अन्ततः हिन्दु राष्ट्र नै

राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी नेपालबीच एकीकरण भएको छ । एकीकरणको राष्ट्रिय आवश्यकताबारे लामो समयदेखि बहस चल्दै आएको थियो । मुलुकको हित र गरिमा जगेर्नामा एउटा बलियो राष्ट्रवादी शक्तिको खाँचो पर्छ नै । त्यससँगै सभ्यताको अमूल्य पक्ष र आधुनिक प्रजातन्त्रलाई साथसाथै लैजान सक्ने विचार र व्यवहार बोकेको सन्तुलित र मध्यमार्गी राजनीतिक शक्ति नेपालजस्तो मुलुकको लागि निर्विकल्प छ । अब एकीकृत राप्रपा त्यस्तो शक्तिमा आफूलाई परिणत गर्ने मार्गमा अग्रसर हुनुपर्छ ।

यो भयो एउटा समसामयिक प्रसंग । यो सामयिकतामा केही सर्वकालीन मुद्दाहरू सतहमा उजिलिएर आएका छन् । एकीकृत राप्रपाले ती मुद्दाहरूको स्वामित्व लिने दिशामा देखाएको अग्रसरता उल्लेखनीय भएको प्रसंगले पंक्तिकारले राप्रपा एकीकरणको विषय उठान गरेको हो । हामीसँग समय छ, क्रमबद्ध छलफल जारी रहनेछ ।

राप्रपा एकीकरणको मुख्य आधारसरह बनेको मुद्दा हो, हिन्दु राज्यको पुनस्र्थापना । नेपाल केही वर्षयताको राजनीतिक अदलबदलका कारण यतिबेला औपचारिक रूपले हिन्दु राज्य होइन । राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय प्रपञ्चहरूको गठजोडमा नेपाललाई रातारात गैरहिन्दु राज्यमा बनाइयो । जनआन्दोलनको बाढीमा नेपालको यो संरक्षकीय मुद्दालाई समेत बगाएर आफ्ना स्वार्थहरूलाई राज गराउन चाहनेहरू सफल भए ।

त्यसमा पछिल्लो नेपाली राजनीतिका शक्तिशाली पात्रहरूको हात रंगियो । आन्दोलनको उल्लास र थकानमा कतिपय महत्त्वपूर्ण नोक्सानीहरूसमेत ओझेल पर्छन् । तर जनतालाई आफूलाई धोका भएको भन्ने बुझ्न समय लागेन । लगातार त्यो बुझाइको अभिव्यक्ति राजनीतिक तवरमै शक्तिशाली ढंगले प्रकट हुँदै आएको छ । गत वर्ष जारी नयाँ संविधानमा नेपाली जनताको असन्तोषलाई सम्बोधन गर्ने केही शाब्दिक प्रयत्न भए पनि यो कदापि पर्याप्त हुन सक्ने देखिँदैन । त्यो सर्वस्वहरणपछि मान्छेलाई केही नामनिस्सा दिन खोजिए बराबर मात्रै हो । नेपाली जनता आफूबाट जे हरियो, त्यो जस्ताको तस्तै फिर्ता पाउन चाहन्छन् । अर्थात् नेपाल हिन्दु राष्ट्र अक्षुण्ण हुनुपर्छ ।

हिन्दु राष्ट्र हरणको पृष्ठभूमिबारे जति चर्चा गरे पनि हृदय सेलाउँदैन । नेपाल भन्ने मुलुकमा कुनै धार्मिक विद्वेषले ठाउँ पाएको थिएन । हिन्दु राजाले आफ्नो निवासको दक्षिण मोहडा अगाडि मुस्लिम दाजुभाइहरूको मस्जिद राख्न दिए । सायद हिन्दु र मुस्लिमहरूबीचको मेल नेपालमा जति संसारमा सायदै होला । त्यो पनि निसर्त र निस्कपट ढंगमा । अनि क्रिश्चियनहरूले त असीमित सामाजिक अभ्यास गर्न पाएकै छन् । उनीहरू ढोका-ढोका पुगेर बाइबल बाँड्न सक्छन् । उनीहरूले पनि चियापानीको सत्कार हिन्दुजनहरूबाट पाएकै छन् । बौद्ध धर्मलाई त हिन्दु सनातनधर्मीहरूले त साख्य कुल भाइकै रूपमा गणना गरेका छन् ।

