आफ्नै घर काल बन्ने डर
बेंसीसहर : दोर्दी गाउँपालिका फलेनी लप्सीबोटकी कौरीमाया गुुरुङ ढल्नै लागेको घरलाई त्रिपालले छोपेर बसिरहेकी छन् । हेर्दै डर लाग्ने त्यही घरमा उनको परिवारले जोखिम मोलेरै ३ हिउँद–बर्खा कटाइसकेको छ । बिहान–बेलुुका घरमै पकाएर खाए पनि सुुत्न छिमेकको घरमा धाउनुुपर्ने बाध्यता हटेको छैन । ‘दिनमा घर आए पनि राति सुुत्न डर लाग्छ’, कौरीमाया भन्छिन्, ‘कहिलेसम्म छिमेकीकोमा सुुत्नपर्ने हो थाहा छैन ।’
दूधपोखरीकी विमाया गुुरुङको समस्या पनि त्यस्तै छ । ‘भूकम्पले घर चिराचिरा परेको छ’, गुुरुङले भनिन्, ‘घर छैन भनौं भने छ, छ भनौं यस्तो घरमा कसरी जीवन काट्ने ।’ भूकम्प गएको ३ वर्षसम्म पनि पुुनर्निर्माणले गति नलिँदा घर मर्मत गर्न नसकेको उनको दुुखेसो छ । भूकम्पको केन्द्र गोरखाको सिमाना जोडिएको पूर्वीलमजुुङको दूधपोखरी, इलमपोखरी र बिचौर गाउँका सबैजसो भत्किएका छन् । अलिअलि बचेका घर सानो हावाहुुरीले पनि ढाल्ने अवस्थामा छन् । ‘घर हेर्दा उभिएको छ, बसौं भने यही घर काल बन्छ कि भन्ने डर छ’, मस्र्याङदी–९ कि सुुनमती मिजारले भनिन्, ‘हाम्रो त मर्मत गर्नेमा पनि परेको छैन । कसरी बनाउने खै !’
मस्र्याङ्दी–९ का सुुदीप अधिकारी भूकम्पपीडितको तथ्यांक संकलन र अनुुदान वितरणमा अनियमितता गरिएको बताउँछन् । ‘हाम्रो गाउँमा भूकम्पबाट सबभन्दा बढी क्षति हुुने घर हाम्रै हो । भूकम्पले घर भत्किँदा टीभी, दराजलगायत घरायसी सामग्री फुुटे’, अधिकारीले भने, ‘तर, मेरै घर लाभग्राही सूचीमा परेन । माटो पनि नझरेको घर पूर्ण क्षतिमा परेका छन् । अनुुदान ल्याएर घर बनाउन सकेका छैनन् ।’
निजी आवास पुुनर्निर्माणको तथ्यांक हेर्दै आएका जिल्ला समन्वय समितिका फोकल पर्सन शिव रेग्मीका अनुुसार जिल्लामा लाभग्राहीको संख्या १३ हजार ९ सय ५९ छ । १३ हजार १ सय ७६ जनाले अनुुदान सम्झौता गरिसकेका छन् । १३ हजार १ सय १ जनाले पहिलो र १ हजार ५९ जनाले दोस्रो किस्ता लगेका छन् । भूकम्पबाट क्षति भएर पनि लाभग्राही सूचीमा नपरेको र अनुुदान नपाएको भन्दै जिल्लामा गुुनासो दर्ता गर्नेको संख्या ६ हजार ८ सय ५५ छ ।
०७३ पुुसमा निजी आवास पुुनर्निर्माण गर्न राष्ट्रिय पुुनर्निर्माण प्राधिकरणबाट खटिएका प्राविधिकले सर्भे थालेका थिए । ०७३ चैत २८ देखि अनुुदान सम्झौता थालिएको थियो । ०७४ पुुस १ देखि निजी आवास निर्माण थालिएको थियो । स्थानीयले स्वस्फूर्त १ हजार घर पुुनर्निर्माण गरिसकेका छन् । यसलाई प्राविधिकले हेरिसकेका छैनन् ।
राष्ट्रिय पुुनिर्निर्माण प्राधिकरण जिल्ला समन्वय समितिको सचिवालय लमजुुङका निमित्त प्रमुुख केशव दाहालका अनुुसार लमजुुङमा इन्टरनेसनल नेपाल फेलोसिप नामक संस्थाले २७ घर बनाउने भएको छ । दोर्दी गाउँपालिकामा दलित, गरिब, असहाय, वृद्धवृद्धाका घर बनाएर असारसम्म हस्तान्तरण गर्ने गरी सम्झौता गरिएको दाहालले बताए ।