चिन्ताले निम्त्याउँछ मुटुरोग
सधैं चिन्तामा रहिरहने व्यक्तिको दिमागको भित्री भागको प्रभावले हृदयाघात हुने जोखिम बढाउँछ । यो कुरा अमेरिको हार्वड विश्वविद्यालयले हालै गरेको अध्ययनले देखाएको तथ्य हो । दिमागको अमिगडाला भन्ने एक भाग, जुन हाम्रो रिस र डरजस्ता भावना अभिव्यक्त गर्ने ठाउँ हो, यसमा अधिक क्रियाकलाप हुने व्यक्तिमा मुटु र सञ्चारसम्बन्धी रोग (कार्डियोभास्कुलर )को विकास अरूलाई भन्दा चाँडै भएको अनुसन्धानमा पाइएको छ ।
मुटुरोगको अन्य जोखिमका तत्वहरू धूमपान र उच्च रक्तचापजस्तै चिन्ता पनि एक प्रमुख रहेको कुरा अनुसन्धानकर्ताले बताएका छन् । मुटुरोगको जोखिम भएका व्यक्तिमा चिन्ताको व्यवस्थापन गर्न सहयोग गर्नुपर्ने कुरा सान्दर्भिक ठानिएको छ । भावनात्मक चिन्ताले कार्डियोभास्कुलर रोगको जोखिमले मुटु र रक्त कोषिकामा पार्ने प्रभावबारे पहिला थाहा थियो तर कसरी पार्ने प्रभावबारे भने पूरा बुझिएको थिएन ।
कसरी हुन्छ
अध्ययनअनुसार अमिगडालाले हड्डीको मासी (बोनम्यारो)लाई अतिरिक्त सेतो रक्त कोषिका बनाउन संकेत दिन्छ, जसका कारण आर्टरीहरू फुलिने या सुनिने हुन्छन् । यसले हृदयाघात, एन्जाइना र स्ट्रोक हुनसक्छ । अमिगडाला भनेको दिमागको एउटा भाग हो ।
यसले मजबुत भावनात्मक प्रतिक्रिया दिनका लागि सक्रिय बनाई दिमागलाई लड्न तयार बनाउने हो । अमिगडाला दिमागको दुई भागमा एक एकवटा हुन्छ, जुन हाडे बदाम आकारको कोषहरूको समूह मेडियाल टेम्पोरल लोब्स भन्ने दिमागको गहिराइमा रहेको हुन्छ ।
व्यायाम गर्दा इन्डोर्फिन रगतमा छोडिन्छन् । यो केमिकलले सकारात्मक सोच र खुसी बढाउँछ । व्यायामले कोलेस्ट्रोल र ट्राइग्लिसराइड लेभल तथा रक्तचाप कम गर्न मद्दत गर्दछ ।
धेरै कामको भार, जागिरमा झमेला, गरिबी, प्रतिकूल स्वास्थ्य, आफन्तको वियोग आदि कारणले गम्भीर चिन्ता हुन पुग्छ र यसले गर्दा डिप्रेसनलगायत अरू मनोभावनायुक्त रोग लाग्नुको कारण बन्न पुग्छ । मुटुरोग तथा स्ट्रोकको जोखिम कम गर्न धूमपान त्याग्ने, उच्च रक्तचाप तथा उच्च कोलेस्ट्रोल तथा मधुमेहको नियन्त्रण गर्ने । यहाँ भनिएको जीवनशैलीको सुझावलाई आत्मसात् गरी चिन्ताको सही तवरले व्यवस्थापन गरे मुटुरोगबाट बच्न या सावधान हुन सकिन्छ ।
जीवनशैलीको सुझाव
खुसी र स्वस्थकर हुन जीवनशैलीबारे जानकारी लिई यसलाई आत्मसात् गर्नुपर्छ । एउटा सानो जीवनशैली परिवर्तनले भविष्यमा आफ्नो स्वास्थ्यमा धेरै प्रभाव पार्छ ।
नियमित व्यायाम
घटीमा पाँचछपल्ट हप्तामा २०-३० मिनेट व्यायाम गर्नुपर्छ । एरोविक व्यायाम गर्नु राम्रो मानिएको छ । यो व्यायाम गर्दा हाम्रो पूरा शरीरको ठूलो अस्थिपन्जर मांसपेशीको उपयोग हुन्छ । यसले शरीरमा अक्सिजन सक्षम तरिकाबाट सदैव माग गर्छ ।
एरोविक व्यायामका उदाहरणमा पौडी खेल्नु, साइकल चलाउनु, नाच्नु, दौडनु आदि पर्छन् । छिटो हिँड्नु अझै पनि सबैभन्दा बेस एरोविक व्यायाम हो । आफ्नो रुटिङमा कसरी नियमित व्यायाम गर्न सकिन्छ भनेर विचार गर्नुपर्छ । नियमित व्यायामले शक्ति र मांसपेशीको तागत बढाउँछ ।
