अलैंची खेतीबाट लाखौं आम्दानी
फिदिम : फालेलुङको अंशुभञ्ज्याङका पविन्द्र फागो (पदमकुमार) ले बाल्यकालकोे सपना पूरा गर्न सक्नुभएन । आफ्नो सपनासँगै उहाँले परिवार र आफन्तको योजना पनि विफल बनाउनुभयो । योजना विफल भए पनि अलैंचीखेतीबाट उहाँ औधी खुसी हुन्नुहुन्छ ।
बुवा सिंहबहादुर फागो र आमा दिलमाया सुहाङको (फागो) जेठो सन्तानको रूपमा २०१८ सालमा सुभाङको आप्लासेस्थित मावली घरमा जन्मिएका पविन्द्रलाई किसानका रूपमा देख्ने कसैले कल्पना गरेका थिएनन् । बुवा भारतीय सैनिक भएकाले छोरालाई पनि भविष्यमा लाहुरे बनाउने परिवारको योजना थियो । धेरै पढेर नेपालमै राम्रो जागिर खाने, त्यसो नभए बुवाजस्तै लाहुरे बन्ने उहाँको सपना थियो ।
कक्षा १० सम्मको अध्ययन गर्नुभएका पविन्द्र न त जागिरे बन्नुभयो न त बुवाजस्तै लाहुरे । उहाँले आम नेपालीले जस्तै खेती गर्न थाल्नुभयो । परम्परागत रूपमा गरिएको निर्वाहमुखी खेतीबाट आर्थिक उन्नति नभएपछि २०५३ सालदेखि अलैंचीखेती सुरु गर्नुभयो । अलैंचीखेतीमा होमिनुभएका पविन्द्रले वार्षिक लाखौं कमाउनुहुन्छ । अहिले उहाँ सफल र नमुना किसानको रूपमा परिचित हुनुहुन्छ ।
छोराछोरीलाई राजधानीलगायत देशका सुविधा सम्पन्न सहरका राम्रा कलेजमा पढाउनुभएको छ । छोराछोरीको पढाइका लागि मासिक ६० हजार खर्च हुन्छ । अन्नपूर्ण
अलैंचीखेतीमा लाग्ने प्रेरणा उहाँले इलामबाट पाउनुभएको हो । इलामको मावोमा पाहुँना जाँदा अलैंचीखेतीबाट प्रभावित हुनुभयो । भिरालो, चिसो र पाखा भित्तामा अलैंची फलेको देखेपछि आफ्नो घरमा पनि राम्ररी अलैंचीखेती गर्न सकिने अनुमान लगाउनुभयो । पाहुँना बनेर मावो पुगेका उहाँले ३५ बोट अलैंचीका बिरुवा भारी बोकेर घर फर्कनुभयो । त्यही अलैंचीलाई हुर्काएर अलैंचीको बगान विस्तार गर्नुभयो । अहिले ७३ रोपनी जमिनमा अलैंची बगान फैलाउनुभएको छ । १० जना युवालाई रोजगारी दिएको उहाँ बताउनुहुन्छ । 'बाल्यकालको सपना पूरा भएको भए जागिरे हुने थिएँ', फागोले भन्नुभयो, 'अलैंचीखेती थालेकाले मैले १० जना युवालाई रोजगारी दिलाएको छु ।'
पविन्द्रले अलैंचीखेतीका लागि निकै मेहनत गर्नुभयो । पानी झरी नभनि पाखा भित्तामा अलैंची रोपेर गोडमेल गरेको उहाँको विगत ताजै छ । 'बिरुवा हुर्काएपछि तीन रोपनी जमिनबाट अलैंचीखेती सुरु गरेँ । अहिले ७३ रोपनी जमिनमा अलैंचीखेती विस्तार गरेको छु', उहाँले भन्नुभयो, 'अलैंचीखेतीबाटै करोडौं कमाएको छु । आम्दानीको हिसाब त्यति राम्रो राखेको छैन । यसैको आम्दानीबाटै घर व्यवहार सञ्चालन गरेर केही बचत गरेको छु ।'
