चलचित्र हाइवेबाट चर्चामा आएका दीपक रौनियार निर्देशित चलचित्र ‘सेतो सूर्य' अहिले चर्चामा छ । ८८ मिनेट लामो यो चलचित्र भेनिस अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सवमा प्रिमियर गरिएको हो । टोरन्टो अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सव र बुसान अन्तर्राष्ट्रिय चलचित्र महोत्सव कोरियामा समेत प्रदर्शन गरिएको यो चलचित्रमा दीपक रौनियार र डेभिट बार्करको सहलेखन रहेको छ । नेपालमा एक दशक चलेको द्वन्द्वकालमा सेना र माओवादीमा रहेका एकैघरका दाजुभाइ परिवर्तित परिस्थितिमा सहमतिको बिन्दु भेट्न गरेको संघर्ष चलचित्रमा उतारिएको छ । अहिले प्रदर्शनमा रहेको यस चलचित्रका बारेमा निर्देशक रौनियारसँग अशोकप्यासी राईले गरेको कुराकानीः
चलचित्र सेतो सूर्यको प्रतिक्रिया ?
यस प्रकारका चलचित्रमा प्रायः क्रिटिक्सको सकारात्मक तर दर्शकबाट नकारात्मक प्रतिक्रिया आउँथ्यो तर सेतो सूर्यबाट दुवैको राम्रो प्रतिक्रिया पाएको छु ।
दर्शकले चलचित्रको कुन पक्ष बढी मन पराए ?
दर्शकले चलचित्रको ‘मेटाफोर' मैले अपेक्षा गरेभन्दा राम्ररी बुझेको पाएँ । यो स्तरको दर्शक पाउनु हाम्रो लागि खुसीको कुरा हो ।
यो स्थितिसम्म आइपुग्न हामीले धेरै मेहनत गरेका छौं । अहिले हाम्रो शैली ‘मेन स्ट्रिम’ मा दरिएको छ ।
यसअघि त्यस्ता दर्शक थिएनन् र ?
थिए होलान् । तर हामीले निर्माण गर्ने शैलीका चलचित्रको सम्पर्कमा थिएन अहिले आउन थाले वा दर्शकले अब चलचित्र नयाँ ढंगमा बुझ्न थालेको हुनुपर्छ ।
यो विषयमा चलचित्र बनाउँछु भन्ने सोच कहिले आयो ?
सन् २००९ तिर मलाई यो विषयले हिट गरेको हो । मेरी श्रीमती आशा मगरातीले काभ्रेको एउटा ‘रिह्याब सेन्टर' को प्रमोसनल वृत्तचित्र बनाएकी थिइन् । एकजना माओवादी र अर्को सेनामा कार्यरत व्यक्ति एकै सेन्टरमा सेल्टर लिए आइपुगेछन् । उनीहरूको कुरा आशाले क्याप्चर गरेकी रहिछन् । त्यसपछि यो विषयमा चलचित्र बनाउन सकिन्छ भन्ने लाग्यो ।
चलचित्र बनाउन यति धेरै ग्याप किन ?
यसको तयारीका क्रममा चलचित्र हाइवेको कुरा आयो । त्यसमा लागें । यो विषय छँदै थियो । पछि परिस्थिति परिवर्तन भएकाले ‘रि थिंक' गरेर सेतो सूर्य बनाएको हुँ ।
सेतो सूर्य फिक्सन कि रियालिटी ?
रियालिटीमा आधारित शतप्रतिशत फिक्सन चलचित्र हो ।
माओवादी द्वन्द्वका विषयमा बनेका कुनै पनि चलचित्रले राम्रो प्रतिक्रिया नपाएको अवस्थामा त्यही विषयमा चलचित्र बनाउन जोखिम लागेन ?
माओवादी जनयुद्ध सुरु हुँदा म १७ वर्षको थिएँ । मेरो उमेरका नेपालीको जीवनमा सबभन्दा ठूलो प्रभाव पारेको घटना यही हो । त्यसैले यस विषयलाई पर्दामा उतार्नु मैले दायित्व सम्झें ।
विषय अर्थात् कथा अरू पनि हुन सक्न्थ्यो नि ?
माओवादी द्वन्द्वका विषयमा मलाई बम पड्काउने द्वन्द्वप्रधान र धेरै निराशाजनक चलचित्र बनाउनु थिएन । त्यसैले यो विषय मेरो रोजाइमा परेको हो ।
माओवादी द्वन्द्वका विषय वरिपरि बनेका चलचित्र हेर्नुभएको थियो ?
कालो पोथी, उमालगायतका चलचित्र हेरें तर ती चलचित्रले मैले भन्न खोजेको कुरा भनेन ।
यदि भनिदिएको भए ?
