व्यापारीलाई चुनाव लाग्यो

काठमाडौः उद्योग वाणिज्य महासंघको चुनावमा रुचि भएका ठूला/साना सबै व्यवसायीलाई चुनाव लागेको छ । चुनावका लागि उम्मेदवार छनोट, भोट माग्नेलगायत सुरु भइसकेको छ ।

यही महिनाको २८ गते सुरु हुने साधारण सभाले महासंघको नेतृत्व हस्तान्तरण गर्नेछ । महासंघको केहीअघि संशोधित विधानअनुसार वरिष्ठ उपाध्यक्ष स्वतः अध्यक्षमा बढुवा हुने भएकाले यसपालि अध्यक्षको चुनाव हुनेछैन । वरिष्ठ उपाध्यक्ष भवानी राणाले नेतृत्व सम्हाल्नेछन् । महासंघको नेतृत्व पहिलो पटक महिलाको हातमा जान थालेको छ ।

वरिष्ठ उपाध्यक्ष स्वतः अध्यक्ष हुने भएकाले पहिले अध्यक्ष पदका लागि हुने जस्तै घम्साघम्सी वरिष्ठ उपाध्यक्षमा हुन थालेको छ । वरिष्ठ उपाध्यक्षका उम्मेदवार प्यानलसहित चुनावी भीडन्तको तयारीमा छन् । ‘तीन वर्षपछि स्वतः अध्यक्ष बनिने भएकाले यसपालि वरिष्ठ उपाध्यक्षका लागि अध्यक्षको जस्तै चुनाव हुने भएको छ’, महासंघका अध्यक्ष पशुपति मुरारका भन्छन् ।

वरिष्ठ उपाध्यक्षमा शेखर गोल्छा र किशोर प्रधान प्यानलसहित चुनावी मैदानमा छन् । गोल्छा एसोसिएट र प्रधान जिल्ला नगर उद्योग वाणिज्य संघबाट महासंघको कार्यसमितिमा उपाध्यक्ष छन् । प्रधानले उम्मेदवारीको औपचारिक घोषणा गरिसकेका छन् । तैपनि तीन जना उपाध्यक्षका साथै कोषाध्यक्षको उम्मेदवार टुंगो नलागेकाले प्रधान समूहले प्यानलसहित उम्मेदवारी घोषणा गरिसकेको छैन । गोल्छा समूहले उम्मेदवारी घोषणा नगरे पनि उपाध्यक्षमा प्यानलको उम्मेदवार टुंगो लाएको छ । गोल्छा केही अघिदेखिनै व्यापारका कामबाट फूर्सद निकालेर चुनावी दौडाहामा छन् ।

समूहबाट जिल्ला नगर उद्योग वाणिज्य संघतर्फबाट दिनेश श्रेष्ठ, वस्तुगत संघबाट उमेशलाल श्रेष्ठ र एसोसिएटबाट चन्द्र ढकाल उम्मेदवार हुनेछन् । दिनेश अहिले वस्तुगतबाट उपाध्यक्ष र उमेशलाल र चन्द्र कार्यसमिति सदस्य छन् । किशोर समूहबाट जिल्ला नगर उद्योग वाणिज्य संघबाट प्रमोद श्रेष्ठको टुंगो लागेको छ । वस्तुगतबाट अन्जन श्रेष्ठ र शंकर पाण्डेमध्ये एक उम्मेदवार हुनेछन् ।

एसोसिएटबाट समूहले सौरभज्योतीलाई अघि सार्न प्रयास गरिरहेको छ । एसोसिएटमा गोल्छा समूह बलियो ठानिएको छ । उसले चन्द्र ढकाललाई बलिया उम्मेदवारका रूपमा अघि सारेको छ । कडा प्रतिस्पर्धा हुने ठानिएको वस्तुगतको उपाध्यक्षमा अनुप मल्लले पनि उम्मेदवारी घोषणा गरेकाले पुष्पलाल–सहानापुत्र उमेशलालको उपाध्यक्ष बन्ने चाहना के हुन्छ अन्योल छ । मल्ले वस्तुगतको उपाध्यक्षसहित ११ कार्यसमिति सदस्यसहित प्यानल घोषणा गरेका छन् । कोषाध्यक्षमा गोल्छा समूहले ज्ञानेन्द्रलाल प्रधानलाई अघि सारेको छ । प्रधान अहिले कार्यसमिति सदस्य छन् ।

महासंघको स्वरुप

विधान संशोधनपश्चात महासंघको केन्द्रीय कार्यकारिणी समितिको आकार ठूलो बनाइएको छ । संशोधित विधानअनुसार महासंघको केन्द्रीय कार्यकारिणी समिति ७८ जनाको रहने व्यवस्था छ । संशोधित विधानमा कोषाध्यक्ष पदको पनि व्यवस्था गरिएको छ । कार्यकारिणी समितिका निर्वाचित सदस्यमध्येबाट एक जना कोषध्यक्ष निर्वाचित गरिनेछ । अहिलेसम्म महासंघमा कोषाध्यक्ष पदको व्यवस्था थिएन ।