व्यायाम गर्दा इन्डोर्फिन रगतमा छोडिन्छन् । यो केमिकलले सकारात्मक सोच र खुसी बढाउँछ । व्यायामले कोलेस्ट्रोल र ट्राइग्लिसराइड लेभल तथा रक्तचाप कम गर्न मद्दत गर्दछ । यस्तो व्यायाम गर्दा धेरै बल जाने तर कम शक्तिको गर्नुपर्छ । आफूलाई मन पर्ने कुनै काम गरे हुन्छ जसले आफ्नो उमेर क्षमता, दक्षताअनुरूप पनि विचार गर्नुपर्छ ।
स्वस्थकर खानाः स्वस्थकर खानाले चिन्तासँग लड्न सघाउ पुर्याउँछ । खानाले हाम्रो शरीरको प्रत्येक अंगमा असर गर्छ । मुटु, फोक्सो दिमाग आदिमा । स्वस्थ खानाले तन्दुरुस्तीका साथसाथै शक्ति, नसाहरूमा पोषण, रगत सञ्चालनमा सुधार, श्वासप्रश्वासमा सजिलो, रक्तचाप कम, पाचन प्रणालीमा सहयोग, पक्षाघात हुने जोखिमबाट कम, सामान्य स्वास्थ्यमा सकारात्मक र शान्त रहन मद्दत गर्छ ।
खानामा हरहमेसा चिल्लो, चिनी, नुन, क्याफिन, मदिरा आदि कम खाने गरेमा स्वस्थकर बन्न सकिन्छ । दिनमा प्रशस्त फलफूल र सब्जी खानुपर्छ । शरीरलाई आवश्यक मात्रामा पानी पिउनुपर्छ ।
आरामः आराम गर्दा किताब पढ्ने, आफूलाई आनन्द लाग्ने क्रियाकलाप गर्ने, साथीभाइसँग भेटघाट आदिले हाम्रो चिन्ताको लेभललाई कम गर्ने महत्वपूर्ण काम हुन्छ । यो कार्य दैनिक रूपमा गर्न सके जीवन सुन्दर हुन्छ ।
निद्राः बेचैन हुनु चिन्ताको उग्ररूप हो । जति थकाइ लाग्छ उति चिन्ता बढ्छ र सुत्न गाह्रो पर्छ । निद्रा ठूलो औषधि हो, जति गहिरो निद्रा पर्यो शरीरमा स्फूर्ति आउँछ । नियमित रूपमा बेलुका चाँडै सुती बिहान चाँडै उठ्नु उत्तम हो ।
धूमपान त्याग्नुः धूमपानले क्यान्सर, श्वासप्रश्वास, उच्च रक्तचाप र मुटुको रोग निम्त्याउँछ । धूमपान त्याग्नु नै स्वास्थ्य सुधार्नु हो । यसका लागि इच्छाशक्ति महत्वपूर्ण कुरा हो ।
मदिरा सेवन कम गर्नेः मदिरा सेवन गरिन्छ भने हप्तामा १४ युनिटभन्दा बढी सेवन गर्नु हुँदैन । अत्यधिक मदिरा सेवनले खासगरी रक्तचापलाई अधिक असर गर्छ र यसले स्ट्रोक हुने जोखिम धेरै बढाउँछ । (१ युनिट — १ पेग हिवस्की, १२५ मिलिलिटर वाइन, आधी पाइन्ट बियर)
वजनलाई ध्यान दिनेः ठूलो भुँडी अथवा स्याउको जस्तो शरीरको बनोटले मधुमेह, क्यान्सर, उच्च रक्तचाप, बाथ आदिको जोखिम बढाउँछ । उचाइअनुरूपको तौल हुनुपर्छ । सामान्य नियमअनुसार आफ्नो उचाइ जति इन्च छ त्यति नै किलो तौल हुनुपर्छ भन्ने बुझ्नुपर्छ ।
समस्या बाँड्नेः नजिकका साथीभाइ, नातेदारलाई मनको चिन्ता या समस्या भन्ने, गुम्स्याएर नराख्ने र जति आवश्यक पर्छ समय लिने र यसले समस्या समाधान गर्दैन तर यसले चिन्ताको लेभल कम गर्न अवसर दिन्छ । समस्याका बारेमा अरू विचार गर्न समय दिन्छ ।
स्वास्थ्यका लागि हाँसौः हाँसोले शरीरको मसलको टेन्सन घटाउँछ, श्वासप्रश्वासमा सुधार गर्छ र मुटुको धड्कन ठीक बनाउँछ, रगतमा इडोर्फिन पम्प गर्छ । मन र दिमागलाई आनन्द दिन्छ । हाँसोले शरीरको चिन्ता कम गर्छ । सम्भव भएसम्म हाँसो र खुसीको वातावरणमा समय व्यतीत गर्ने प्रयास गरौं ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस !
