक्न बाध्य छन् । तर पिसाब रोकेर गरिने हेलचेक्र्याइँ जीवनभरका लागि पीडा बन्न सक्छ । यसतर्फ चिकित्सकले सावधान रहन सुझाएका छन् ।
चिकित्सकका अनुसार समयमै पिसाब गरिएन भने वा महसुस गरेको दुई मिनेटभित्र फेरिएन भने त्यसले स्वास्थ्यमा घातक असर गर्छ । युरोलोजोस्ट डा.भोलाराज जोशीका अनुसार जति धेरै समय पिसाब रोकेर राखिन्छ पिसाब थैलीमा उति नै बढी ब्याक्टेरिया विकसित हुन्छ ।
यसले स्वास्थ्यलाई घातक असर पार्छ । तरल पदार्थको उपभोग, शरीरमा त्यसको जम्मा हुने मात्रा र पिसाबथैलीको कार्यक्षमता अनुसार पिसाब रोकाइको असर पर्ने हो । पिसाबथैली भरिनेबित्तिकै स्नायु प्रणालीले त्यसको संकेत मस्तिष्कमा पुर्याउने र पिसाब फेर्न मन लाग्ने हुन्छ । त्यस्तो प्रक्रियामा पिसाब लामो समय रोकियो भने विभिन्न संक्रामक रोग लाग्न थाल्छ ।
महिला र बालबालिमा समस्या
चिकित्सकका अनुसार लामो समय पिसाब रोक्नाले महिला र बालबालिकाको स्वास्थ्यमा धेरै समस्या देखिन थालेको छ । पिसाब रोक्ने बानीले सुरुमा पिसाब थैलीमा पीडा हुन्छ । लामो समय त्यस्तै बानी पर्यो भने मिर्गौलामै असर पर्न थाल्छ ।
पिसाब मिर्गौलाबाट पिसाब थैलीमा जम्मा भइरहेको हुन्छ । फेर्न चार मिनेटसम्म पनि ढिला गर्यो भने पिसाब फेरि मिर्गौलामै फर्कन थाल्छ । त्यस्तो पिसाबमा युरिया र अमिनोएसिडजस्ता हानिकारक तत्व हुने भएकाले पत्थरी हुने सम्भावना हुन्छ ।
कतिपयले पिसाब गर्दागर्दै बीचमै रोक्ने गर्छन् । बालबालिकामा त्यस्तो बानी धेरै हुन्छ । फेर्दाफेर्दै पिसाब रोक्नाले मूत्रमार्ग संक्रमण हुने खतरा बढी हुने युरोलोजिस्ट डा. अर्जुनदेव भट्ट बताउँछन् । यो समस्या धेरै महिला र बालबालिकामा हुने गरेको छ ।
कतिपय महिलाको योनीमा दुखाइ हुन्छ । जुन पिसाब रोक्ने बानीका कारण उब्जिएको समस्या पनि हुन सक्छ । डा. भट्टका अनुसार पिसाब रोक्ने बानीका कारण पिसाब थैली सुन्निने र त्यहाँ पीडा हुने गर्छ ।
छिटोछिटो पिसाब लाग्ने तर थोरै आउने समस्या पनि यही कारणले उब्जिएको हुन सक्ने चिकित्सक बताउँछन् । त्यस्तो बेला पर्याप्त पानी पिउने, पिसाब लाग्नासाथ फेर्ने र समस्या समाधान नभए तत्कालै चिकित्सकलाई देखाउने गर्नुपर्छ ।
पिसाब रोक्ने गरिरह्यो भने मिर्गौला काम नलाग्ने अवस्थामा पुग्छ । जोन हप्किन्स मेडिसिनको एक अध्ययनअनुसार पिसाब रोक्ने बानीका कारण युरिया तथा क्रियटिनिन बाहिर निस्कन नपाउँदा रगतमा फैलिएर अनेकौं समस्या सिर्जना हुन्छ ।
रोकेर एकैपपटक पिसाब फेर्नाले पिसाब थैलीको मांसपेशीसमेत कमजोर हुन्छ । अध्ययनमा भनिएको छ, ‘पिसाब रोकेर राख्नु वा फेर्दा फेर्दै रोक्नुले पिसाबले नै मानव शरीरमा अनेक संक्रमण सिर्जना गर्छ । पिसाब पोल्ने पनि पिसाब समयमै नफेर्ने बानीका कारण उब्जिएको हुन्छ । शरीरमा रहेका अनावश्यक तत्व पिसाबका माध्यमबाट बाहिर निस्किन्छन् ।
कति बन्छ पिसाब ?
एक दिनमा स्वस्थ मानिसको शरीरमा १५ सय देखि दुई हजार मिलिलिटर पिसाब बन्छ । तर पानी कम खाने वा धेरै खानेहरूमा यो परिमाणमा केही तलमाथि हुन सक्ने चिकित्सकको भनाइ छ ।
स्वस्थ मानिसको पिसाब थैलीको क्षमता दुई सय देखि तीन सय मिलिलिटरसम्मको हुन्छ । पिसाबथैली भरिनेबित्तिकै मानिसलाई पिसाब फेर्न मन लाग्छ । औसतमा १५ सय एमएल पिसाब निस्कने मानिसले दैनिक पाँचपटक पिसाब फेर्नुपर्ने हुन्छ । त्योभन्दा धेरै वा कम पिसाब हुन्छ भने स्वास्थ्यका लागि समस्या हुन सक्छ ।