उहाँले अधिकतम ३६ मनसम्म अलैंची उत्पादन गर्नुभएको छ । २०७२ सालमा आफ्नै अलैंची बगानमा उत्पादन भएको ३६ मन अलैंची बिक्री गरेर २८ लाख ८० हजार रुपैयाँ बचत गरेको उहाँको भनाइ छ । उहाँको बगानमा रामसाई, गोलसाई, चिभेसाई जातका अलैंची रोपिएको छ । अलैंचीखेती गर्न थालेको २१ वर्ष अवधिमा झन्डै एक करोड रुपैयाँ बचत गरेको पविन्द्रको दाबी छ । 'अलैंचीखेतीबाटै लाखौं कमाएको छु', उहाँले भन्नुभयो, 'म अलैंचीखेतीबाट अत्यन्त सन्तुष्ट छु ।'
पविन्द्रले अलैंचीखेतीकै लागि वार्षिक चार लाख खर्च छुट्याउनुहुन्छ । एक छोरा र नौ छोरीलाई यसैको आम्दानीले शिक्षा दीक्षा दिलाउनुभयो । छोराछोरीको पढाइका लागि हजारौं खर्च गर्न उहाँलाई समस्या छैन । छोराछोरीलाई राजधानीलगायत देशका सुविधा सम्पन्न सहरका राम्रा कलेजमा पढाउनुभएको छ । छोराछोरीको पढाइका लागि मासिक ६० हजार खर्च हुन्छ ।
रोगकीराको प्रकोपले अलैंची उत्पादनमा ह्रास आएको बेला पनि उहाँको न्यूनतम १३ लाख आम्दानी हुन्छ । गत तीन वर्षमा रोगकीराको प्रकोपले बगान सखाप भए पनि अहिले सुधार हुन थालेको छ । आफ्नै प्रयत्न र लगानीबाट पविन्द्रले अलैंचीखेती सुरु गर्नुभएको हो । अलैंचीखेतीमा राम्रो लगाव देखेपछि जिल्ला कृषि विकास कार्यालय पाँचथरले उहाँलाई औषधि, बिउ, पाइपलगायत सहयोग गरेको छ । कृषि सेवाकेन्द्रमार्फत पाएको सुधारिएको अलैंची भट्टि प्रभावकारी नभएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।
भिरालो र ओसिलो जमिनमा अलैंचीखेती गरिने भएकाले बाढीपहिरोजस्ता प्राकृतिक प्रकोपले बगानमा क्षति पुर्याएको छ । खडेरीका कारण अलैंची उत्पादनमा ह्रास आउने गरेको उहाँ बताउनुहुन्छ । अलैंचीखेतीका लागि आधुनिक प्रविधिको प्रयोग नगरेको पविन्द्रको भनाइ छ । खेतीका लागि उहाँ आधुनिक प्रविधिको औजार प्रयोग गर्ने योजनामा हुनुहुन्छ ।
पविन्द्रले अंशुभञ्ज्याङमै किराना पसल पनि सञ्चालन गर्नुभएको छ । अलैंचीको आम्दानीबाट व्यापार बढाउन लागेको उहाँले बताउनुभयो । अलैंचीखेतीमा कम मेहनत, छोटो समय र थोरै लगानीबाट धेरै आम्दानी गर्न सकिने उहाँको ठहर छ । आगामी दिनमा व्यावसायिक अलैंचीखेतीका लागि आफ्नो ठाउँबाट सक्दो पहल गर्ने र खेतीलाई आधुनिक बनाउँदै लैजाने पविन्द्रको योजना छ । क्याप्सन : फल लाग्न लागेको अलैंची देखाउँदै पविन्द्र फागो ।