के यो मानव समाजमा पाइने हदैसम्मको सरलता अनि साँस्कृतिक महानता होइन ? तर सरलतालाई कमजोरी बनाउन मिल्छ ? जसले आतिथ्य दियो, उसैको छाना खसाल्ने काम युक्तिसंगत हो ? यति हुँदा पनि सदाशयी नेपालीहरू अदम्य सहनशीलता धारण गरेर बसेका छन् । तर जब उनीहरूलाई सही समयमा गएर सोधिन्छ, के तपाईंको चित्त बुझेको छ भनेर पीडा त निस्किहाल्छ । सनातन धर्मको मुहान मुलुकको यो पीडाको सम्बोधन हुने समय कसैले नचाहेर पनि विस्तारै आउनेछ । केही व्यक्तिको मिलिभगतबाट भएका दुःनिर्णय प्राकृतिक कानुनको कोर्ससामु टिक्न सक्दैन ।

यसैबीच केही बुजु्रकहरूले प्रश्न उठाउलान्, धर्मको विषय उठाएर थिति बिगार्न खोज्ने ? केहीको चिन्ता छ, अब यो विषयमा फर्के त्यसका कारणले उब्जने रोषको लहरले 'लोकतन्त्र' को कथित थिति नै बिग्रनेछ । तर एक रातको निद्राबीच सभ्यतामाथि नै प्रश्न उठाइँदा ती महानुभाव किन मौन बसेको ? एउटा सभ्यताको चिनारीलाई नै राजनीतिक प्रपञ्चबाट रसातलमा पुर्‌याइएको त हो नि । त्यसको उपचार अब राजनीतिक प्रक्रियाबाट सम्भव छ ।

हिजो हिन्दु राष्ट्र हटाउन लागिपरेकाहरूले जनमतसंग्रहजस्तो संसारकै सर्वस्वीकार्य विधिमा जानुपर्छ भनेर भन्न सके ? उनीहरूलाई थाहा थियो, जनमतले उनीहरूको प्रपञ्चलाई स्विकार्दैन भनेर । अब जनमतसंग्रह उपाय हो त ? पक्कै होइन । हटाउन नचाहिने, अब पुनस्थार्पना गर्न चाहिने भन्ने विधिसम्मत हुन्छ र ? कदापि हुँदैन । एकचोटि जनताले धोका पाए, त्यो मिलाउने फेरि जनतालाई नै कष्ट दिने, राज्यको ढुकुटी सक्ने ? यो सम्भव छैन ।

आज संसद्मा संशोधन प्रस्तावमाथिको छलफल र त्यसभित्रका अनेक खेलको धपेडी चल्दैछ । त्यो प्रस्ताव संघीयता र नेपाली नागरिकताको विषयमा केन्द्रित छ । यसले नेपाली राजनीतिलाई ध्रुवीकरणको एउटा नयाँ कोणमा पुर्‌याएको छ । विपरीत धु्रवमा देखिएको दलहरूभित्रै पनि आन्तरिक लडाइँ छ । तर साँच्चै यो प्रस्ताव हाम्रो मौलिक आवश्यकता हो त ? हाम्रो अमूल्य सम्पत्ति नै गुमेको अवस्था छ, हाम्रो धर्म-संस्कृति नै चुनौती र संकटमा छ । यस्तो अवस्थामा हामी भने कता, कसरी टुक्र्याउने र कसलाई कति छिटो वैधता दिने भनेर हतासिँदैछौं ।

वास्तवमा संशोधन प्रस्ताव त यतिबेला हिन्दु राज्य पुनस्र्थापनाको विषयमा भइदिएको भए प्रासंगिक र विवेकपूर्ण हुन्थ्यो । नेपाली नेताहरूले जनआन्दोलन-२ यताका सम्पूर्ण त्रुटिहरूलाई सच्याउने उपक्रमको प्रभावकारी सुरुआत यतिबेला संविधान संशोधनबाट हिन्दु राज्य पुनस्र्थापना गरेर सम्भव छ । यसबाट मुलुक एउटा कोर्समा फर्कन्छ, हस्तक्षेपको वातावरण निरुत्साहित हुन्छ ।

आशाका घेरा

यतिबेला मूलधारका राजनीतिक दलहरूसमेत एक किसिमको अन्योलमा छन् । विगतमा भूलवश गुमाउनै नहुने विषय गुमाइयो भन्ने भाव ती दलका बहुसंख्यक नेता र समर्थकहरूमा उत्पन्न भइसकेको छ । त्यसलाई सच्याउनको लागि कतिसम्म साहस जुटाउने विषयमा उनीहरू रनभुल्ल छन् । कसैले यसको वातावरण बनाइदेओस् भन्ने लुप्त चाहना उनीहरूमा देखिन्छ । पूर्वप्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले 'हिन्दु धर्मको विषय आइरहेको छ' भनेर त्यो अन्योललाई मुखर गरिसकेका छन् । यतिखेर राष्ट्रियताको तराजुमा निकै वजन बढाएका उनले त्यो अभिव्यक्ति दिनु अर्थपूर्ण छ ।