केही फरक पर्दैनथ्यो । चलचित्र भनेको ‘पर्सनल' पनि हो । यही स्क्रिप्ट अरूलाई दिएर चलचित्र बनाएको भए पनि मैले बनाएजस्तो नहुन सक्छ । किनकि विषयप्रति मान्छेको बुझाइ फरक हुन्छ । त्यसले चलचित्रलाई पनि फरक पार्छ ।
विश्वका दर्शकबाट कस्तो फिडब्याक पाउनुभयो ?
चलचित्रको प्रशंसा गरेका छन् । कथा भन्ने शैली, अभिनयदेखि वास्तविक चलचित्र भनेर प्रतिक्रिया दिएका छन् ।
नेपाली चलचित्रमा कथा भन्ने शैलीमा परिर्वतन आएको हो ?
पाँच वर्षयता धेरै परिवर्तन आएको छ । यस बीचमा निश्चल बस्नेत, रामबाबु गुरुङ, दीपेन्द्र के खनालजस्ता निर्देशक उदाए । यो स्थितिसम्म आइपुग्न हामीले धेरै मेहनत गरेका छौं । अहिले हाम्रो शैली ‘मेन स्ट्रिम' मा दरिएको छ ।
तपाईंले नाम लिएका निर्देशक र तपाईंमा चाहिँ के फरक छ ?
त्यस्तो फरक केही होइन हामी एकै स्ट्रिममा काम गर्ने मान्छे हौं । तर म अलि बढी मेहनत गर्छु, सोसियल्ली कन्सस चलचित्र बनाउँछु । जस्तो सेतो सूर्य बनाउन चार वर्ष लाग्यो । यो चारवटा चलचित्र बन्ने समय हो तर म त्यो सक्दिनँ ।
यो धारका चलचित्रको भविष्य कस्तो देख्नुभएको छ ?
राम्रो छ । पहिले नवीन सुब्बा, छिरिङरितार दाइको पालामा उहाँहरूलाई साथ दिने कमै थिए । तर अहिले एकपछि अर्को गर्दै धेरै प्रतिभावान् व्यक्ति यो स्ट्रिममा देखा परेका छन् । यो स्ट्रिमको चलचित्रलाई हाँक्न सक्ने इन्डिभिजुअल पावरका साथ धेरै निर्देशक आएकाले अब पछाडि फर्केर हेर्नु पर्दैन ।
अभिनेता अभिनेत्रीको पनि त भूमिका होला नि ?
किन नहुनु ? दयाहाङ राईलगायत केही अभिनेता नजन्मिएको भए यो धार यति शक्तिशाली नहुन सक्थ्यो । पाँच, सात वर्षअघिसम्म एउटा मंगोलियन युवा हिरो बन्न सक्छ भन्ने नेपाली चलचित्र उद्योगले कल्पनै गरेको थिएन ।
पुरानो धारका चलचित्रको पनि त दर्शक छन् नि ?
छ, त्यो राम्रो पनि हो । दर्शकका लागि च्वाइस हुनुपर्छ । हरेक शैलीका चलचित्र आउनुपर्छ ।
चलचित्र क्षेत्रतिर कसरी आकर्षित हुनुभयो ?
म पत्रकारितामा क्रियाशील हुँदा चलचित्रका बारेमा लेख्थेँ । चलचित्रका बारेमा पढ्दै जाँदा रुचि बढ्यो । अर्को कुरा त्यसबेलाका चलचित्रले नेपाली समाजलाई सम्बोधन गर्दैनथ्यो । परिवर्तित समयलाई लिएर कसै न कसैले नयाँ ढंगले काम सुरु गर्नुपर्ने अवस्था थियो । म त्यतै लागें ।
चलचित्र क्षेत्रमा लाग्दा परिवारको प्रतिक्रिया ?
बुवा एकदम डराउनुभएको थियो । त्यसबेला म बीबीसीमा काम गर्थें । ‘कर्फटेबल सेलरी' थियो । त्यो छाडेर यता लाग्दा परिवारमा चिन्ता हुनु स्वाभाविकै हो तर श्रीमती यही क्षेत्रको भएकाले साथ पाएँ । हामी मिलेर काम गर्दै अगाडि बढ्यौं ।
जे सोचेर लाग्नुभयो यो अवस्थासम्म आइपुग्दा त्यति गर्न सके जस्तो लाग्छ ?
चलचित्र क्षेत्रका लागि धेरै काम गरेँ । दर्शकले अहिले जसरी हामीलाई स्वीकार्नु भएको छ त्यसैको प्रतिफल हो । हुन त आर्थिक रूपमा अझै पनि संघर्षकै अवस्था छ तापनि यसबीचमा गरेका काम र प्रतिफल ठीकै लाग्छ ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
