शिक्षित युवालाई उद्यमशीलता

नेपाल सरकारले हालका वर्षहरूमा स्वदेशमै उद्यमशीलताको विकास गर्ने र युवामा नवीनतम उद्यमीय सोच तथा ज्ञानको सदुपयोग गर्ने लक्ष्यका साथ ‘स्टार्टअप फन्ड’को लगानी अवधारणा अगाडि बढाएको छ । सरकारी बजेटसहितको यो कार्यक्रम सार्वजनिक–निजी साझेदारी (पीपीपी) मोडेलमा अगाडि बढाइँदैछ ।

अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासका हिसाबले चल्तीमा आइसकेको र प्रभावकारीसमेत मान्न थालिएको लगानीको यो अवधारणा नेपालका लागि भने नयाँ हो । छिमेकी भारतकै कुरा गर्ने हो भने नरेन्द्र मोदी सरकारले हाल स्टार्टअप फन्डको अवधारणामा धेरै नयाँ उद्योग स्थापनाको काम अगाडि बढाइरहेको छ । र, ठूलो बजेटमार्फत लगानीको यस अवधारणामा खर्च गरिरहेको छ ।

खासगरी शिक्षित युवालाई विकास निर्माणमा परिचालन गर्ने र तिनीहरूलाई रोजगार बनाएर उद्यमी बनाउने यस अवधारणाको उद्देश्य देखिन्छ । वास्तवमै, यो अवधारणा राष्ट्रको आर्थिक–सामाजिक विकास र सन्तुलनका लागि अत्यन्त वैज्ञानिक पनि छ । हालका वर्षमा नेपालमा युवाले उच्चशिक्षा हासिल गर्न थालेका छन् । तर, त्यसरी शिक्षित हुनेहरूको संख्या ह्वात्तै बढे पनि रोजगारी बढ्न सकेको छैन ।

स्वदेशमा रोजगारीको अवसर सिर्जना हुन नसक्दा विश्वभर नेपाली युवाको पलायन बढिरहेको छ । स्टार्टअप फन्ड स्वदेश तथा विदेशका राम्रा विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरेर आएका, नवीनतम ज्ञान, सीप र सोच भएका तर लगानी गर्न पैसा नभएका युवा परिचालन गरेर रोजगारीका अवसर सिर्जना गर्न ल्याइएको अवधारणा हो ।

त्यसलाई नेपालमा पीपीपी मोडेलमा कार्यक्रम बढाउने गरी इमर्जिङ नेपाल लिमिटेडको स्थापना भएको छ । त्यसले स्टार्टअप फन्डको अवधारणाका लागु हुने गरी कामसमेत थालिसकिएको छ । इमर्जिङ नेपाल लिमिटेडमा सरकार र निजी क्षेत्रका व्यावसायिक प्रतिष्ठानहरू मुरारका, गोल्छा, दुगड र आईएमई गु्रपलगायतले संस्थागत लगानी गरेका छन् । जसबाट ऋण नभई सेयर लगानी गरी नवीनतम सोचका व्यवसायलाई सहयोग गर्ने सरकारले बताइरहेको छ ।

स्टार्टअप फन्डको लगानी अवधारणाले लगानी विस्तार गर्ने मामिलामा नयाँ सोच दिन सक्छ।

वास्तवमा, यो कार्यक्रम स्वदेशमै केही गर्न चाहने पढेलेखेका युवाका लागि अत्यन्त महŒवपूर्ण अवसर हो । तर, कार्यक्रमबारेको जनचेतना कमजोर देखिन्छ । खासगरी, युवा जनशक्ति सिर्जनशील भए पनि अधैर्य हुने भएकाले यस्ता कार्यक्रम कम झन्झटिलो, बहुप्रभावकारी र युवा आकर्षित हुन
जरुरी छ ।

जोखिम कम भएको र लगानीका लागि उपयुक्त तथा दीर्घकालीन फाइदाको क्षेत्रमा लगानी गर्ने यसको अवधारणा भएको कारणले लगानी डुब्ने सम्भावना निकै कम हुन्छ । त्यसमाथि युवाले ल्याउने योजनामध्येबाट नवीनतम योजनाको उचित मापदण्ड अपनाएर छनोट गरी लगानी गर्ने कारण यो अवश्य प्रभावकारी हुन्छ ।

हालका वर्षमा बैंकहरूमा तरलता बढिरहे पनि लगानीका क्षेत्र पहिल्याउन नसक्दा नयाँ उद्योग, कलकारखाना खुल्न सकेका छैनन् । स्टार्टअप फन्डको अवधारणाले लगानी विस्तार गर्ने मामिलामा अवश्य नयाँ सोच दिन सक्छ । उच्च अध्ययन गरेका युवाको अध्ययन र अनुसन्धानबाट आउने यस्ता व्यावसायिक योजनाको सुरुवात र त्यसको कार्यान्वयनबाट सिंगो मुलुककै आर्थिक विकासमा ठूलो योगदान पुग्छ ।

यो अवधारणा लागु गर्न बनेको ‘इर्मजिङ नेपाल लिमिटेड’ नामक कम्पनीको अधिकृत पू“जी पा“च अर्ब, जारी पूँजी एक अर्ब र चुक्ता पूँजी १० करोड रुपैया“ छ । पूँजीका हिसाबले अहिलेलाई कम्पनी सानै भए पनि क्रमशः सफल एवं विस्तार गर्दै लग्न सकिन्छ । लगानीको यो अवधारणा समय सान्दर्भिक छ । र, यसलाई अगाडि बढाउन उचित हुने देखिन्छ ।

यसले अध्ययन, अनुसन्धान गरेर सैद्धान्तिक ज्ञान हासिल गरेका युवाको ज्ञानलाई व्यवहारमा ल्याउने अवसर पनि प्रदान गर्नेछ । व्यापार र वाणिज्यशास्त्र पढेकाहरूले व्यापार/व्यवसाय नगर्ने तर सैद्धान्तिक ज्ञान नभएकाहरूले परम्परागत ढंगले व्यापार गर्ने चलनमा पनि यसले परिवर्तन ल्याउने छ । राज्यले गरिबी हटाउन र समृद्धिको सुरुवात आफ्नै पौरखी युवा युवतीको माध्यमबाट गर्न आवश्यक छ । यसरी मुलुकमा उद्यमशीलताको विकास गर्न स्टार्टअप फन्डजस्ता लगानीका नयाँ अवधारणामा राज्यले विशेष लगानी र प्राथमिकता दिएर अगाडि बढ्न जरुरी देखिन्छ ।