गत वर्ष जारी नयाँ संविधानमा नेपाली जनताको असन्तोष सम्बोधन गर्ने केही शाब्दिक प्रयत्न भए पनि त्यो कदापि पर्याप्त हुने देखिँदैन । नेपाली जनता आफूबाट जे हरियो, त्यो जस्ताको तस्तै फिर्ता पाउन चाहन्छन् । अर्थात् नेपाल हिन्दु राष्ट्र अक्षुण्ण हुनुपर्छ ।

कांग्रेस पार्टी सैद्धान्तिक हिसाबले प्रायः तरल अवस्थामा रहन्छ । उसमा बहुपक्षीय प्रभाव तरंगित भइ नै रहेका हुन्छन् । आफूलाई लोकतन्त्रको आधार स्तम्भ भने पनि यो पार्टीले समयमा निर्णय लिन नसक्ने, त्रुटि सच्याउन अलमल गर्ने एउटा परिपाटी स्पष्ट छ । एमालेले एउटा अनुशासनमा बसेको पार्टीको चिनारी बनाए पनि यसका निर्णयहरू वस्तुनिष्ठ हुन समस्या भएका कतिपय अवस्था देखिन्छन् । माओवादीले मुलुकको यथार्थ नबुझीकनै ऊर्जा खेर फालेको इतिहासबाट पुष्टि जो भइसकेको छ ।

कसैले पनि कुनै मुलुकको सभ्यताजन्य पहिचानमै आघात पर्ने गरी हस्तक्षेप गर्न मिल्दैन । आधुनिक प्रजातान्त्रिक समाजले यस्तो हस्तक्षेप स्विकार्दैन । प्रविधि, आणविक शक्ति र भौतिक समृद्धि जस्ता कुनै पनि चिजले मानिसको आस्था र संस्कृतिलाई जित्न सक्दैन । संसारमा भएका धेरैजसो द्वन्द्वहरू यस्तै हस्तक्षेपको जगमा उठेका हुन् । हाम्रो मुलुक पनि केही दसकयता इतिहासको जटिल मोडबाट गुज्रिरहेको छ । प्रजातन्त्र सधैं संक्रमणमा छ ।

राजनीतिक थिति बलियो भइनसक्दा यहाँका सामाजिक मूल्यहरूमाथि खेल्ने ठाउँ भएको छ । हाम्रा राजनीतिक खेलाडीहरू अस्वस्थ प्रतिस्पर्धाका कारण ती मूल्यहरूको बाजी थाप्न तयार भएका हुन् । हाम्रो राजनीतिमा न्यूनतम निष्ठा हुँदो हो त न हाम्रा धर्म-संस्कृति जस्ता मूल्यहरू आज यसरी धरापमा पर्ने थिए, न त हामीले आज राष्ट्रियताका लागि यो हदसम्म संघर्ष गर्नुपथ्र्यो ।

धन्य, हामीलाई हाम्रै सनातनीय धर्म-संस्कृतिको बलले आज 'रियलाइजेसन' को एउटा विन्दुमा ल्याएको छ । यो राम्रो सुरुआत हो । सनातनीय धर्म-संस्कृति एउटा पारिवारिक संहिता हो । यसले सम्पूर्ण समाजलाई एउटा परिवारसरह मान्दछ, जहाँ निष्ठाले अभिभावकत्व राख्दछ । हाम्रो समाजमा पछिल्ला वर्ष सघन हुँदै गएको विग्रह त्यही निष्ठामाथिको प्रहारले हो । नेपाली राजनीतिका पात्रहरूले यो कुरा बुझिसकेका छन् । कोही विस्तारै प्रकट भएर आउँदैछन् । कसैलाई समय लाग्ला । हामीले वास्तवमै हाम्रो सनातनीय संस्कृतिले बेहोरेको नोक्सानीलाई राजनीतिक प्रक्रियाबाट सोधभर्ना गर्न सक्यौं भने त्यसले समाजमा एउटा ऐतिहासिक नजिरको काम गर्नेछ ।

हामीकहाँ राजनीतिको अन्धवेगका कारण कतिपय मौलिक संस्थापन गुमेको अवस्था छ । जसका कारण मुलुक कतैबाट पनि एकताको घेरोमा बसेको देखिँदैन । भूगोलभित्रभित्रै लुछाचुँडी चलिरहेको छ । केही पक्ष अखण्डतामाथि समेत प्रहार गर्न खोजिरहेका छन् । यो अवस्था ठीक होइन भन्ने बुझाइ भूराजनीतिक वृत्तहरूमा समेत गाढा बन्दै गएको छ । नेपाल एउटा सनातनीय र स्थायी शान्तिको भूमि हो । नेपालको यो पहिचान आखिर सबैलाई नै चाहिने रहेछ । यस विषयमा भएका कतिपय पछिल्ला महत्त्वपूर्ण राजनीतिक विकास विस्तारै सार्वजनिक होलान् ।