महासंघमा वरिष्ठ उपाध्यक्ष, जिल्ला/नगर उद्योग वाणिज्य संघ, वस्तुगत संघ, एसोसियट गरी तीन जना उपाध्यक्ष रहनेछन् । महासंघमा एसोसियतर्फ १९ जना, वस्तुगततर्फ १४ जना कार्यकारिणी सदस्य रहने व्यवस्था छ । यस्तै, जिल्ला/नगरका उद्योग वाणिज्य संघहरूले खुल्लातर्फ निर्वाचित गरेका १८ जना कार्यकारिणी सदस्य रहनेछन् । द्विराष्ट्रिय संघतर्फ एक जना कार्यकारिणी सदस्य रहनेछन् । यदि महासंघमा द्विराष्ट्रिय सदस्य संघ २० पुगेमा दुई जना कार्यकारिणी सदस्य र एक जना उपाध्यक्ष निर्वाचित गर्ने विधानमा उल्लेख छ । यसो भएमा उपाध्यक्षको संख्या चार पुग्नेछ । तर, अहिले द्विराष्ट्रिय सदस्य संघ २० नपुगेको हुनाले एक जना कार्यकारिणी सदस्यमात्र निर्वाचित गरिनेछ ।

महासंघको नेतृत्व पहिलो पटक महिलाको हातमा जान थालेको छ । वरिष्ठ उपाध्यक्ष स्वतः अध्यक्ष हुने भएकाले पहिले अध्यक्ष पदका लागि हुने जस्तै घम्साघम्सी वरिष्ठ उपाध्यक्षमा हुन थालेको छ ।

महासंघका संस्थापक सदस्यमध्येबाट एक जना कार्यकारिणी सदस्यमा निर्वाचित हुने व्यवस्था छ । महासंघको कार्यकारिणी समितिले पाँच जना सदस्य मनोनयन गर्नेछ । यसमध्ये दुई जना (१ महिला, १ पुरुष) अध्यक्षले मनोनयन गर्नेछन्, तीन जना (कम्तीमा १ महिला) कार्यकारिणी समितिले मनोनयन गर्नेछ । निवर्तमान अध्यक्ष महासंघको पदेन सदस्य रहने व्यवस्था छ । निवर्तमान अध्यक्ष मर्यादाक्रममा अध्यक्षपछि हुन्छन् । तर, अध्यक्ष अनुपस्थित भए कार्यवाहकको भूमिका भने वरिष्ठताको आधारमा उपाध्यक्षले निर्वाह गर्ने व्यवस्था छ ।

मुलुक संघीयतामा प्रवेश गरेपछि महासंघको विद्यान पनि संघीय संरचनाअनुरुप संशोधन गरिएको छ । संशोधित विधानअनुसार प्रत्येक प्रदेश (७ प्रदेश) मा एक/एक प्रादेशिक इकाइ (प्रदेश उद्योग/वाणिज्य महासंघ) हुनेछ । प्रादेशिक इकाइका निर्वाचित सात अध्यक्ष महासंघको कार्यकारिणी समितिमा पदेन सदस्य हुन्छन् । विधानअनुसार सम्बन्धित प्रदेशले नै आफ्नो अध्यक्ष छान्नेछन् । यस्तै, जिल्ला/नगर उद्योग वाणिज्य संघहरुबाट प्रत्येक प्रदेशको प्रतिनिधित्व हुने गरी केन्द्रीय कार्यकारिणी समितिमा सात जना सदस्य निर्वाचित गरिनेछ । संशोधित विधानमा अञ्चल प्रतिनिधि खारेज गरिएको छ । संघीय संरचनामा अञ्चल नरहने भएपछि अञ्चल प्रतिनिधि खारेज गरिएको हो ।

महासंघको वरिष्ठ उपाध्यक्षको निर्वाचनमा जिल्ला/नगर उद्योग वाणिज्य संघका मतदाताको ५० प्रतिशत भार हुन्छ, वस्तुगत संघका मतदाताको २० प्रतिशत र एसोसिएट (द्विराष्ट्रिय संघसमेत) को ३० प्रतिशत भार हुने गर्छ । वरिष्ठ उपाध्यक्षले निर्वाचनमा खसेको मतको कम्तीमा ५० प्रतिशत र थप १ मत प्राप्त गर्नुपर्ने हुन्छ । महासंघमा जिल्ला/नगर उद्योग वाणिज्य संघ सदस्य एक सय पाँच, वस्तुगत सदस्य ९९ सय, एसोसियट सदस्य करिब आठ सय ५६ रहेका छन् ।

को कता ?

पूर्वअध्यक्षहरू आजीवन महासंघको राजनीतिमा सक्रिय हुने चलनजस्तै छ । शारीरिकरूपमा सक्रिय सबै पूर्वअध्यक्ष चुनावका साथै महासंघको ठूला समारोहमा सक्रिय हुन्छन । समूहबीच धु्रविकरण बढ्दा बढीभन्दा बढी पूर्वअध्यक्षलाई आफ्नोतिर देखाएर बलियो रहेको सन्देश दिने चलन छ । यसपालि महेशलाल श्रेष्ठ, पद्यज्योती, आनन्दराज मुल्मी, विनोदबहादुर श्रेष्ठ, प्रदीपकुमार श्रेष्ठ, कुशकुमार जोशी र सुरज वैद्य किशोर समूहको पक्षमा देखिएका छन् । रविभक्त श्रेष्ठ, चण्डी ढकाल र वर्तमान अध्यक्ष पशुपति मुरारका शेखरको पक्षमा खुलेका छन ।

हुनेवाला अध्यक्ष राणा पनि गोल्छाकै पक्षमा छन् । पूर्वअध्यक्ष ढकाल महासंघको राजनीतिमा सबैभन्दा प्रभावशाली देखिदै आएका छन् । राणालाई अध्यक्षसम्म बनाउन उनकै भूमिका निर्णायक ठानिएको छ । जिल्ला/नगर उद्योग वाणिज्य संघमा नियमित सम्पर्कका साथै परेको बेला सघाउन अघि सर्ने कारण जिल्ला/नगर उद्योग वाणिज्य संघको भोट सबैभन्दा बढी प्रभाव उनैले पार्दै आएका छन् ।